Alkohol

Jeden z głównych czynników ryzyka chorób przewlekłych i przedwczesnej śmierci

Alkohol

Spis treści

Podstawowe dane

Spożywanie alkoholu – niezależnie od dawki – wiąże się ze zwiększonym ryzykiem licznych chorób, skróceniem życia oraz pogorszeniem zdrowia fizycznego i psychicznego. Alkohol działa toksycznie na komórki organizmu, uszkadza wątrobę, mózg oraz serce, a także sprzyja rozwojowi nowotworów i zaburzeń metabolicznych.

Wpływ: Negatywny

Poziom dowodów: Silne

Szkodliwość: Wysoka

Opis działania

Alkohol etylowy jest substancją psychoaktywną o działaniu toksycznym, która po spożyciu szybko przenika do wszystkich tkanek organizmu. Jego metabolizm w wątrobie prowadzi do powstawania toksycznych metabolitów (np. aldehydu octowego), wywołujących stres oksydacyjny, stany zapalne i uszkodzenia komórek. Alkohol zaburza również neuroprzekaźnictwo w mózgu, osłabia funkcje poznawcze oraz negatywnie wpływa na układ krążenia, podnosząc ciśnienie i ryzyko arytmii. Przewlekłe spożycie powoduje stopniowe uszkodzenie organów i zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych.

Poziom szkodliwości

Szkodliwość: Wysoka

Szkodliwość spożywania alkoholu została potwierdzona przez setki badań epidemiologicznych, metaanaliz oraz raporty WHO. Alkohol prowadzi do licznych poważnych chorób i skraca życie nawet o kilkanaście lat. Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu – każda ilość niesie ryzyko zdrowotne.

  • skrócenie średniej długości życia o 7–15 lat
  • zwiększenie ryzyka raka wątroby, jamy ustnej, gardła, przełyku, piersi i innych narządów
  • rozwój marskości i niewydolności wątroby
  • uszkodzenie mózgu, pogorszenie funkcji poznawczych, wzrost ryzyka demencji
  • nadciśnienie tętnicze, arytmie, kardiomiopatia alkoholowa i zawały serca
  • zwiększone ryzyko depresji, lęków i innych zaburzeń psychicznych
  • zwiększone ryzyko wypadków, samobójstw i przemocy
  • szkodliwe działanie także w małych dawkach u kobiet w ciąży i osób z chorobami przewlekłymi

Skala problemu

Spożycie alkoholu jest jednym z głównych problemów zdrowia publicznego na świecie i w Polsce. Stanowi znaczące obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej, przyczyniając się do milionów zgonów rocznie.

  • Ponad 3 miliony zgonów rocznie na świecie przypisuje się spożyciu alkoholu (około 5% wszystkich zgonów)
  • Alkohol odpowiada za ponad 200 różnych chorób i urazów
  • Wysokie koszty ekonomiczne związane z leczeniem, niezdolnością do pracy i stratami społecznymi
  • W Polsce szacuje się, że rocznie umiera z powodu alkoholu ponad 10 tys. osób
  • Utrzymujące się wysokie spożycie alkoholu pomimo rosnącej świadomości zagrożeń

Praktyczne wskazówki

Wyznacz datę ograniczenia lub rzucenia alkoholu

Ustal konkretny termin, od którego ograniczysz lub zaprzestaniesz spożywania alkoholu, i podziel się tą decyzją z bliskimi.

Zidentyfikuj sytuacje sprzyjające piciu

Zwróć uwagę, w jakich okolicznościach najczęściej sięgasz po alkohol, i spróbuj zastąpić go innymi aktywnościami (np. sport, spotkania bez alkoholu, medytacja).

Skorzystaj z dostępnych form wsparcia

Rozważ wsparcie psychologiczne, grupy wsparcia (np. AA), konsultacje z lekarzem lub terapeutą uzależnień – skuteczność terapii potwierdzają liczne badania.

Dbaj o zdrowie wątroby i mózgu

Wprowadź zdrową dietę, unikaj leków obciążających wątrobę i regularnie wykonuj badania kontrolne, szczególnie jeśli piłeś alkohol przez dłuższy czas.

Pamiętaj o ryzyku nawet przy małych dawkach

Nawet okazjonalne picie niesie ryzyko – im mniej alkoholu, tym lepiej dla zdrowia i długowieczności.

Główne obszary wpływu

Wątroba

Alkohol wywiera silnie negatywny wpływ na wątrobę. Przewlekłe i nadmierne spożycie prowadzi do stopniowego uszkodzenia, począwszy od stłuszczenia, przez zapalenie, aż po marskość i raka wątrobowokomórkowego. Nawet niewielkie ilości alkoholu mogą być szkodliwe dla osób z chorobami wątroby.

Mechanizmy uszkodzenia wątroby przez alkohol
  • Metabolizm alkoholu prowadzi do powstawania toksycznych metabolitów (np. aldehyd octowy), które uszkadzają komórki wątrobowe, powodują stres oksydacyjny i reakcje zapalne.
  • Alkohol zaburza metabolizm lipidów, powodując stłuszczenie wątroby, które może przechodzić w zapalenie, zwłóknienie i marskość.
  • Przewlekłe picie osłabia barierę jelitową, sprzyjając przenikaniu toksyn do wątroby i nasilając procesy zapalne.
Postacie i konsekwencje choroby alkoholowej wątroby
  • Stłuszczenie wątroby: najczęstsza i odwracalna zmiana po zaprzestaniu picia.
  • Alkoholowe zapalenie wątroby: proces zapalny z ryzykiem ostrej niewydolności.
  • Zwłóknienie i marskość: zmiany nieodwracalne, prowadzące do niewydolności wątroby.
  • Rak wątrobowokomórkowy (HCC): zwiększone ryzyko nowotworu u osób przewlekle pijących.
Czynniki ryzyka i szczególne grupy
  • Kobiety są bardziej podatne na uszkodzenie wątroby przy mniejszych dawkach alkoholu niż mężczyźni.
  • Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu dla osób z chorobami wątroby; nawet małe ilości mogą przyspieszać progresję choroby.
Podsumowanie
  • Alkohol jest główną przyczyną przewlekłych chorób wątroby i ich powikłań.
  • Najlepszą strategią ochrony wątroby jest całkowita abstynencja od alkoholu, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka lub już istniejącą chorobą wątroby.

Mózg

Alkohol wywiera negatywny wpływ na mózg zarówno przy przewlekłym, jak i jednorazowym spożyciu. Nawet umiarkowane ilości mogą prowadzić do zmian w strukturze i funkcjonowaniu mózgu, a ryzyko poważnych zaburzeń rośnie wraz ze wzrostem spożycia.

Zmiany strukturalne i funkcjonalne mózgu
  • Utrata objętości mózgu: Nawet niewielkie ilości alkoholu (1-2 jednostki dziennie) wiążą się ze zmniejszoną objętością istoty szarej i białej oraz pogorszeniem mikrostruktury mózgu.
  • Uszkodzenia wybranych obszarów: Najbardziej podatne są kora przedczołowa, hipokamp (odpowiedzialny za pamięć), móżdżek i istota biała.
  • Zaburzenia funkcji poznawczych: Alkohol upośledza pamięć, uczenie się, uwagę, kontrolę zachowań oraz zwiększa ryzyko demencji i zespołów otępiennych (np. zespół Korsakowa).
Mechanizmy uszkodzeń
  • Neurotoksyczność i stan zapalny: Alkohol wywołuje stres oksydacyjny, stany zapalne i śmierć komórek nerwowych, prowadząc do neurodegeneracji.
  • Zaburzenia neuroprzekaźnictwa: Zakłóca równowagę dopaminy, glutaminianu i GABA, co sprzyja rozwojowi uzależnienia oraz zaburzeniom nastroju.
Szczególne grupy ryzyka
  • Młodzież i kobiety w ciąży: Rozwijający się mózg jest szczególnie wrażliwy na działanie alkoholu, co może skutkować trwałymi zaburzeniami rozwojowymi i poznawczymi.
Podsumowanie wybranych skutków alkoholu na mózg
  • Utrata objętości mózgu – zmniejszenie istoty szarej i białej.
  • Zaburzenia pamięci i uczenia – upośledzenie funkcji hipokampa.
  • Ryzyko demencji – zwiększone ryzyko otępienia i zespołu Korsakowa.
  • Uszkodzenia rozwojowe – trwałe zmiany u młodzieży i płodów.
Wnioski
  • Alkohol negatywnie wpływa na mózg na poziomie strukturalnym, funkcjonalnym i molekularnym.
  • Nawet umiarkowane spożycie może prowadzić do nieodwracalnych zmian, a ryzyko rośnie wraz z ilością i czasem trwania konsumpcji.
  • Najbardziej narażone są osoby młode oraz kobiety w ciąży.

Układ sercowo-naczyniowy

Alkohol wywiera złożony, ale głównie negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Większość badań wskazuje, że każdy poziom spożycia alkoholu może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, a ryzyko to rośnie wraz z ilością spożywanego alkoholu. Korzyści z umiarkowanego picia są coraz częściej podważane.

Główne skutki alkoholu na układ sercowo-naczyniowy
  • Nadciśnienie tętnicze: ryzyko rośnie wraz z ilością spożywanego alkoholu.
  • Choroba wieńcowa: każdy poziom spożycia zwiększa ryzyko, szczególnie przy wyższych dawkach.
  • Udar mózgu: wyższe spożycie wyraźnie zwiększa ryzyko.
  • Migotanie przedsionków, arytmie: ryzyko rośnie już przy umiarkowanym spożyciu.
  • Kardiomiopatia alkoholowa: wysokie spożycie prowadzi do uszkodzenia mięśnia sercowego.
  • Starzenie się układu sercowo-naczyniowego: alkohol przyspiesza procesy starzenia i pogarsza rezerwę sercowo-naczyniową.
Umiarkowane spożycie – kontrowersje
  • Dawniej sądzono, że niskie lub umiarkowane spożycie alkoholu może chronić przed chorobami serca, ale nowe badania genetyczne i epidemiologiczne podważają te korzyści.
  • Nawet małe ilości alkoholu mogą zwiększać ryzyko problemów sercowo-naczyniowych.
  • Wzorzec picia (np. okazjonalne vs. regularne) oraz czynniki indywidualne (wiek, płeć, genetyka) mają znaczenie, ale zalecenie ogólne to ograniczanie spożycia alkoholu.
Podsumowanie
  • Alkohol, niezależnie od ilości, może negatywnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy.
  • Zwiększa ryzyko nadciśnienia, udaru, arytmii i uszkodzenia serca.
  • Najbezpieczniejszą strategią dla zdrowia serca jest ograniczenie lub unikanie alkoholu.

Dane naukowe i źródła

Podsumowanie badań

Poziom dowodów Silne

Liczba załączonych badań: 59

  • Przegląd literatury: 47 badań
  • Badanie obserwacyjne: 4 badania
  • Metaanaliza: 3 badania
  • Przegląd systematyczny: 3 badania
  • Badanie na zwierzętach: 2 badania

Finalny komentarz: Negatywne skutki spożycia alkoholu dla zdrowia są jednymi z najlepiej udokumentowanych w literaturze medycznej. Istnieje bardzo duża liczba badań epidemiologicznych, randomizowanych badań kontrolowanych, metaanaliz oraz przeglądów systematycznych, które konsekwentnie wykazują związek między spożyciem alkoholu a wzrostem ryzyka chorób wątroby, nowotworów, zaburzeń funkcji poznawczych, uszkodzenia mózgu, nadciśnienia, chorób sercowo-naczyniowych, arytmii oraz licznych powikłań metabolicznych i psychicznych. Efekt szkodliwy dotyczy zarówno spożycia przewlekłego, jak i epizodycznego, a ryzyko rośnie wraz ze wzrostem dawki, jednak nie istnieje bezpieczny poziom konsumpcji dla większości populacji. Wyniki najnowszych badań genetycznych i prospektywnych dodatkowo podważają wcześniejsze przekonania o potencjalnych korzyściach umiarkowanego spożycia alkoholu dla układu krążenia, wskazując na brak „progu bezpieczeństwa”. Zgodność wyników między różnymi rodzajami badań oraz w różnych populacjach pozwala na jednoznaczną klasyfikację poziomu dowodów jako silny.

Lista badań

Patofizjologiczne aspekty metabolizmu alkoholu w wątrobie

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 186

Rok: 2021

Autorzy: Jeongeun Hyun, Jinsol Han, Chanbin Lee, Myunghee Yoon, Youngmi Jung

Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Metabolizm alkoholu w wątrobie prowadzi do alkoholowej choroby wątroby poprzez różne mechanizmy, w tym upośledzenie metabolizmu lipidów, nasilenie stanu zapalnego oraz indukcję włóknienia.

Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest globalnie rozpowszechnioną przewlekłą chorobą wątroby, wywołaną przewlekłym lub intensywnym spożyciem alkoholu. Wątroba jest głównym organem metabolizującym alkohol, dlatego jest szczególnie wrażliwa na jego spożycie. Metabolity i produkty uboczne generowane podczas metabolizmu alkoholu powodują uszkodzenia wątroby, prowadząc do ALD poprzez różne mechanizmy, takie jak upośledzenie metabolizmu lipidów, intensyfikacja reakcji zapalnych oraz indukcja włóknienia. Pomimo powagi ALD, rozwój nowych terapii jest ograniczony brakiem modeli zwierzęcych w pełni odzwierciedlających ludzką ALD. Aby przezwyciężyć obecne ograniczenia badań nad ALD i rozwoju terapii, konieczne jest zrozumienie molekularnych mechanizmów leżących u podstaw uszkodzenia wątroby wywołanego alkoholem. W niniejszym przeglądzie, w celu uzyskania wglądu w postęp ALD, omówiono wcześniejsze badania dotyczące metabolizmu alkoholu w wątrobie, ze szczególnym uwzględnieniem hepatotoksyczności wynikającej z metabolizmu alkoholu.

Zobacz badanie

Najnowsze postępy w rozumieniu patogenezy alkoholowej choroby wątroby

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 139

Rok: 2022

Autorzy: Xiaoqin Wu, Xiude Fan, T. Miyata, Adam Kim, Christina K. Cajigas-Du Ross, Semanti Ray, E. Huang, M. Taiwo, Rakesh K. Arya, Jianguo Wu, L. Nagy

Czasopismo: Annual review of pathology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Najnowsze osiągnięcia w rozumieniu alkoholowej choroby wątroby (ALD) wskazują potencjalne cele terapeutyczne mające na celu zmniejszenie uszkodzenia hepatocytów, redukcję stanu zapalnego oraz ukierunkowanie terapii na mikrobiotę jelitową.

Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest jedną z głównych chorób wynikających z przewlekłego spożycia alkoholu i stanowi jedną z najczęstszych przyczyn chorobowości i śmiertelności związanych z wątrobą. ALD obejmuje bezobjawowe stłuszczenie wątroby, włóknienie, marskość oraz alkoholowe zapalenie wątroby z powikłaniami. Progresja ALD wiąże się ze złożonymi interakcjami międzykomórkowymi i międzyorganowymi. Skupiamy się na wpływie alkoholu na zaburzenia mechanizmów homeostatycznych oraz regulację uszkodzeń i naprawy w wątrobie. W szczególności omawiamy najnowsze postępy w rozumieniu zakłóceń równowagi między programowaną śmiercią komórek a szlakami promującymi przeżycie, takimi jak autofagia i transport błonowy, w patogenezie ALD. Podsumowujemy także obecny stan wiedzy dotyczący wrodzonych odpowiedzi immunologicznych, dysfunkcji śródbłonka sinusoidalnego wątroby, aktywacji komórek gwiaździstych oraz interakcji jelitowo-wątrobowych i tłuszczowo-wątrobowych w odpowiedzi na etanol. Opisujemy również aktualne potencjalne cele terapeutyczne i badania kliniczne mające na celu zmniejszenie uszkodzenia hepatocytów, redukcję reakcji zapalnych oraz ukierunkowanie terapii na mikrobiotę jelitową w leczeniu ALD.

Zobacz badanie

Alkoholowa choroba wątroby: podstawowe mechanizmy i perspektywy kliniczne

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 105

Rok: 2021

Autorzy: Szu-Yi Liu, I-Ting Tsai, Yin-Chou Hsu

Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) spowodowana jest nadmiernym spożyciem alkoholu, a nowe podejścia terapeutyczne, takie jak modulacja mikroRNA czy terapie oparte na mezenchymalnych komórkach macierzystych, dają nadzieję na skuteczniejsze leczenie tej choroby.

Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) odnosi się do uszkodzeń wątroby wynikających z nadmiernego spożycia alkoholu i obejmuje szerokie spektrum schorzeń, takich jak stłuszczenie wątroby, stłuszczeniowe zapalenie wątroby, marskość oraz rak wątrobowokomórkowy (HCC). Progresja ALD zależy głównie od ilości i czasu trwania spożywania alkoholu, choć wpływ mają również czynniki genetyczne, epigenetyczne i środowiskowe. Podstawą diagnostyki ALD pozostaje biopsja wątroby, choć coraz większą rolę pełnią nieinwazyjne narzędzia diagnostyczne oraz biomarkery surowicze. Abstynencja alkoholowa i wsparcie żywieniowe pozostają podstawą leczenia ALD, jednak rośnie znaczenie terapii ukierunkowanych na stres oksydacyjny, oś jelitowo-wątrobową, hamowanie stanu zapalnego oraz regenerację wątroby. W terapii ALD potencjał mają także modulacja mikroRNA oraz terapia oparta o mezenchymalne komórki macierzyste. W niniejszym przeglądzie podsumowano aktualny stan wiedzy o patofizjologii, diagnostyce oraz nowych podejściach terapeutycznych w leczeniu ALD.

Zobacz badanie

Choroba wątroby związana z alkoholem

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 76

Rok: 2024

Autorzy: B. Mackowiak, Yaojie Fu, L. Maccioni, Bin Gao

Czasopismo: The Journal of Clinical Investigation

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Przegląd ten przedstawia nowe podejścia wieloomiczne i inne zaawansowane metody badawcze dotyczące patogenezy i potencjalnych celów terapeutycznych alkoholowej choroby wątroby (ALD), wskazując możliwości ich zastosowania klinicznego.

Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest główną przyczyną przewlekłych chorób wątroby na świecie, obejmując spektrum zaburzeń od prostego stłuszczenia po marskość i raka wątrobowokomórkowego. Choć postępy w badaniach nad ALD są znaczne, mechanizmy jej powstawania pozostają niejasne i brak jest zatwierdzonych przez FDA leków na ALD. W tym przeglądzie omówiono nowe odkrycia dotyczące patogenezy oraz cele terapeutyczne ALD, wykorzystujące techniki wieloomiczne oraz inne nowoczesne metody badawcze, a także ich potencjalne zastosowanie kliniczne. Omówiono modele przedkliniczne ALD, związek ALD z dysfunkcjami metabolicznymi, raka wątrobowokomórkowego związanego z alkoholem, heterogeniczność ALD oraz możliwości badań translacyjnych.

Zobacz badanie

Przegląd mechanizmów molekularnych alkoholowej choroby wątroby

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 52

Rok: 2021

Autorzy: Arunraj Namachivayam, A. Gopalakrishnan

Czasopismo: Life sciences

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby jest wynikiem nasilonego stanu zapalnego, stresu oksydacyjnego oraz zmniejszonej aktywności enzymów antyoksydacyjnych. Agoniści działający na te szlaki mogą potencjalnie pomóc w zapobieganiu tej chorobie.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na wątrobowy metabolizm lipidów

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 161

Rok: 2020

Autorzy: Sookyoung Jeon, R. Carr

Czasopismo: Journal of Lipid Research

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkohol zaburza wątrobowy metabolizm lipidów, wpływając na ich wychwyt, syntezę, utlenianie, eksport oraz powstawanie i katabolizm kropli lipidowych. W proces ten zaangażowane są również czynniki genetyczne oraz bioaktywne metabolity lipidowe.

Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest najczęstszym typem przewlekłej choroby wątroby, wiążącym się z istotną zachorowalnością i śmiertelnością na całym świecie. ALD zaczyna się od prostego stłuszczenia wątroby, a kończy na alkoholowym zapaleniu wątroby, włóknieniu i marskości. Ciężkość stłuszczenia wątroby jest mocno powiązana z późniejszymi etapami ALD. W artykule przedstawiono mechanizmy zaburzeń metabolizmu lipidów wywołanych przez alkohol, obejmujące zmiany w wychwycie lipidów przez wątrobę, de novo syntezę lipidów, utlenianie kwasów tłuszczowych, eksport lipidów oraz powstawanie i rozpad kropli lipidowych. Opisano również wpływ genetyki oraz metabolitów lipidowych na alkoholowe stłuszczenie wątroby.

Zobacz badanie

Wytyczne kliniczne ACG: Alkoholowa choroba wątroby

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 84

Rok: 2023

Autorzy: Loretta L. Jophlin, A. Singal, Ramón Bataller, Robert J. Wong, Bryan G. Sauer, Norah A. Terrault, Vijay H. Shah

Czasopismo: The American Journal of Gastroenterology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) postępuje szybciej i często diagnozowana jest w zaawansowanych stadiach. Jedynym skutecznym leczeniem ciężkiego alkoholowego zapalenia wątroby pozostają kortykosteroidy. Potrzebne są zintegrowane modele opieki, obejmujące leczenie choroby wątroby i zaburzeń związanych z używaniem alkoholu.

Streszczenie: ABSTRACT Alcohol-associated liver disease (ALD) is the most common cause of advanced hepatic disease…

Zobacz badanie

Alkoholowa choroba wątroby

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 690

Rok: 2018

Autorzy: H. Seitz, R. Bataller, H. Cortez‐Pinto, B. Gao, A. Gual, C. Lackner, P. Mathurin, S. Mueller, G. Szabo, H. Tsukamoto

Czasopismo: Nature Reviews Disease Primers

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest przewlekłą chorobą charakteryzującą się stanem zapalnym wątroby, a leczenie opiera się na abstynencji alkoholowej i przeszczepie wątroby.

Zobacz badanie

Alkohol, stan zapalny i mikrobiota w alkoholowej chorobie wątroby

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 73

Rok: 2023

Autorzy: Marija Dukić, T. Radonjić, I. Jovanovic, M. Zdravković, Z. Todorović, Nemanja Kraišnik, Bojana Aranđelović, O. Mandić, V. Popadić, Novica Nikolić, S. Klašnja, A. Manojlovic, A. Divac, J. Gačić, Milica Brajković, S. Oprić, Maja Popovic, M. Branković

Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie alkoholu prowadzi do alkoholowej choroby wątroby, w której kluczową rolę w inicjacji procesu zapalnego i uszkodzenia wątroby odgrywa mikrobiota jelitowa.

Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest konsekwencją nadmiernego spożycia alkoholu, który stanowi istotny czynnik ryzyka zdrowotnego i społecznego. ALD obejmuje alkoholowe stłuszczenie wątroby (AFL), alkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (ASH), które może prowadzić do włóknienia i marskości. Metabolizm alkoholu wytwarza toksyczne metabolity, które inicjują kaskadę zapalną z udziałem cytokin, chemokin i reaktywnych form tlenu (ROS). W procesie tym biorą udział komórki odpornościowe oraz komórki rezydentne wątroby. Udowodniono, że dysbioza jelitowa oraz uszkodzenie bariery jelitowej mają istotny udział w nasileniu uszkodzenia wątroby wywołanego alkoholem. Interwencje takie jak probiotyki i prebiotyki mają potencjał terapeutyczny w zapobieganiu i leczeniu ALD.

Zobacz badanie

Alkoholowa choroba wątroby: nowe spojrzenie na patogenezę

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 31

Rok: 2022

Autorzy: S. Park, Young-Sun Lee, J. Sim, Seonkyung Seo, Wonhyo Seo

Czasopismo: Archives of Pharmacal Research

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Metabolizm alkoholu, obejmujący metabolity oksydacyjne i nieoksydacyjne, wpływa na rozwój alkoholowej choroby wątroby poprzez istotne oddziaływanie międzyorganowe.

Streszczenie: Nadmierne spożycie alkoholu przyczynia się do szerokiego spektrum klinicznych chorób wątroby – od prostego stłuszczenia po marskość i raka wątrobowokomórkowego. Alkohol jest metabolizowany przez wątrobę dwoma szlakami – oksydacyjnym i nieoksydacyjnym, a ich metabolity wykazują toksyczne działanie na liczne organy. Znaczenie mają także interakcje wątroby z innymi narządami. Lepsze poznanie tych procesów ułatwi pełne zrozumienie patogenezy alkoholowej choroby wątroby.

Zobacz badanie

Rak wątrobowokomórkowy w alkoholowej chorobie wątroby

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 278

Rok: 2019

Autorzy: N. Ganne-Carrié, P. Nahon

Czasopismo: Journal of hepatology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby zwiększa ryzyko raka wątrobowokomórkowego (HCC), co prowadzi do gorszego rokowania pacjentów.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na jelita i wątrobę

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 75

Rok: 2021

Autorzy: Keith Pohl, P. Moodley, A. Dhanda

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożywanie alkoholu powoduje zmiany mikrobiomu jelitowego oraz niedobory mikroelementów, co prowadzi do uszkodzenia wątroby i przewlekłej choroby wątroby.

Streszczenie: Alkohol wchłaniany jest przez jelita i metabolizowany w wątrobie. Nadmierne picie alkoholu prowadzi do zmian mikrobiomu jelitowego, uszkodzenia nabłonka jelitowego oraz niedoborów istotnych mikroelementów. Może to prowadzić do uszkodzenia wątroby, od stłuszczenia aż po raka wątrobowokomórkowego, co odpowiada za połowę zgonów z powodu przewlekłych chorób wątroby.

Zobacz badanie

Alkohol a wątroba: aktualizacja z 1994 roku

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 495

Rok: 1994

Autorzy: C. Lieber

Czasopismo: Gastroenterology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby jest spowodowana nadmiernym wytwarzaniem aldehydu octowego i wolnych rodników tlenowych, dodatkowo pogłębianych przez niedobory żywieniowe.

Zobacz badanie

Mechanizmy patogenne i czynniki regulacyjne w alkoholowej chorobie wątroby

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 64

Rok: 2023

Autorzy: Chuyun Yan, Wanting Hu, Jinqi Tu, Jinyao Li, Qiong-lin Liang, Shuxin Han

Czasopismo: Journal of Translational Medicine

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Długotrwałe spożycie alkoholu prowadzi do alkoholowej choroby wątroby, której złożone mechanizmy obejmują stan zapalny, uszkodzenia mitochondriów oraz zaburzenia osi jelitowo-wątrobowej.

Streszczenie: Alkoholizm powoduje alkoholową chorobę wątroby (ALD), główną przyczynę przewlekłych chorób wątroby. Metabolizm etanolu wpływa na różne szlaki komórkowe prowadzące do uszkodzenia wątroby, takie jak stres oksydacyjny, uszkodzenia mitochondriów i stres retikulum endoplazmatycznego. Istotną rolę odgrywa także oś jelitowo-wątrobowa.

Zobacz badanie

Patogeneza alkoholowej choroby wątroby

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 46

Rok: 2022

Autorzy: N. Osna, Karuna Rasineni, M. Ganesan, T. Donohue, K. Kharbanda

Czasopismo: Journal of clinical and experimental hepatology

Ranking czasopisma: 2

Główne wnioski: Przewlekłe nadużywanie alkoholu powoduje uszkodzenie wątroby, prowadząc do konieczności przeszczepu lub śmierci; w leczeniu może być potrzebne zastosowanie wielu terapii jednocześnie.

Zobacz badanie

Alkohol a rak wątrobowokomórkowy

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 55

Rok: 2019

Autorzy: H. Matsushita, A. Takaki

Czasopismo: BMJ Open Gastroenterology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko raka wątrobowokomórkowego poprzez mechanizmy obejmujące mutagenny wpływ aldehydu octowego oraz produkcję reaktywnych form tlenu.

Streszczenie: Alkohol klasyfikowany jest jako karcynogen grupy 1 przez IARC. Zwiększa ryzyko raka wątrobowokomórkowego 3-10-krotnie. Mechanizmy kancerogenne obejmują mutagenne efekty aldehydu octowego, stres oksydacyjny oraz interakcje z wirusem zapalenia wątroby typu C.

Zobacz badanie

Hepatyczne, metaboliczne i toksyczne efekty etanolu: aktualizacja z 1991 roku

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 297

Rok: 1991

Autorzy: C. Lieber

Czasopismo: Alcoholism, clinical and experimental research

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Toksyczne efekty alkoholu obejmują zmiany redoks, zaburzenia metaboliczne i zwiększoną podatność na substancje toksyczne, takie jak rozpuszczalniki przemysłowe oraz witamina A.

Streszczenie: Etanol powoduje hepatotoksyczność przez zmiany redoks oraz indukcję cytochromu P-450, który aktywuje ksenobiotyki do toksycznych metabolitów. Alkohol prowadzi też do spadku poziomu witaminy A w wątrobie, zwiększonej produkcji aldehydu octowego, stresu oksydacyjnego i lipidowej peroksydacji.

Zobacz badanie

Wpływ niskich dawek alkoholu na przewlekłą chorobę wątroby

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 1

Rok: 2024

Autorzy: Silvia Andaloro, Fabrizio Mancuso, Luca Miele, Giovanni Addolorato, Antonio Gasbarrini, F. Ponziani

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu może przynosić korzyści sercowo-naczyniowe, ale nie ustalono bezpiecznego progu spożycia dla pacjentów z przewlekłą chorobą wątroby.

Streszczenie: Brakuje jednoznacznych danych dotyczących bezpiecznego poziomu spożycia alkoholu u osób z przewlekłymi chorobami wątroby. W praktyce klinicznej zalecana jest abstynencja.

Zobacz badanie

Alkohol i hepatokarcynogeneza

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 43

Rok: 2020

Autorzy: M. Taniai

Czasopismo: Clinical and Molecular Hepatology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożywanie alkoholu może prowadzić do hepatokarcynogenezy poprzez toksyczne metabolity oraz interakcje z innymi czynnikami ryzyka, jak wiek, płeć, wirusowe zapalenie wątroby.

Zobacz badanie

Alkohol a mózg

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 47

Rok: 2021

Autorzy: D. Nutt, A. Hayes, L. Fonville, R. Zafar, Emily O. C. Palmer, L. Paterson, A. Lingford-Hughes

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkohol uszkadza mózg na różne sposoby, obejmujące uszkodzenia podczas upojenia, objawy odstawienne, toksyczność, zmiany struktury mózgu i uzależnienie, przy czym dodatkowe czynniki obwodowe nasilają szkody, powodując m.in. alkoholowy zespół płodowy.

Streszczenie: Alkohol działa na mózg, wywołując pożądane efekty, takie jak towarzyskość i upojenie, dlatego mózg jest kluczowym narządem, na którym warto badać kolejne szkody. Obejmują one różnorodne formy, takie jak konsekwencje uszkodzeń podczas upojenia (np. upadki, bójki), uszkodzenia wynikające z odstawienia alkoholu, toksyczność alkoholu i jego metabolitów, a także zmiany struktury i funkcji mózgu wpływające na procesy behawioralne, jak pragnienie i uzależnienie. Dodatkowo czynniki obwodowe potęgują uszkodzenia mózgu, np. zła dieta, niedobory witamin prowadzące do zespołu Wernickego-Korsakowa. Prenatalna ekspozycja na alkohol może głęboko wpływać na rozwój mózgu i prowadzić do nieodwracalnych zmian, charakterystycznych dla alkoholowego zespołu płodowego. W niniejszym rozdziale dokonano przeglądu tych aspektów ze szczególnym uwzględnieniem najnowszych wyników badań neuroobrazowych. Nie omawiano wpływu alkoholu na układ sercowo-naczyniowy prowadzącego do patologii mózgu, ponieważ jest on opisany w innych częściach publikacji.

Zobacz badanie

Związki pomiędzy spożyciem alkoholu a objętością istoty szarej i białej w badaniu UK Biobank

Typ badania: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 127

Rok: 2022

Autorzy: Remi Daviet, Gökhan Aydogan, K. Jagannathan, Nathaniel H. Spilka, P. Koellinger, H. Kranzler, G. Nave, R. Wetherill

Czasopismo: Nature Communications

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Spożycie alkoholu od lekkiego do umiarkowanego jest negatywnie związane z makro- i mikrostrukturą mózgu, a związki te nasilają się wraz ze wzrostem spożycia alkoholu.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na mózg: wyniki badań neuroobrazowych u ludzi i modeli zwierzęcych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 176

Rok: 2017

Autorzy: N. Zahr, A. Pfefferbaum

Czasopismo: Alcohol Research : Current Reviews

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Przewlekłe spożycie alkoholu powoduje trwałe uszkodzenia mózgu i może prowadzić do zaburzeń neurologicznych, takich jak encefalopatia Wernickego, zespół Korsakowa oraz encefalopatia wątrobowa.

Streszczenie: Technologia neuroobrazowania pozwoliła badaczom na prowadzenie szczegółowych badań dynamicznego przebiegu alkoholizmu przez okresy picia, abstynencji i nawrotów oraz uzyskanie wglądu w skutki przewlekłego alkoholizmu dla ludzkiego mózgu. Badania z użyciem MRI wykazały szczególną podatność istoty białej na przewlekłą ekspozycję na alkohol oraz uszkodzenia wybranych struktur istoty szarej. Obrazowanie tensora dyfuzji (DTI) i spektroskopia rezonansu magnetycznego (MRS) rozszerzyły te obserwacje, szczególnie w odniesieniu do współwystępujących z alkoholizmem zaburzeń neurologicznych, takich jak encefalopatia Wernickego, zespół Korsakowa i encefalopatia wątrobowa. W artykule omówiono także wyniki badań modeli zwierzęcych alkoholizmu i możliwości regeneracji mózgu po abstynencji.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na plastyczność i zachowanie zależne od hipokampa: rola glutaminergicznej transmisji synaptycznej

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 47

Rok: 2020

Autorzy: Rodrigo G. Mira, Matías Lira, Cheril Tapia-Rojas, D. Rebolledo, R. Quintanilla, W. Cerpa

Czasopismo: Frontiers in Behavioral Neuroscience

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkohol upośledza plastyczność zależną od hipokampa oraz funkcje poznawcze, prawdopodobnie w wyniku nasilonej śmierci neuronalnej i zmian komórkowych, przy czym efekty różnią się w zależności od stadium rozwoju.

Zobacz badanie

Zaburzenia związane z używaniem alkoholu a mózg

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 62

Rok: 2020

Autorzy: T. Rao, A. Topiwala

Czasopismo: Addiction

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Zaburzenia związane z używaniem alkoholu zwiększają ryzyko demencji, a skutki dla ośrodkowego układu nerwowego są zróżnicowane w zależności od dawki. Opcje leczenia są różne pod względem skuteczności.

Zobacz badanie

Molekularne i behawioralne aspekty działania alkoholu na dorosły i rozwijający się mózg

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 259

Rok: 2011

Autorzy: S. Alfonso-Loeches, C. Guerri

Czasopismo: Critical Reviews in Clinical Laboratory Sciences

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadużywanie alkoholu prowadzi do zmian w strukturze i funkcji mózgu, skutkując deficytami poznawczymi i uzależnieniem od alkoholu, przy czym niektóre obszary mózgu są szczególnie podatne na uszkodzenia.

Zobacz badanie

Alkohol i mózg: od genów do obwodów neuronalnych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 59

Rok: 2021

Autorzy: G. Egervari, Cody A. Siciliano, Ellanor L. Whiteley, D. Ron

Czasopismo: Trends in Neurosciences

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Spożywanie alkoholu powoduje różnorodne skutki w centralnym układzie nerwowym, wpływając na ekspresję genów, remodelowanie chromatyny oraz translację, co może prowadzić do rozwoju i utrzymania zaburzeń używania alkoholu.

Zobacz badanie

Alkohol i mózg

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 216

Rok: 1990

Autorzy: W. Lishman

Czasopismo: British Journal of Psychiatry

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkohol i alkoholizm powodują znaczące uszkodzenia mózgu, a indywidualna podatność na uszkodzenia jest zróżnicowana; rozważono również implikacje terapeutyczne.

Zobacz badanie

Szkodliwe skutki zapalenia wywołanego przez alkohol dla zdrowia mózgu: od neurogenezy do neurodegeneracji

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 26

Rok: 2022

Autorzy: S. K. Anand, Mir Hilal Ahmad, M. Sahu, Rhea Subba, A. Mondal

Czasopismo: Cellular and Molecular Neurobiology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Stan zapalny wywołany przez alkohol przyczynia się do anomalii mózgowych i neurodegeneracji, wpływając na neurogenezę oraz funkcje hipokampa.

Zobacz badanie

Wpływ ostrej ekspozycji na alkohol na pobudliwość w OUN

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 91

Rok: 2017

Autorzy: N. Harrison, M. J. Skelly, Emma K. Grosserode, D. C. Lowes, Tamara Zeric, S. Phister, Michael C. Salling

Czasopismo: Neuropharmacology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Ostra ekspozycja na alkohol moduluje kanały jonowe w ośrodkowym układzie nerwowym, wpływając na aktywność sieci neuronalnych oraz zachowanie.

Zobacz badanie

Alkohol a dynamika neuronalna: metaanaliza wpływu ostrego spożycia alkoholu na potencjały wywołane w mózgu

Typ badania: Metaanaliza

Liczba cytowań: 17

Rok: 2020

Autorzy: Catharine E. Fairbairn, Dahyeon Kang, Kara D. Federmeier

Czasopismo: Biological Psychiatry

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Alkohol wywiera specyficzne efekty na systemy neuronalne zaangażowane w monitorowanie zachowań i uwagę, co może przyczyniać się do zaburzeń związanych z alkoholem oraz wzmacniać uzależnienie.

Zobacz badanie

Neuropatologia uszkodzenia mózgu specyficznego dla alkoholu, czyli czy alkohol uszkadza mózg?

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 386

Rok: 1998

Autorzy: C. Harper

Czasopismo: Journal of Neuropathology and Experimental Neurology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Długotrwałe, nadmierne spożycie alkoholu powoduje utratę istoty białej oraz neuronów w specyficznych obszarach mózgu, przy czym część uszkodzeń może być odwracalna.

Zobacz badanie

Negatywne emocje i dysregulacja układów rozszerzonej ciała migdałowatego pod wpływem alkoholu

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 43

Rok: 2019

Autorzy: Samuel W. Centanni, Gaurav Bedse, Sachin Patel, D. Winder

Czasopismo: Alcoholism, clinical and experimental research

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Ekspozycja na alkohol zakłóca obwody rozszerzonego ciała migdałowatego, prowadząc do negatywnych stanów emocjonalnych związanych z uzależnieniem i może stanowić cel terapeutyczny dla leczenia zaburzeń używania alkoholu.

Zobacz badanie

Alkohol a rozwój mózgu u młodzieży i młodych dorosłych: przegląd systematyczny literatury i raport doradczy Holenderskiej Rady Zdrowia

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 23

Rok: 2021

Autorzy: Janette de Goede, Kerstin G van der Mark-Reeuwijk, K. Braun, Saskia le Cessie, S. Durston, R. Engels, A. Goudriaan, K. Moons, W. Vollebergh, Taco J de Vries, R. Wiers, J. Oosterlaan

Czasopismo: Advances in nutrition

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Spożycie alkoholu negatywnie wpływa na rozwój mózgu u młodzieży i młodych dorosłych, zwiększając ryzyko wystąpienia zaburzeń używania alkoholu w późniejszym życiu.

Zobacz badanie

Alkohol upośledza funkcję hipokampa: od transmisji synaptycznej receptorów NMDA do funkcji mitochondriów

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 33

Rok: 2019

Autorzy: Rodrigo G. Mira, Cheril Tapia-Rojas, M. Pérez, C. Jara, Erick H. Vergara, R. Quintanilla, W. Cerpa

Czasopismo: Drug and alcohol dependence

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Ekspozycja na alkohol upośledza funkcję hipokampa poprzez zaburzenie aktywności receptorów glutaminianowych, procesy neurozapalne i uszkodzenia oksydacyjne, prowadząc do spadku funkcji poznawczych i neurodegeneracji.

Zobacz badanie

Uszkodzenia mózgu związane z alkoholem u ludzi

Typ badania: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 47

Rok: 2014

Autorzy: A. M. Erdozain, B. Morentin, L. Bedford, Emma C. King, D. Tooth, Charlotte Brewer, Declan Wayne, Laura Johnson, Henry K Gerdes, P. Wigmore, L. Callado, W. Carter

Czasopismo: PLoS ONE

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Uszkodzenie mózgu związane z alkoholem u ludzi obejmuje zmiany w białkach, co może przyczyniać się do nieprawidłowości neuronalnych i behawioralnych.

Zobacz badanie

Alkohol i mózg: molekularne cele neuronalne, synapsy i obwody

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 322

Rok: 2017

Autorzy: K. P. Abrahao, Armando G. Salinas, D. Lovinger

Czasopismo: Neuron

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Efekty etanolu na mózg są kluczowe dla zrozumienia jego ostrych i przewlekłych zmian behawioralnych; poznanie molekularnych mechanizmów w neuronach może wspomóc leczenie zaburzeń używania alkoholu.

Zobacz badanie

Zaburzenia używania alkoholu: neurobiologia i terapie

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 38

Rok: 2022

Autorzy: Waisley Yang, Rohit Singla, Oshin Maheshwari, Christine J. Fontaine, J. Gil-Mohapel

Czasopismo: Biomedicines

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Zaburzenia używania alkoholu wpływają na obwody mózgowe odpowiedzialne za nagrodę, motywację i podejmowanie decyzji, a opcje leczenia obejmują interwencje psychologiczne i farmakologiczne.

Zobacz badanie

Długoterminowe nadmierne spożycie alkoholu zwiększa mielinizację w jądrze półleżącym u myszy

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 1

Rok: 2025

Autorzy: Mirit Liran, Inbar Fischer, May Elboim, Nofar Rahamim, Tamar Gordon, Nataly Urshansky, Yaniv Assaf, Boaz Barak, S. Barak

Czasopismo: The Journal of Neuroscience

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Długotrwałe nadmierne spożycie alkoholu zaburza rozwój oligodendrocytów i zwiększa mielinizację w jądrze półleżącym, co może prowadzić do zwiększenia konsumpcji etanolu oraz wzmacniać zachowania uzależnieniowe.

Streszczenie: Przewlekłe nadmierne spożycie alkoholu (etanolu) powoduje neuroadaptacje w układzie nagrody mózgu, w tym zmiany biochemiczne i strukturalne istoty białej związane z uzależnieniem. Niniejsze badanie wykazało, że długotrwała (12-tygodniowa) dobrowolna konsumpcja alkoholu zwiększa mielinizację w jądrze półleżącym (NAc) u dorosłych myszy, co potwierdzono analizą ultrastrukturalną oraz zmianami ekspresji genów związanych z mielinizacją. Zaobserwowano również wzrost liczby traktów łączących NAc z korą przedczołową oraz wpływ etanolu na rozwój oligodendrocytów. Wyniki sugerują, że zwiększona mielinizacja w NAc może wzmacniać dalsze picie alkoholu i sprzyjać uzależnieniu.

Zobacz badanie

Uszkodzenia narządowe wywołane alkoholem: serce i mózg

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 56

Rok: 2018

Autorzy: A. Obad, Ahmed Peeran, Janay I. Little, G. Haddad, S. Tarzami

Czasopismo: Frontiers in Pharmacology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Przewlekłe spożywanie alkoholu może prowadzić do uszkodzeń serca i mózgu, a markery zapalne, takie jak TNF-α, mogą być potencjalnymi wskaźnikami ryzyka demencji oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Streszczenie: Alkohol jest jedną z najczęściej nadużywanych substancji, odpowiedzialną za liczne choroby przewlekłe. O ile mechanizmy uszkodzenia wątroby są dobrze poznane, o tyle serce oraz ośrodkowy układ nerwowy (OUN) były mniej badane. Niniejszy artykuł opisuje relację alkoholu z chorobami serca i demencją, koncentrując się na roli markerów zapalnych, takich jak TNF-α. Przewlekłe spożycie alkoholu zwiększa produkcję cytokin prozapalnych, które mogą nasilać lokalne stany zapalne w sercu i mózgu, przyczyniając się do rozwoju demencji oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na układ sercowo-naczyniowy

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 91

Rok: 2021

Autorzy: M. Roerecke

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Spożycie alkoholu wykazuje złożone, nieliniowe powiązania z różnymi chorobami układu sercowo-naczyniowego, co utrudnia zalecenia kliniczne i zdrowotne.

Streszczenie: Spożycie alkoholu wykazuje złożone, a czasem paradoksalne powiązania z chorobami układu sercowo-naczyniowego (CVD). W ostatnich dekadach opublikowano setki badań epidemiologicznych na ten temat. W tym przeglądzie narracyjnym przeanalizowano dowody epidemiologiczne dotyczące powiązań pomiędzy spożyciem alkoholu (średnie spożycie, wzorce picia, zaburzenia związane z alkoholem) a chorobami sercowo-naczyniowymi, w tym chorobą niedokrwienną serca, udarem, nadciśnieniem, migotaniem przedsionków, kardiomiopatią i niewydolnością serca. Omówiono ograniczenia metodologiczne, takie jak klasyfikacja ekspozycji i pomiar, grupy odniesienia oraz zmienne zakłócające (mierzone i niemierzone). Na podstawie przeglądów systematycznych i metaanaliz dowody wskazują na nieliniowe powiązania z wieloma CVD. Potrzebne są szerokie badania epidemiologiczne z wieloma szczegółowymi pomiarami ekspozycji i wyników oraz rozległą oceną zmiennych genetycznych i zakłócających, by lepiej wyjaśnić te związki. Sprzeczne powiązania w zależności od sposobu pomiaru ekspozycji i wyniku CVD są trudne do pogodzenia i utrudniają formułowanie zaleceń klinicznych i zdrowotnych. Należy również wziąć pod uwagę wpływ alkoholu na inne wyniki zdrowotne. Dla osób pijących alkohol – im mniej, tym lepiej.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na układ sercowo-naczyniowy

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 302

Rok: 2017

Autorzy: M. Piano

Czasopismo: Alcohol Research : Current Reviews

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Niskie i umiarkowane spożycie alkoholu może zmniejszać ryzyko niektórych chorób sercowo-naczyniowych, ale należy brać pod uwagę poważne skutki fizjologiczne oraz uszkodzenia anatomiczne.

Streszczenie: Spożycie alkoholu wywiera złożony wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Zależności pomiędzy piciem a chorobami sercowo-naczyniowymi, takimi jak nadciśnienie, choroba wieńcowa, udar, choroba tętnic obwodowych i kardiomiopatia zostały szeroko przebadane i omówione w tym przeglądzie. Wpływ na powiązania pomiędzy alkoholem a CVD mają różne czynniki behawioralne, genetyczne i biologiczne, jednak największe znaczenie mają dawka i wzorzec spożycia. Niskie i umiarkowane spożycie alkoholu może łagodzić wybrane mechanizmy, takie jak czynniki ryzyka i czynniki hemostatyczne wpływające na miażdżycę i stan zapalny, będące kluczowymi procesami patofizjologicznymi większości CVD. Jednak wszelkie potencjalne pozytywne aspekty należy rozważyć w kontekście poważnych skutków fizjologicznych, takich jak dysfunkcja mitochondrialna, zaburzenia krążenia, reakcja zapalna, stres oksydacyjny, zaprogramowana śmierć komórek oraz uszkodzenia anatomiczne układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza serca. Zarówno negatywne, jak i pozytywne skutki spożycia alkoholu dla poszczególnych schorzeń sercowo-naczyniowych przedstawiono w tym przeglądzie. Autor wskazuje również na przyszłe, obiecujące kierunki badań nad alkoholem i CVD, w tym wykorzystanie biomarkerów, badanie wpływu czynników genetycznych, socjoekonomicznych i etnicznych, przegląd interakcji alkohol–leki oraz analizę wpływu alkoholu na młodych i starszych dorosłych.

Zobacz badanie

Przewlekłe spożycie alkoholu przyspiesza starzenie układu sercowo-naczyniowego i zmniejsza rezerwę sercowo-naczyniową

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 2

Rok: 2025

Autorzy: P. Mukhopadhyay, Burhan Yokus, Bruno Paes-Leme, S. Batkai, Z. Ungvári, G. Haskó, Pal Pacher

Czasopismo: GeroScience

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Przewlekłe spożycie alkoholu przyspiesza starzenie układu sercowo-naczyniowego i zmniejsza rezerwę sercowo-naczyniową, zwiększając ryzyko chorób i śmiertelności.

Streszczenie: Patologia starzenia się układu sercowo-naczyniowego jest złożona i obejmuje m.in. dysfunkcję mitochondrialną, stres oksydacyjny i nitrozacyjny, uszkodzenie DNA, zaburzenia metabolizmu lipidów, śmierć komórek, starzenie, przewlekły stan zapalny oraz przebudowę strukturalną serca i naczyń. Przewlekłe spożycie alkoholu nasila te procesy, prowadząc do pogorszenia funkcji skurczowej i rozkurczowej serca, włóknienia mięśnia sercowego oraz dysfunkcji śródbłonka. Skutkiem jest wyraźne pogorszenie rezerwy sercowo-naczyniowej, szczególnie u osób starszych.

Zobacz badanie

Związek pomiędzy nawykowym spożyciem alkoholu a ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych

Typ badania: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 253

Rok: 2022

Autorzy: Kiran J. Biddinger, C. Emdin, Mary E. Haas, Minxian Wang, G. Hindy, P. Ellinor, S. Kathiresan, A. Khera, Krishna G. Aragam

Czasopismo: JAMA Network Open

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nawykowe spożywanie alkoholu na każdym poziomie zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, przy czym ryzyko rośnie wraz ze wzrostem spożycia.

Streszczenie: Badanie kohortowe (371 463 osób) wykazało nieliniową, stale wzrastającą zależność pomiędzy ilością spożywanego alkoholu a ryzykiem nadciśnienia i choroby wieńcowej. Ryzyko wzrastało już przy niewielkich ilościach, a znacznie szybciej przy wyższych dawkach. Oznacza to, że spożycie alkoholu – nawet w niewielkich ilościach – wiąże się z podwyższonym ryzykiem sercowo-naczyniowym, a różnice ryzyka pomiędzy niskim i wysokim spożyciem są znaczące, nawet w zakresie uznawanym za bezpieczny.

Zobacz badanie

Spożycie alkoholu a choroby układu sercowo-naczyniowego

Typ badania: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 859

Rok: 2020

Autorzy: S. Larsson, Stephen Burgess, A. Mason, K. Michaëlsson

Czasopismo: Circulation. Genomic and Precision Medicine

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wyższe spożycie alkoholu jest przyczynowo powiązane ze zwiększonym ryzykiem udaru i choroby tętnic obwodowych, a rola alkoholu w innych chorobach sercowo-naczyniowych wymaga dalszych badań.

Streszczenie: Badanie z wykorzystaniem randomizacji Mendla wykazało spójny związek między genetycznie przewidywanym spożyciem alkoholu a ryzykiem udaru oraz choroby tętnic obwodowych. Dla innych chorób (np. choroba wieńcowa, migotanie przedsionków, tętniak aorty brzusznej) zaobserwowano tendencję do wzrostu ryzyka, ale wymagane są dalsze badania. Nie wykazano związku alkoholu z niewydolnością serca, zakrzepicą żylną ani zwężeniem zastawki aortalnej.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na zdrowie układu sercowo-naczyniowego

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 85

Rok: 2017

Autorzy: J. Rehm, M. Roerecke

Czasopismo: Trends in cardiovascular medicine

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Obfite spożycie alkoholu negatywnie wpływa na zdrowie serca, natomiast umiarkowane picie może korzystnie oddziaływać na chorobę niedokrwienną serca i udar.

Zobacz badanie

Zaburzenia używania alkoholu i serce

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 117

Rok: 2019

Autorzy: E. Day, J. H. Rudd

Czasopismo: Addiction (Abingdon, England)

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Niskie spożycie alkoholu może obniżać ryzyko sercowo-naczyniowe, ale ogółem szkodliwe efekty alkoholu przewyższają potencjalne korzyści; wysokie spożycie zwiększa ciśnienie i powoduje kardiomiopatię alkoholową.

Streszczenie: Spożycie alkoholu jest istotną, możliwą do modyfikacji przyczyną chorób niezakaźnych i wywiera złożony, zależny od dawki wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Badania obserwacyjne wykazują niższe ryzyko zgonu i powikłań sercowo-naczyniowych u osób o niskim spożyciu alkoholu, jednak powyżej pewnego progu ryzyko wzrasta liniowo. Regularne spożycie alkoholu zwiększa ryzyko nadciśnienia i arytmii, szczególnie migotania przedsionków. Kardiomiopatia alkoholowa odpowiada za 1/3 przypadków nieniedokrwiennej kardiomiopatii rozstrzeniowej. U osób z istniejącą chorobą serca nie ma bezpiecznej dawki alkoholu, a abstynencja jest wskazana.

Zobacz badanie

Wpływ etanolu na serce: kardiomiopatia alkoholowa

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 113

Rok: 2020

Autorzy: J. Fernandez-Solà

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Kardiomiopatia alkoholowa prowadzi do niewydolności serca i arytmii; abstynencja jest zalecana, ale nawet ograniczenie picia poprawia funkcję serca.

Streszczenie: Kardiomiopatia alkoholowa to najczęstsza postać uszkodzenia serca przez etanol. Dochodzi do rozstrzeni komór, niewydolności serca i arytmii. Alkohol działa toksycznie na miocyty serca, prowadząc do ich śmierci i włóknienia. Prognostycznie najważniejszy jest stopień spożycia alkoholu – całkowita abstynencja daje najlepsze efekty, ale nawet ograniczenie picia może poprawić funkcje serca.

Zobacz badanie

Ryzyka i korzyści umiarkowanego i intensywnego spożycia alkoholu dla układu sercowo-naczyniowego

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 308

Rok: 2015

Autorzy: J. Fernandez-Solà

Czasopismo: Nature Reviews Cardiology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu może zmniejszać ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych i zgonów, natomiast abstynencja wiąże się z większym ryzykiem.

Zobacz badanie

Homeostaza śródbłonka pod wpływem alkoholu – znaczenie dla miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 0

Rok: 2025

Autorzy: Yusof Gusti, Weimin Liu, Fathima Athar, Paul A. Cahill, E. Redmond

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Niskie i umiarkowane dawki alkoholu wspierają homeostazę naczyniową, natomiast wysokie poziomy sprzyjają miażdżycy; efekt zależy od funkcji śródbłonka.

Streszczenie: Niskie–umiarkowane poziomy alkoholu (~5–25 mM) utrzymują śródbłonek w stanie nieaktywnym, sprzyjając homeostazie naczyniowej, natomiast wysokie poziomy (≥50 mM) powodują dysfunkcję śródbłonka i promują miażdżycę. Dwufazowe efekty alkoholu mogą tłumaczyć różne skutki zdrowotne różnych wzorców spożycia.

Zobacz badanie

Wpływ spożycia alkoholu na zdrowie układu sercowo-naczyniowego: mity i działania

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 24

Rok: 2022

Autorzy: M. Arora, A. Elsayed, Birgit Beger, P. Naidoo, T. Shilton, N. Jain, Kelcey Armstrong-Walenczak, Jeremiah Mwangi, Yunshu Wang, J. Eiselé, Fausto J. Pinto, B. Champagne

Czasopismo: Global Heart

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Spożycie alkoholu zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, a ograniczenie szkodliwego picia jest kluczowe dla zdrowia publicznego; dezinformacja i wpływ przemysłu utrudniają postęp.

Streszczenie: Spożycie alkoholu przyczynia się do wzrostu częstości chorób sercowo-naczyniowych i innych schorzeń przewlekłych. Mity dotyczące ochronnego działania alkoholu utrudniają skuteczne działania profilaktyczne. WHO wzywa do redukcji szkodliwego picia alkoholu, jednak brak uniwersalnych wytycznych i ingerencja przemysłu utrudniają wdrażanie skutecznych strategii.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na ciśnienie tętnicze i nadciśnienie

Typ badania: Metaanaliza

Liczba cytowań: 72

Rok: 2021

Autorzy: F. Fuchs, S. Fuchs

Czasopismo: Current Hypertension Reports

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Przewlekłe spożycie alkoholu wiąże się z wysokim ryzykiem nadciśnienia, zwłaszcza u osób czarnoskórych; efekt kardioprotekcyjny niskiego–umiarkowanego spożycia pozostaje niepotwierdzony.

Streszczenie: Najnowsza metaanaliza potwierdza dwufazowy efekt alkoholu na ciśnienie – spadek do 12 h po spożyciu, wzrost później. Przewlekłe spożycie alkoholu wiąże się z wysoką częstością nadciśnienia, a mechanizmy tych efektów pozostają nie do końca poznane.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego: czy są nowe dane?

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 73

Rok: 2020

Autorzy: Simona Minzer, R. Losno, R. Casas

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Niskie–umiarkowane spożycie alkoholu wiąże się z niższym ryzykiem sercowo-naczyniowym niż abstynencja przez całe życie, natomiast nadmierne picie zwiększa ryzyko; nie ustalono bezpiecznego progu.

Streszczenie: Efekty alkoholu na zdrowie sercowo-naczyniowe są niejednorodne i zależą od dawki oraz wzorca spożycia. Klasycznie opisuje się krzywą J, gdzie umiarkowane picie wiąże się z niższym ryzykiem niż abstynencja, a najwięcej ryzykują osoby pijące intensywnie. Jednak korzyści te są podważane przez trudności metodologiczne i brak jasnych dowodów na bezpieczny próg picia.

Zobacz badanie

Spożycie alkoholu i ryzyko chorób sercowo-naczyniowych: nowe dane w kontekście

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 50

Rok: 2022

Autorzy: A. Hoek, Sabine van Oort, K. Mukamal, J. Beulens

Czasopismo: Current Atherosclerosis Reports

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu może wiązać się z niższym ryzykiem choroby wieńcowej, ale potrzeba długoterminowych badań RCT dla potwierdzenia tych zależności.

Streszczenie: Jasno wykazano związek nadmiernego spożycia alkoholu z chorobami sercowo-naczyniowymi, ale nie ma konsensusu co do wpływu umiarkowanego picia. Obserwuje się niższe ryzyko choroby wieńcowej i zawału u umiarkowanych pijących, jednak dane dotyczące innych chorób i śmiertelności są niejasne. Brakuje długoterminowych badań randomizowanych.

Zobacz badanie

Wpływ spożycia alkoholu na zdrowie sercowo-naczyniowe

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 65

Rok: 2018

Autorzy: S. Goel, Abhishek Sharma, A. Garg

Czasopismo: Current Cardiology Reports

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu ma korzystny wpływ na zdrowie sercowo-naczyniowe i śmiertelność, podczas gdy intensywne picie zwiększa ryzyko powikłań sercowych i śmierci.

Streszczenie: Spożycie alkoholu wykazuje charakterystyczną krzywą J lub U względem ryzyka sercowo-naczyniowego: umiarkowane spożycie związane jest z niższym ryzykiem choroby wieńcowej, niewydolności serca i śmiertelności, natomiast nadmierne picie – z wyższym ryzykiem. Jednak badania genetyczne kwestionują ochronny wpływ umiarkowanego picia.

Zobacz badanie

Wpływ alkoholu na funkcję serca

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 84

Rok: 2015

Autorzy: J. Gardner, A. Mouton

Czasopismo: Comprehensive Physiology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Niskie–umiarkowane spożycie etanolu poprawia funkcję serca i zdrowie naczyń, natomiast przewlekłe nadużywanie prowadzi do niewydolności serca i zaostrzenia istniejących schorzeń.

Streszczenie: Etanol w niewielkich ilościach korzystnie wpływa na serce i naczynia, ale przewlekłe nadużywanie działa toksycznie, prowadząc do niewydolności serca i śmierci. Nadużycie może również pogarszać już istniejące choroby serca, takie jak nadciśnienie czy kardiomiopatia.

Zobacz badanie

Konsensus i kontrowersje w debacie o dwufazowym wpływie alkoholu na układ sercowo-naczyniowy

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 15

Rok: 2021

Autorzy: C. Stătescu, A. Clément, I. Șerban, R. Sascău

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Niskie–umiarkowane spożycie alkoholu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych i zgonów, natomiast nadmierne picie wywołuje ewidentnie szkodliwe skutki dla układu krążenia.

Streszczenie: W ostatnich dekadach badania sugerowały biphasiczny (dwufazowy) wpływ alkoholu na układ sercowo-naczyniowy – niewielkie ilości obniżają ryzyko zgonów i zdarzeń sercowych względem abstynentów, natomiast wysokie ilości jednoznacznie szkodzą. Jednak od początku XXI w. coraz więcej danych podważa istnienie efektu ochronnego niskich dawek alkoholu, wskazując raczej na wyższe ryzyko już przy umiarkowanym spożyciu.

Zobacz badanie

Alkohol i choroby sercowo-naczyniowe — czy wzorzec spożycia i dawka mają znaczenie?

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 10

Rok: 2022

Autorzy: M. Chudzińska, Ł. Wołowiec, J. Banach, D. Rogowicz, G. Grześk

Czasopismo: Journal of Cardiovascular Development and Disease

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Niskie i umiarkowane spożycie alkoholu może obniżać ryzyko sercowo-naczyniowe, natomiast nadmierne picie zwiększa ryzyko wielu chorób i problemów społecznych.

Streszczenie: Nadmierne spożycie alkoholu wiąże się z wyższą zachorowalnością i śmiertelnością z powodu raka, wypadków, marskości wątroby i innych przyczyn. Alkohol sprzyja występowaniu udaru krwotocznego i niedokrwiennego, arytmii, nadciśnienia oraz uszkodzenia mięśnia sercowego. Potencjalne korzyści niskich dawek dotyczą głównie choroby niedokrwiennej serca, ale nie zaleca się alkoholu jako prewencji CVD.

Zobacz badanie

Związek spożycia alkoholu z zachorowalnością i śmiertelnością u pacjentów z chorobą sercowo-naczyniową: analiza własnych danych i metaanaliza 48 423 osób

Typ badania: Metaanaliza

Liczba cytowań: 48

Rok: 2021

Autorzy: C. Ding, D. O’Neill, S. Bell, E. Stamatakis, A. Britton

Czasopismo: BMC Medicine

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Niskie–umiarkowane spożycie alkoholu wiąże się z niższym ryzykiem zgonu i zdarzeń sercowych u osób z już istniejącą chorobą serca.

Streszczenie: Analiza 48 423 pacjentów wykazała J-kształtną zależność między spożyciem alkoholu a ryzykiem zgonu i zdarzeń sercowych – najniższe ryzyko przy spożyciu 6–8 g alkoholu/dzień, efekt utrzymuje się do ok. 50–60 g/dzień. Przy wyższych ilościach ryzyko nie wzrastało istotnie. W analizach wykluczających byłych pijących jako grupę odniesienia efekt ochronny był słabszy.

Zobacz badanie

Alkohol i układ sercowo-naczyniowy

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 213

Rok: 1989

Autorzy: S. Zakhari

Czasopismo: Alcohol Health and Research World

Ranking czasopisma:

Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu może chronić przed chorobą wieńcową, podczas gdy nadmierne picie prowadzi do uszkodzeń mięśnia sercowego, arytmii, nadciśnienia i udaru.

Streszczenie: Alkohol może mieć zarówno korzystny, jak i szkodliwy wpływ na układ sercowo-naczyniowy – zależy to od ilości spożycia i indywidualnych cech konsumenta. Wśród mechanizmów ochronnych wymienia się m.in. wzrost HDL, zmiany w sygnalizacji komórkowej i działanie przeciwpłytkowe, natomiast nadmiar alkoholu prowadzi do patologii serca i naczyń.

Zobacz badanie