Alkohol
Jeden z głównych czynników ryzyka chorób przewlekłych i przedwczesnej śmierci

Podstawowe dane
Spożywanie alkoholu – niezależnie od dawki – wiąże się ze zwiększonym ryzykiem licznych chorób, skróceniem życia oraz pogorszeniem zdrowia fizycznego i psychicznego. Alkohol działa toksycznie na komórki organizmu, uszkadza wątrobę, mózg oraz serce, a także sprzyja rozwojowi nowotworów i zaburzeń metabolicznych.
Wpływ: Negatywny
Główne obszary wpływu:
Poziom dowodów: Silne
Szkodliwość: Wysoka
Zanim zaczniesz wprowadzać w życie jakiekolwiek interwencje - przeczytaj nasz darmowy poradnik Droga ku długowieczności , aby zbudować solidne podstawy, które pozwolą Ci przygotować Twój spersonalizowany plan długowieczności i bezpiecznie go realizować.
PrzeczytajOpis działania
Alkohol etylowy jest substancją psychoaktywną o działaniu toksycznym, która po spożyciu szybko przenika do wszystkich tkanek organizmu. Jego metabolizm w wątrobie prowadzi do powstawania toksycznych metabolitów (np. aldehydu octowego), wywołujących stres oksydacyjny, stany zapalne i uszkodzenia komórek. Alkohol zaburza również neuroprzekaźnictwo w mózgu, osłabia funkcje poznawcze oraz negatywnie wpływa na układ krążenia, podnosząc ciśnienie i ryzyko arytmii. Przewlekłe spożycie powoduje stopniowe uszkodzenie organów i zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych.
Poziom szkodliwości
Szkodliwość: Wysoka
Szkodliwość spożywania alkoholu została potwierdzona przez setki badań epidemiologicznych, metaanaliz oraz raporty WHO. Alkohol prowadzi do licznych poważnych chorób i skraca życie nawet o kilkanaście lat. Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu – każda ilość niesie ryzyko zdrowotne.
- skrócenie średniej długości życia o 7–15 lat
- zwiększenie ryzyka raka wątroby, jamy ustnej, gardła, przełyku, piersi i innych narządów
- rozwój marskości i niewydolności wątroby
- uszkodzenie mózgu, pogorszenie funkcji poznawczych, wzrost ryzyka demencji
- nadciśnienie tętnicze, arytmie, kardiomiopatia alkoholowa i zawały serca
- zwiększone ryzyko depresji, lęków i innych zaburzeń psychicznych
- zwiększone ryzyko wypadków, samobójstw i przemocy
- szkodliwe działanie także w małych dawkach u kobiet w ciąży i osób z chorobami przewlekłymi
Skala problemu
Spożycie alkoholu jest jednym z głównych problemów zdrowia publicznego na świecie i w Polsce. Stanowi znaczące obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej, przyczyniając się do milionów zgonów rocznie.
- Ponad 3 miliony zgonów rocznie na świecie przypisuje się spożyciu alkoholu (około 5% wszystkich zgonów)
- Alkohol odpowiada za ponad 200 różnych chorób i urazów
- Wysokie koszty ekonomiczne związane z leczeniem, niezdolnością do pracy i stratami społecznymi
- W Polsce szacuje się, że rocznie umiera z powodu alkoholu ponad 10 tys. osób
- Utrzymujące się wysokie spożycie alkoholu pomimo rosnącej świadomości zagrożeń
Praktyczne wskazówki
Wyznacz datę ograniczenia lub rzucenia alkoholu
Ustal konkretny termin, od którego ograniczysz lub zaprzestaniesz spożywania alkoholu, i podziel się tą decyzją z bliskimi.
Zidentyfikuj sytuacje sprzyjające piciu
Zwróć uwagę, w jakich okolicznościach najczęściej sięgasz po alkohol, i spróbuj zastąpić go innymi aktywnościami (np. sport, spotkania bez alkoholu, medytacja).
Skorzystaj z dostępnych form wsparcia
Rozważ wsparcie psychologiczne, grupy wsparcia (np. AA), konsultacje z lekarzem lub terapeutą uzależnień – skuteczność terapii potwierdzają liczne badania.
Dbaj o zdrowie wątroby i mózgu
Wprowadź zdrową dietę, unikaj leków obciążających wątrobę i regularnie wykonuj badania kontrolne, szczególnie jeśli piłeś alkohol przez dłuższy czas.
Pamiętaj o ryzyku nawet przy małych dawkach
Nawet okazjonalne picie niesie ryzyko – im mniej alkoholu, tym lepiej dla zdrowia i długowieczności.
Dołącz do naszej grupy WhatsApp z botem AI, który przy wsparciu naszej społeczności i naszych ekspertów odpowie na wszelkie pytania związane z długowiecznością
DołączGłówne obszary wpływu
Wątroba
Alkohol wywiera silnie negatywny wpływ na wątrobę. Przewlekłe i nadmierne spożycie prowadzi do stopniowego uszkodzenia, począwszy od stłuszczenia, przez zapalenie, aż po marskość i raka wątrobowokomórkowego. Nawet niewielkie ilości alkoholu mogą być szkodliwe dla osób z chorobami wątroby.
Mechanizmy uszkodzenia wątroby przez alkohol
- Metabolizm alkoholu prowadzi do powstawania toksycznych metabolitów (np. aldehyd octowy), które uszkadzają komórki wątrobowe, powodują stres oksydacyjny i reakcje zapalne.
- Alkohol zaburza metabolizm lipidów, powodując stłuszczenie wątroby, które może przechodzić w zapalenie, zwłóknienie i marskość.
- Przewlekłe picie osłabia barierę jelitową, sprzyjając przenikaniu toksyn do wątroby i nasilając procesy zapalne.
Postacie i konsekwencje choroby alkoholowej wątroby
- Stłuszczenie wątroby: najczęstsza i odwracalna zmiana po zaprzestaniu picia.
- Alkoholowe zapalenie wątroby: proces zapalny z ryzykiem ostrej niewydolności.
- Zwłóknienie i marskość: zmiany nieodwracalne, prowadzące do niewydolności wątroby.
- Rak wątrobowokomórkowy (HCC): zwiększone ryzyko nowotworu u osób przewlekle pijących.
Czynniki ryzyka i szczególne grupy
- Kobiety są bardziej podatne na uszkodzenie wątroby przy mniejszych dawkach alkoholu niż mężczyźni.
- Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu dla osób z chorobami wątroby; nawet małe ilości mogą przyspieszać progresję choroby.
Podsumowanie
- Alkohol jest główną przyczyną przewlekłych chorób wątroby i ich powikłań.
- Najlepszą strategią ochrony wątroby jest całkowita abstynencja od alkoholu, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka lub już istniejącą chorobą wątroby.
Mózg
Alkohol wywiera negatywny wpływ na mózg zarówno przy przewlekłym, jak i jednorazowym spożyciu. Nawet umiarkowane ilości mogą prowadzić do zmian w strukturze i funkcjonowaniu mózgu, a ryzyko poważnych zaburzeń rośnie wraz ze wzrostem spożycia.
Zmiany strukturalne i funkcjonalne mózgu
- Utrata objętości mózgu: Nawet niewielkie ilości alkoholu (1-2 jednostki dziennie) wiążą się ze zmniejszoną objętością istoty szarej i białej oraz pogorszeniem mikrostruktury mózgu.
- Uszkodzenia wybranych obszarów: Najbardziej podatne są kora przedczołowa, hipokamp (odpowiedzialny za pamięć), móżdżek i istota biała.
- Zaburzenia funkcji poznawczych: Alkohol upośledza pamięć, uczenie się, uwagę, kontrolę zachowań oraz zwiększa ryzyko demencji i zespołów otępiennych (np. zespół Korsakowa).
Mechanizmy uszkodzeń
- Neurotoksyczność i stan zapalny: Alkohol wywołuje stres oksydacyjny, stany zapalne i śmierć komórek nerwowych, prowadząc do neurodegeneracji.
- Zaburzenia neuroprzekaźnictwa: Zakłóca równowagę dopaminy, glutaminianu i GABA, co sprzyja rozwojowi uzależnienia oraz zaburzeniom nastroju.
Szczególne grupy ryzyka
- Młodzież i kobiety w ciąży: Rozwijający się mózg jest szczególnie wrażliwy na działanie alkoholu, co może skutkować trwałymi zaburzeniami rozwojowymi i poznawczymi.
Podsumowanie wybranych skutków alkoholu na mózg
- Utrata objętości mózgu – zmniejszenie istoty szarej i białej.
- Zaburzenia pamięci i uczenia – upośledzenie funkcji hipokampa.
- Ryzyko demencji – zwiększone ryzyko otępienia i zespołu Korsakowa.
- Uszkodzenia rozwojowe – trwałe zmiany u młodzieży i płodów.
Wnioski
- Alkohol negatywnie wpływa na mózg na poziomie strukturalnym, funkcjonalnym i molekularnym.
- Nawet umiarkowane spożycie może prowadzić do nieodwracalnych zmian, a ryzyko rośnie wraz z ilością i czasem trwania konsumpcji.
- Najbardziej narażone są osoby młode oraz kobiety w ciąży.
Układ sercowo-naczyniowy
Alkohol wywiera złożony, ale głównie negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Większość badań wskazuje, że każdy poziom spożycia alkoholu może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, a ryzyko to rośnie wraz z ilością spożywanego alkoholu. Korzyści z umiarkowanego picia są coraz częściej podważane.
Główne skutki alkoholu na układ sercowo-naczyniowy
- Nadciśnienie tętnicze: ryzyko rośnie wraz z ilością spożywanego alkoholu.
- Choroba wieńcowa: każdy poziom spożycia zwiększa ryzyko, szczególnie przy wyższych dawkach.
- Udar mózgu: wyższe spożycie wyraźnie zwiększa ryzyko.
- Migotanie przedsionków, arytmie: ryzyko rośnie już przy umiarkowanym spożyciu.
- Kardiomiopatia alkoholowa: wysokie spożycie prowadzi do uszkodzenia mięśnia sercowego.
- Starzenie się układu sercowo-naczyniowego: alkohol przyspiesza procesy starzenia i pogarsza rezerwę sercowo-naczyniową.
Umiarkowane spożycie – kontrowersje
- Dawniej sądzono, że niskie lub umiarkowane spożycie alkoholu może chronić przed chorobami serca, ale nowe badania genetyczne i epidemiologiczne podważają te korzyści.
- Nawet małe ilości alkoholu mogą zwiększać ryzyko problemów sercowo-naczyniowych.
- Wzorzec picia (np. okazjonalne vs. regularne) oraz czynniki indywidualne (wiek, płeć, genetyka) mają znaczenie, ale zalecenie ogólne to ograniczanie spożycia alkoholu.
Podsumowanie
- Alkohol, niezależnie od ilości, może negatywnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy.
- Zwiększa ryzyko nadciśnienia, udaru, arytmii i uszkodzenia serca.
- Najbezpieczniejszą strategią dla zdrowia serca jest ograniczenie lub unikanie alkoholu.
Dane naukowe i źródła
Podsumowanie badań
Poziom dowodów Silne
Liczba załączonych badań: 59
- Przegląd literatury: 47 badań
- Badanie obserwacyjne: 4 badania
- Metaanaliza: 3 badania
- Przegląd systematyczny: 3 badania
- Badanie na zwierzętach: 2 badania
Finalny komentarz: Negatywne skutki spożycia alkoholu dla zdrowia są jednymi z najlepiej udokumentowanych w literaturze medycznej. Istnieje bardzo duża liczba badań epidemiologicznych, randomizowanych badań kontrolowanych, metaanaliz oraz przeglądów systematycznych, które konsekwentnie wykazują związek między spożyciem alkoholu a wzrostem ryzyka chorób wątroby, nowotworów, zaburzeń funkcji poznawczych, uszkodzenia mózgu, nadciśnienia, chorób sercowo-naczyniowych, arytmii oraz licznych powikłań metabolicznych i psychicznych. Efekt szkodliwy dotyczy zarówno spożycia przewlekłego, jak i epizodycznego, a ryzyko rośnie wraz ze wzrostem dawki, jednak nie istnieje bezpieczny poziom konsumpcji dla większości populacji. Wyniki najnowszych badań genetycznych i prospektywnych dodatkowo podważają wcześniejsze przekonania o potencjalnych korzyściach umiarkowanego spożycia alkoholu dla układu krążenia, wskazując na brak „progu bezpieczeństwa”. Zgodność wyników między różnymi rodzajami badań oraz w różnych populacjach pozwala na jednoznaczną klasyfikację poziomu dowodów jako silny.
Lista badań
Patofizjologiczne aspekty metabolizmu alkoholu w wątrobie
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 186
Rok: 2021
Autorzy: Jeongeun Hyun, Jinsol Han, Chanbin Lee, Myunghee Yoon, Youngmi Jung
Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Metabolizm alkoholu w wątrobie prowadzi do alkoholowej choroby wątroby poprzez różne mechanizmy, w tym upośledzenie metabolizmu lipidów, nasilenie stanu zapalnego oraz indukcję włóknienia.
Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest globalnie rozpowszechnioną przewlekłą chorobą wątroby, wywołaną przewlekłym lub intensywnym spożyciem alkoholu. Wątroba jest głównym organem metabolizującym alkohol, dlatego jest szczególnie wrażliwa na jego spożycie. Metabolity i produkty uboczne generowane podczas metabolizmu alkoholu powodują uszkodzenia wątroby, prowadząc do ALD poprzez różne mechanizmy, takie jak upośledzenie metabolizmu lipidów, intensyfikacja reakcji zapalnych oraz indukcja włóknienia. Pomimo powagi ALD, rozwój nowych terapii jest ograniczony brakiem modeli zwierzęcych w pełni odzwierciedlających ludzką ALD. Aby przezwyciężyć obecne ograniczenia badań nad ALD i rozwoju terapii, konieczne jest zrozumienie molekularnych mechanizmów leżących u podstaw uszkodzenia wątroby wywołanego alkoholem. W niniejszym przeglądzie, w celu uzyskania wglądu w postęp ALD, omówiono wcześniejsze badania dotyczące metabolizmu alkoholu w wątrobie, ze szczególnym uwzględnieniem hepatotoksyczności wynikającej z metabolizmu alkoholu.
Zobacz badanieNajnowsze postępy w rozumieniu patogenezy alkoholowej choroby wątroby
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 139
Rok: 2022
Autorzy: Xiaoqin Wu, Xiude Fan, T. Miyata, Adam Kim, Christina K. Cajigas-Du Ross, Semanti Ray, E. Huang, M. Taiwo, Rakesh K. Arya, Jianguo Wu, L. Nagy
Czasopismo: Annual review of pathology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Najnowsze osiągnięcia w rozumieniu alkoholowej choroby wątroby (ALD) wskazują potencjalne cele terapeutyczne mające na celu zmniejszenie uszkodzenia hepatocytów, redukcję stanu zapalnego oraz ukierunkowanie terapii na mikrobiotę jelitową.
Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest jedną z głównych chorób wynikających z przewlekłego spożycia alkoholu i stanowi jedną z najczęstszych przyczyn chorobowości i śmiertelności związanych z wątrobą. ALD obejmuje bezobjawowe stłuszczenie wątroby, włóknienie, marskość oraz alkoholowe zapalenie wątroby z powikłaniami. Progresja ALD wiąże się ze złożonymi interakcjami międzykomórkowymi i międzyorganowymi. Skupiamy się na wpływie alkoholu na zaburzenia mechanizmów homeostatycznych oraz regulację uszkodzeń i naprawy w wątrobie. W szczególności omawiamy najnowsze postępy w rozumieniu zakłóceń równowagi między programowaną śmiercią komórek a szlakami promującymi przeżycie, takimi jak autofagia i transport błonowy, w patogenezie ALD. Podsumowujemy także obecny stan wiedzy dotyczący wrodzonych odpowiedzi immunologicznych, dysfunkcji śródbłonka sinusoidalnego wątroby, aktywacji komórek gwiaździstych oraz interakcji jelitowo-wątrobowych i tłuszczowo-wątrobowych w odpowiedzi na etanol. Opisujemy również aktualne potencjalne cele terapeutyczne i badania kliniczne mające na celu zmniejszenie uszkodzenia hepatocytów, redukcję reakcji zapalnych oraz ukierunkowanie terapii na mikrobiotę jelitową w leczeniu ALD.
Zobacz badanieAlkoholowa choroba wątroby: podstawowe mechanizmy i perspektywy kliniczne
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 105
Rok: 2021
Autorzy: Szu-Yi Liu, I-Ting Tsai, Yin-Chou Hsu
Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) spowodowana jest nadmiernym spożyciem alkoholu, a nowe podejścia terapeutyczne, takie jak modulacja mikroRNA czy terapie oparte na mezenchymalnych komórkach macierzystych, dają nadzieję na skuteczniejsze leczenie tej choroby.
Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) odnosi się do uszkodzeń wątroby wynikających z nadmiernego spożycia alkoholu i obejmuje szerokie spektrum schorzeń, takich jak stłuszczenie wątroby, stłuszczeniowe zapalenie wątroby, marskość oraz rak wątrobowokomórkowy (HCC). Progresja ALD zależy głównie od ilości i czasu trwania spożywania alkoholu, choć wpływ mają również czynniki genetyczne, epigenetyczne i środowiskowe. Podstawą diagnostyki ALD pozostaje biopsja wątroby, choć coraz większą rolę pełnią nieinwazyjne narzędzia diagnostyczne oraz biomarkery surowicze. Abstynencja alkoholowa i wsparcie żywieniowe pozostają podstawą leczenia ALD, jednak rośnie znaczenie terapii ukierunkowanych na stres oksydacyjny, oś jelitowo-wątrobową, hamowanie stanu zapalnego oraz regenerację wątroby. W terapii ALD potencjał mają także modulacja mikroRNA oraz terapia oparta o mezenchymalne komórki macierzyste. W niniejszym przeglądzie podsumowano aktualny stan wiedzy o patofizjologii, diagnostyce oraz nowych podejściach terapeutycznych w leczeniu ALD.
Zobacz badanieChoroba wątroby związana z alkoholem
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 76
Rok: 2024
Autorzy: B. Mackowiak, Yaojie Fu, L. Maccioni, Bin Gao
Czasopismo: The Journal of Clinical Investigation
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Przegląd ten przedstawia nowe podejścia wieloomiczne i inne zaawansowane metody badawcze dotyczące patogenezy i potencjalnych celów terapeutycznych alkoholowej choroby wątroby (ALD), wskazując możliwości ich zastosowania klinicznego.
Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest główną przyczyną przewlekłych chorób wątroby na świecie, obejmując spektrum zaburzeń od prostego stłuszczenia po marskość i raka wątrobowokomórkowego. Choć postępy w badaniach nad ALD są znaczne, mechanizmy jej powstawania pozostają niejasne i brak jest zatwierdzonych przez FDA leków na ALD. W tym przeglądzie omówiono nowe odkrycia dotyczące patogenezy oraz cele terapeutyczne ALD, wykorzystujące techniki wieloomiczne oraz inne nowoczesne metody badawcze, a także ich potencjalne zastosowanie kliniczne. Omówiono modele przedkliniczne ALD, związek ALD z dysfunkcjami metabolicznymi, raka wątrobowokomórkowego związanego z alkoholem, heterogeniczność ALD oraz możliwości badań translacyjnych.
Zobacz badaniePrzegląd mechanizmów molekularnych alkoholowej choroby wątroby
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 52
Rok: 2021
Autorzy: Arunraj Namachivayam, A. Gopalakrishnan
Czasopismo: Life sciences
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby jest wynikiem nasilonego stanu zapalnego, stresu oksydacyjnego oraz zmniejszonej aktywności enzymów antyoksydacyjnych. Agoniści działający na te szlaki mogą potencjalnie pomóc w zapobieganiu tej chorobie.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na wątrobowy metabolizm lipidów
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 161
Rok: 2020
Autorzy: Sookyoung Jeon, R. Carr
Czasopismo: Journal of Lipid Research
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkohol zaburza wątrobowy metabolizm lipidów, wpływając na ich wychwyt, syntezę, utlenianie, eksport oraz powstawanie i katabolizm kropli lipidowych. W proces ten zaangażowane są również czynniki genetyczne oraz bioaktywne metabolity lipidowe.
Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest najczęstszym typem przewlekłej choroby wątroby, wiążącym się z istotną zachorowalnością i śmiertelnością na całym świecie. ALD zaczyna się od prostego stłuszczenia wątroby, a kończy na alkoholowym zapaleniu wątroby, włóknieniu i marskości. Ciężkość stłuszczenia wątroby jest mocno powiązana z późniejszymi etapami ALD. W artykule przedstawiono mechanizmy zaburzeń metabolizmu lipidów wywołanych przez alkohol, obejmujące zmiany w wychwycie lipidów przez wątrobę, de novo syntezę lipidów, utlenianie kwasów tłuszczowych, eksport lipidów oraz powstawanie i rozpad kropli lipidowych. Opisano również wpływ genetyki oraz metabolitów lipidowych na alkoholowe stłuszczenie wątroby.
Zobacz badanieWytyczne kliniczne ACG: Alkoholowa choroba wątroby
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 84
Rok: 2023
Autorzy: Loretta L. Jophlin, A. Singal, Ramón Bataller, Robert J. Wong, Bryan G. Sauer, Norah A. Terrault, Vijay H. Shah
Czasopismo: The American Journal of Gastroenterology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) postępuje szybciej i często diagnozowana jest w zaawansowanych stadiach. Jedynym skutecznym leczeniem ciężkiego alkoholowego zapalenia wątroby pozostają kortykosteroidy. Potrzebne są zintegrowane modele opieki, obejmujące leczenie choroby wątroby i zaburzeń związanych z używaniem alkoholu.
Streszczenie: ABSTRACT Alcohol-associated liver disease (ALD) is the most common cause of advanced hepatic disease…
Zobacz badanieAlkoholowa choroba wątroby
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 690
Rok: 2018
Autorzy: H. Seitz, R. Bataller, H. Cortez‐Pinto, B. Gao, A. Gual, C. Lackner, P. Mathurin, S. Mueller, G. Szabo, H. Tsukamoto
Czasopismo: Nature Reviews Disease Primers
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest przewlekłą chorobą charakteryzującą się stanem zapalnym wątroby, a leczenie opiera się na abstynencji alkoholowej i przeszczepie wątroby.
Zobacz badanieAlkohol, stan zapalny i mikrobiota w alkoholowej chorobie wątroby
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 73
Rok: 2023
Autorzy: Marija Dukić, T. Radonjić, I. Jovanovic, M. Zdravković, Z. Todorović, Nemanja Kraišnik, Bojana Aranđelović, O. Mandić, V. Popadić, Novica Nikolić, S. Klašnja, A. Manojlovic, A. Divac, J. Gačić, Milica Brajković, S. Oprić, Maja Popovic, M. Branković
Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Nadmierne spożycie alkoholu prowadzi do alkoholowej choroby wątroby, w której kluczową rolę w inicjacji procesu zapalnego i uszkodzenia wątroby odgrywa mikrobiota jelitowa.
Streszczenie: Alkoholowa choroba wątroby (ALD) jest konsekwencją nadmiernego spożycia alkoholu, który stanowi istotny czynnik ryzyka zdrowotnego i społecznego. ALD obejmuje alkoholowe stłuszczenie wątroby (AFL), alkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (ASH), które może prowadzić do włóknienia i marskości. Metabolizm alkoholu wytwarza toksyczne metabolity, które inicjują kaskadę zapalną z udziałem cytokin, chemokin i reaktywnych form tlenu (ROS). W procesie tym biorą udział komórki odpornościowe oraz komórki rezydentne wątroby. Udowodniono, że dysbioza jelitowa oraz uszkodzenie bariery jelitowej mają istotny udział w nasileniu uszkodzenia wątroby wywołanego alkoholem. Interwencje takie jak probiotyki i prebiotyki mają potencjał terapeutyczny w zapobieganiu i leczeniu ALD.
Zobacz badanieAlkoholowa choroba wątroby: nowe spojrzenie na patogenezę
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 31
Rok: 2022
Autorzy: S. Park, Young-Sun Lee, J. Sim, Seonkyung Seo, Wonhyo Seo
Czasopismo: Archives of Pharmacal Research
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Metabolizm alkoholu, obejmujący metabolity oksydacyjne i nieoksydacyjne, wpływa na rozwój alkoholowej choroby wątroby poprzez istotne oddziaływanie międzyorganowe.
Streszczenie: Nadmierne spożycie alkoholu przyczynia się do szerokiego spektrum klinicznych chorób wątroby – od prostego stłuszczenia po marskość i raka wątrobowokomórkowego. Alkohol jest metabolizowany przez wątrobę dwoma szlakami – oksydacyjnym i nieoksydacyjnym, a ich metabolity wykazują toksyczne działanie na liczne organy. Znaczenie mają także interakcje wątroby z innymi narządami. Lepsze poznanie tych procesów ułatwi pełne zrozumienie patogenezy alkoholowej choroby wątroby.
Zobacz badanieRak wątrobowokomórkowy w alkoholowej chorobie wątroby
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 278
Rok: 2019
Autorzy: N. Ganne-Carrié, P. Nahon
Czasopismo: Journal of hepatology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby zwiększa ryzyko raka wątrobowokomórkowego (HCC), co prowadzi do gorszego rokowania pacjentów.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na jelita i wątrobę
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 75
Rok: 2021
Autorzy: Keith Pohl, P. Moodley, A. Dhanda
Czasopismo: Nutrients
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Nadmierne spożywanie alkoholu powoduje zmiany mikrobiomu jelitowego oraz niedobory mikroelementów, co prowadzi do uszkodzenia wątroby i przewlekłej choroby wątroby.
Streszczenie: Alkohol wchłaniany jest przez jelita i metabolizowany w wątrobie. Nadmierne picie alkoholu prowadzi do zmian mikrobiomu jelitowego, uszkodzenia nabłonka jelitowego oraz niedoborów istotnych mikroelementów. Może to prowadzić do uszkodzenia wątroby, od stłuszczenia aż po raka wątrobowokomórkowego, co odpowiada za połowę zgonów z powodu przewlekłych chorób wątroby.
Zobacz badanieAlkohol a wątroba: aktualizacja z 1994 roku
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 495
Rok: 1994
Autorzy: C. Lieber
Czasopismo: Gastroenterology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkoholowa choroba wątroby jest spowodowana nadmiernym wytwarzaniem aldehydu octowego i wolnych rodników tlenowych, dodatkowo pogłębianych przez niedobory żywieniowe.
Zobacz badanieMechanizmy patogenne i czynniki regulacyjne w alkoholowej chorobie wątroby
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 64
Rok: 2023
Autorzy: Chuyun Yan, Wanting Hu, Jinqi Tu, Jinyao Li, Qiong-lin Liang, Shuxin Han
Czasopismo: Journal of Translational Medicine
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Długotrwałe spożycie alkoholu prowadzi do alkoholowej choroby wątroby, której złożone mechanizmy obejmują stan zapalny, uszkodzenia mitochondriów oraz zaburzenia osi jelitowo-wątrobowej.
Streszczenie: Alkoholizm powoduje alkoholową chorobę wątroby (ALD), główną przyczynę przewlekłych chorób wątroby. Metabolizm etanolu wpływa na różne szlaki komórkowe prowadzące do uszkodzenia wątroby, takie jak stres oksydacyjny, uszkodzenia mitochondriów i stres retikulum endoplazmatycznego. Istotną rolę odgrywa także oś jelitowo-wątrobowa.
Zobacz badaniePatogeneza alkoholowej choroby wątroby
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 46
Rok: 2022
Autorzy: N. Osna, Karuna Rasineni, M. Ganesan, T. Donohue, K. Kharbanda
Czasopismo: Journal of clinical and experimental hepatology
Ranking czasopisma: 2
Główne wnioski: Przewlekłe nadużywanie alkoholu powoduje uszkodzenie wątroby, prowadząc do konieczności przeszczepu lub śmierci; w leczeniu może być potrzebne zastosowanie wielu terapii jednocześnie.
Zobacz badanieAlkohol a rak wątrobowokomórkowy
Typ badania: Przegląd systematyczny
Liczba cytowań: 55
Rok: 2019
Autorzy: H. Matsushita, A. Takaki
Czasopismo: BMJ Open Gastroenterology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Nadmierne spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko raka wątrobowokomórkowego poprzez mechanizmy obejmujące mutagenny wpływ aldehydu octowego oraz produkcję reaktywnych form tlenu.
Streszczenie: Alkohol klasyfikowany jest jako karcynogen grupy 1 przez IARC. Zwiększa ryzyko raka wątrobowokomórkowego 3-10-krotnie. Mechanizmy kancerogenne obejmują mutagenne efekty aldehydu octowego, stres oksydacyjny oraz interakcje z wirusem zapalenia wątroby typu C.
Zobacz badanieHepatyczne, metaboliczne i toksyczne efekty etanolu: aktualizacja z 1991 roku
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 297
Rok: 1991
Autorzy: C. Lieber
Czasopismo: Alcoholism, clinical and experimental research
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Toksyczne efekty alkoholu obejmują zmiany redoks, zaburzenia metaboliczne i zwiększoną podatność na substancje toksyczne, takie jak rozpuszczalniki przemysłowe oraz witamina A.
Streszczenie: Etanol powoduje hepatotoksyczność przez zmiany redoks oraz indukcję cytochromu P-450, który aktywuje ksenobiotyki do toksycznych metabolitów. Alkohol prowadzi też do spadku poziomu witaminy A w wątrobie, zwiększonej produkcji aldehydu octowego, stresu oksydacyjnego i lipidowej peroksydacji.
Zobacz badanieWpływ niskich dawek alkoholu na przewlekłą chorobę wątroby
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 1
Rok: 2024
Autorzy: Silvia Andaloro, Fabrizio Mancuso, Luca Miele, Giovanni Addolorato, Antonio Gasbarrini, F. Ponziani
Czasopismo: Nutrients
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu może przynosić korzyści sercowo-naczyniowe, ale nie ustalono bezpiecznego progu spożycia dla pacjentów z przewlekłą chorobą wątroby.
Streszczenie: Brakuje jednoznacznych danych dotyczących bezpiecznego poziomu spożycia alkoholu u osób z przewlekłymi chorobami wątroby. W praktyce klinicznej zalecana jest abstynencja.
Zobacz badanieAlkohol i hepatokarcynogeneza
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 43
Rok: 2020
Autorzy: M. Taniai
Czasopismo: Clinical and Molecular Hepatology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Nadmierne spożywanie alkoholu może prowadzić do hepatokarcynogenezy poprzez toksyczne metabolity oraz interakcje z innymi czynnikami ryzyka, jak wiek, płeć, wirusowe zapalenie wątroby.
Zobacz badanieAlkohol a mózg
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 47
Rok: 2021
Autorzy: D. Nutt, A. Hayes, L. Fonville, R. Zafar, Emily O. C. Palmer, L. Paterson, A. Lingford-Hughes
Czasopismo: Nutrients
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkohol uszkadza mózg na różne sposoby, obejmujące uszkodzenia podczas upojenia, objawy odstawienne, toksyczność, zmiany struktury mózgu i uzależnienie, przy czym dodatkowe czynniki obwodowe nasilają szkody, powodując m.in. alkoholowy zespół płodowy.
Streszczenie: Alkohol działa na mózg, wywołując pożądane efekty, takie jak towarzyskość i upojenie, dlatego mózg jest kluczowym narządem, na którym warto badać kolejne szkody. Obejmują one różnorodne formy, takie jak konsekwencje uszkodzeń podczas upojenia (np. upadki, bójki), uszkodzenia wynikające z odstawienia alkoholu, toksyczność alkoholu i jego metabolitów, a także zmiany struktury i funkcji mózgu wpływające na procesy behawioralne, jak pragnienie i uzależnienie. Dodatkowo czynniki obwodowe potęgują uszkodzenia mózgu, np. zła dieta, niedobory witamin prowadzące do zespołu Wernickego-Korsakowa. Prenatalna ekspozycja na alkohol może głęboko wpływać na rozwój mózgu i prowadzić do nieodwracalnych zmian, charakterystycznych dla alkoholowego zespołu płodowego. W niniejszym rozdziale dokonano przeglądu tych aspektów ze szczególnym uwzględnieniem najnowszych wyników badań neuroobrazowych. Nie omawiano wpływu alkoholu na układ sercowo-naczyniowy prowadzącego do patologii mózgu, ponieważ jest on opisany w innych częściach publikacji.
Zobacz badanieZwiązki pomiędzy spożyciem alkoholu a objętością istoty szarej i białej w badaniu UK Biobank
Typ badania: Badanie obserwacyjne
Liczba cytowań: 127
Rok: 2022
Autorzy: Remi Daviet, Gökhan Aydogan, K. Jagannathan, Nathaniel H. Spilka, P. Koellinger, H. Kranzler, G. Nave, R. Wetherill
Czasopismo: Nature Communications
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Spożycie alkoholu od lekkiego do umiarkowanego jest negatywnie związane z makro- i mikrostrukturą mózgu, a związki te nasilają się wraz ze wzrostem spożycia alkoholu.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na mózg: wyniki badań neuroobrazowych u ludzi i modeli zwierzęcych
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 176
Rok: 2017
Autorzy: N. Zahr, A. Pfefferbaum
Czasopismo: Alcohol Research : Current Reviews
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Przewlekłe spożycie alkoholu powoduje trwałe uszkodzenia mózgu i może prowadzić do zaburzeń neurologicznych, takich jak encefalopatia Wernickego, zespół Korsakowa oraz encefalopatia wątrobowa.
Streszczenie: Technologia neuroobrazowania pozwoliła badaczom na prowadzenie szczegółowych badań dynamicznego przebiegu alkoholizmu przez okresy picia, abstynencji i nawrotów oraz uzyskanie wglądu w skutki przewlekłego alkoholizmu dla ludzkiego mózgu. Badania z użyciem MRI wykazały szczególną podatność istoty białej na przewlekłą ekspozycję na alkohol oraz uszkodzenia wybranych struktur istoty szarej. Obrazowanie tensora dyfuzji (DTI) i spektroskopia rezonansu magnetycznego (MRS) rozszerzyły te obserwacje, szczególnie w odniesieniu do współwystępujących z alkoholizmem zaburzeń neurologicznych, takich jak encefalopatia Wernickego, zespół Korsakowa i encefalopatia wątrobowa. W artykule omówiono także wyniki badań modeli zwierzęcych alkoholizmu i możliwości regeneracji mózgu po abstynencji.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na plastyczność i zachowanie zależne od hipokampa: rola glutaminergicznej transmisji synaptycznej
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 47
Rok: 2020
Autorzy: Rodrigo G. Mira, Matías Lira, Cheril Tapia-Rojas, D. Rebolledo, R. Quintanilla, W. Cerpa
Czasopismo: Frontiers in Behavioral Neuroscience
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkohol upośledza plastyczność zależną od hipokampa oraz funkcje poznawcze, prawdopodobnie w wyniku nasilonej śmierci neuronalnej i zmian komórkowych, przy czym efekty różnią się w zależności od stadium rozwoju.
Zobacz badanieZaburzenia związane z używaniem alkoholu a mózg
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 62
Rok: 2020
Autorzy: T. Rao, A. Topiwala
Czasopismo: Addiction
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Zaburzenia związane z używaniem alkoholu zwiększają ryzyko demencji, a skutki dla ośrodkowego układu nerwowego są zróżnicowane w zależności od dawki. Opcje leczenia są różne pod względem skuteczności.
Zobacz badanieMolekularne i behawioralne aspekty działania alkoholu na dorosły i rozwijający się mózg
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 259
Rok: 2011
Autorzy: S. Alfonso-Loeches, C. Guerri
Czasopismo: Critical Reviews in Clinical Laboratory Sciences
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Nadużywanie alkoholu prowadzi do zmian w strukturze i funkcji mózgu, skutkując deficytami poznawczymi i uzależnieniem od alkoholu, przy czym niektóre obszary mózgu są szczególnie podatne na uszkodzenia.
Zobacz badanieAlkohol i mózg: od genów do obwodów neuronalnych
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 59
Rok: 2021
Autorzy: G. Egervari, Cody A. Siciliano, Ellanor L. Whiteley, D. Ron
Czasopismo: Trends in Neurosciences
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Spożywanie alkoholu powoduje różnorodne skutki w centralnym układzie nerwowym, wpływając na ekspresję genów, remodelowanie chromatyny oraz translację, co może prowadzić do rozwoju i utrzymania zaburzeń używania alkoholu.
Zobacz badanieAlkohol i mózg
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 216
Rok: 1990
Autorzy: W. Lishman
Czasopismo: British Journal of Psychiatry
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkohol i alkoholizm powodują znaczące uszkodzenia mózgu, a indywidualna podatność na uszkodzenia jest zróżnicowana; rozważono również implikacje terapeutyczne.
Zobacz badanieSzkodliwe skutki zapalenia wywołanego przez alkohol dla zdrowia mózgu: od neurogenezy do neurodegeneracji
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 26
Rok: 2022
Autorzy: S. K. Anand, Mir Hilal Ahmad, M. Sahu, Rhea Subba, A. Mondal
Czasopismo: Cellular and Molecular Neurobiology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Stan zapalny wywołany przez alkohol przyczynia się do anomalii mózgowych i neurodegeneracji, wpływając na neurogenezę oraz funkcje hipokampa.
Zobacz badanieWpływ ostrej ekspozycji na alkohol na pobudliwość w OUN
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 91
Rok: 2017
Autorzy: N. Harrison, M. J. Skelly, Emma K. Grosserode, D. C. Lowes, Tamara Zeric, S. Phister, Michael C. Salling
Czasopismo: Neuropharmacology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Ostra ekspozycja na alkohol moduluje kanały jonowe w ośrodkowym układzie nerwowym, wpływając na aktywność sieci neuronalnych oraz zachowanie.
Zobacz badanieAlkohol a dynamika neuronalna: metaanaliza wpływu ostrego spożycia alkoholu na potencjały wywołane w mózgu
Typ badania: Metaanaliza
Liczba cytowań: 17
Rok: 2020
Autorzy: Catharine E. Fairbairn, Dahyeon Kang, Kara D. Federmeier
Czasopismo: Biological Psychiatry
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Alkohol wywiera specyficzne efekty na systemy neuronalne zaangażowane w monitorowanie zachowań i uwagę, co może przyczyniać się do zaburzeń związanych z alkoholem oraz wzmacniać uzależnienie.
Zobacz badanieNeuropatologia uszkodzenia mózgu specyficznego dla alkoholu, czyli czy alkohol uszkadza mózg?
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 386
Rok: 1998
Autorzy: C. Harper
Czasopismo: Journal of Neuropathology and Experimental Neurology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Długotrwałe, nadmierne spożycie alkoholu powoduje utratę istoty białej oraz neuronów w specyficznych obszarach mózgu, przy czym część uszkodzeń może być odwracalna.
Zobacz badanieNegatywne emocje i dysregulacja układów rozszerzonej ciała migdałowatego pod wpływem alkoholu
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 43
Rok: 2019
Autorzy: Samuel W. Centanni, Gaurav Bedse, Sachin Patel, D. Winder
Czasopismo: Alcoholism, clinical and experimental research
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Ekspozycja na alkohol zakłóca obwody rozszerzonego ciała migdałowatego, prowadząc do negatywnych stanów emocjonalnych związanych z uzależnieniem i może stanowić cel terapeutyczny dla leczenia zaburzeń używania alkoholu.
Zobacz badanieAlkohol a rozwój mózgu u młodzieży i młodych dorosłych: przegląd systematyczny literatury i raport doradczy Holenderskiej Rady Zdrowia
Typ badania: Przegląd systematyczny
Liczba cytowań: 23
Rok: 2021
Autorzy: Janette de Goede, Kerstin G van der Mark-Reeuwijk, K. Braun, Saskia le Cessie, S. Durston, R. Engels, A. Goudriaan, K. Moons, W. Vollebergh, Taco J de Vries, R. Wiers, J. Oosterlaan
Czasopismo: Advances in nutrition
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Spożycie alkoholu negatywnie wpływa na rozwój mózgu u młodzieży i młodych dorosłych, zwiększając ryzyko wystąpienia zaburzeń używania alkoholu w późniejszym życiu.
Zobacz badanieAlkohol upośledza funkcję hipokampa: od transmisji synaptycznej receptorów NMDA do funkcji mitochondriów
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 33
Rok: 2019
Autorzy: Rodrigo G. Mira, Cheril Tapia-Rojas, M. Pérez, C. Jara, Erick H. Vergara, R. Quintanilla, W. Cerpa
Czasopismo: Drug and alcohol dependence
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Ekspozycja na alkohol upośledza funkcję hipokampa poprzez zaburzenie aktywności receptorów glutaminianowych, procesy neurozapalne i uszkodzenia oksydacyjne, prowadząc do spadku funkcji poznawczych i neurodegeneracji.
Zobacz badanieUszkodzenia mózgu związane z alkoholem u ludzi
Typ badania: Badanie obserwacyjne
Liczba cytowań: 47
Rok: 2014
Autorzy: A. M. Erdozain, B. Morentin, L. Bedford, Emma C. King, D. Tooth, Charlotte Brewer, Declan Wayne, Laura Johnson, Henry K Gerdes, P. Wigmore, L. Callado, W. Carter
Czasopismo: PLoS ONE
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Uszkodzenie mózgu związane z alkoholem u ludzi obejmuje zmiany w białkach, co może przyczyniać się do nieprawidłowości neuronalnych i behawioralnych.
Zobacz badanieAlkohol i mózg: molekularne cele neuronalne, synapsy i obwody
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 322
Rok: 2017
Autorzy: K. P. Abrahao, Armando G. Salinas, D. Lovinger
Czasopismo: Neuron
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Efekty etanolu na mózg są kluczowe dla zrozumienia jego ostrych i przewlekłych zmian behawioralnych; poznanie molekularnych mechanizmów w neuronach może wspomóc leczenie zaburzeń używania alkoholu.
Zobacz badanieZaburzenia używania alkoholu: neurobiologia i terapie
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 38
Rok: 2022
Autorzy: Waisley Yang, Rohit Singla, Oshin Maheshwari, Christine J. Fontaine, J. Gil-Mohapel
Czasopismo: Biomedicines
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Zaburzenia używania alkoholu wpływają na obwody mózgowe odpowiedzialne za nagrodę, motywację i podejmowanie decyzji, a opcje leczenia obejmują interwencje psychologiczne i farmakologiczne.
Zobacz badanieDługoterminowe nadmierne spożycie alkoholu zwiększa mielinizację w jądrze półleżącym u myszy
Typ badania: Badanie na zwierzętach
Liczba cytowań: 1
Rok: 2025
Autorzy: Mirit Liran, Inbar Fischer, May Elboim, Nofar Rahamim, Tamar Gordon, Nataly Urshansky, Yaniv Assaf, Boaz Barak, S. Barak
Czasopismo: The Journal of Neuroscience
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Długotrwałe nadmierne spożycie alkoholu zaburza rozwój oligodendrocytów i zwiększa mielinizację w jądrze półleżącym, co może prowadzić do zwiększenia konsumpcji etanolu oraz wzmacniać zachowania uzależnieniowe.
Streszczenie: Przewlekłe nadmierne spożycie alkoholu (etanolu) powoduje neuroadaptacje w układzie nagrody mózgu, w tym zmiany biochemiczne i strukturalne istoty białej związane z uzależnieniem. Niniejsze badanie wykazało, że długotrwała (12-tygodniowa) dobrowolna konsumpcja alkoholu zwiększa mielinizację w jądrze półleżącym (NAc) u dorosłych myszy, co potwierdzono analizą ultrastrukturalną oraz zmianami ekspresji genów związanych z mielinizacją. Zaobserwowano również wzrost liczby traktów łączących NAc z korą przedczołową oraz wpływ etanolu na rozwój oligodendrocytów. Wyniki sugerują, że zwiększona mielinizacja w NAc może wzmacniać dalsze picie alkoholu i sprzyjać uzależnieniu.
Zobacz badanieUszkodzenia narządowe wywołane alkoholem: serce i mózg
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 56
Rok: 2018
Autorzy: A. Obad, Ahmed Peeran, Janay I. Little, G. Haddad, S. Tarzami
Czasopismo: Frontiers in Pharmacology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Przewlekłe spożywanie alkoholu może prowadzić do uszkodzeń serca i mózgu, a markery zapalne, takie jak TNF-α, mogą być potencjalnymi wskaźnikami ryzyka demencji oraz chorób sercowo-naczyniowych.
Streszczenie: Alkohol jest jedną z najczęściej nadużywanych substancji, odpowiedzialną za liczne choroby przewlekłe. O ile mechanizmy uszkodzenia wątroby są dobrze poznane, o tyle serce oraz ośrodkowy układ nerwowy (OUN) były mniej badane. Niniejszy artykuł opisuje relację alkoholu z chorobami serca i demencją, koncentrując się na roli markerów zapalnych, takich jak TNF-α. Przewlekłe spożycie alkoholu zwiększa produkcję cytokin prozapalnych, które mogą nasilać lokalne stany zapalne w sercu i mózgu, przyczyniając się do rozwoju demencji oraz chorób sercowo-naczyniowych.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na układ sercowo-naczyniowy
Typ badania: Przegląd systematyczny
Liczba cytowań: 91
Rok: 2021
Autorzy: M. Roerecke
Czasopismo: Nutrients
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Spożycie alkoholu wykazuje złożone, nieliniowe powiązania z różnymi chorobami układu sercowo-naczyniowego, co utrudnia zalecenia kliniczne i zdrowotne.
Streszczenie: Spożycie alkoholu wykazuje złożone, a czasem paradoksalne powiązania z chorobami układu sercowo-naczyniowego (CVD). W ostatnich dekadach opublikowano setki badań epidemiologicznych na ten temat. W tym przeglądzie narracyjnym przeanalizowano dowody epidemiologiczne dotyczące powiązań pomiędzy spożyciem alkoholu (średnie spożycie, wzorce picia, zaburzenia związane z alkoholem) a chorobami sercowo-naczyniowymi, w tym chorobą niedokrwienną serca, udarem, nadciśnieniem, migotaniem przedsionków, kardiomiopatią i niewydolnością serca. Omówiono ograniczenia metodologiczne, takie jak klasyfikacja ekspozycji i pomiar, grupy odniesienia oraz zmienne zakłócające (mierzone i niemierzone). Na podstawie przeglądów systematycznych i metaanaliz dowody wskazują na nieliniowe powiązania z wieloma CVD. Potrzebne są szerokie badania epidemiologiczne z wieloma szczegółowymi pomiarami ekspozycji i wyników oraz rozległą oceną zmiennych genetycznych i zakłócających, by lepiej wyjaśnić te związki. Sprzeczne powiązania w zależności od sposobu pomiaru ekspozycji i wyniku CVD są trudne do pogodzenia i utrudniają formułowanie zaleceń klinicznych i zdrowotnych. Należy również wziąć pod uwagę wpływ alkoholu na inne wyniki zdrowotne. Dla osób pijących alkohol – im mniej, tym lepiej.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na układ sercowo-naczyniowy
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 302
Rok: 2017
Autorzy: M. Piano
Czasopismo: Alcohol Research : Current Reviews
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Niskie i umiarkowane spożycie alkoholu może zmniejszać ryzyko niektórych chorób sercowo-naczyniowych, ale należy brać pod uwagę poważne skutki fizjologiczne oraz uszkodzenia anatomiczne.
Streszczenie: Spożycie alkoholu wywiera złożony wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Zależności pomiędzy piciem a chorobami sercowo-naczyniowymi, takimi jak nadciśnienie, choroba wieńcowa, udar, choroba tętnic obwodowych i kardiomiopatia zostały szeroko przebadane i omówione w tym przeglądzie. Wpływ na powiązania pomiędzy alkoholem a CVD mają różne czynniki behawioralne, genetyczne i biologiczne, jednak największe znaczenie mają dawka i wzorzec spożycia. Niskie i umiarkowane spożycie alkoholu może łagodzić wybrane mechanizmy, takie jak czynniki ryzyka i czynniki hemostatyczne wpływające na miażdżycę i stan zapalny, będące kluczowymi procesami patofizjologicznymi większości CVD. Jednak wszelkie potencjalne pozytywne aspekty należy rozważyć w kontekście poważnych skutków fizjologicznych, takich jak dysfunkcja mitochondrialna, zaburzenia krążenia, reakcja zapalna, stres oksydacyjny, zaprogramowana śmierć komórek oraz uszkodzenia anatomiczne układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza serca. Zarówno negatywne, jak i pozytywne skutki spożycia alkoholu dla poszczególnych schorzeń sercowo-naczyniowych przedstawiono w tym przeglądzie. Autor wskazuje również na przyszłe, obiecujące kierunki badań nad alkoholem i CVD, w tym wykorzystanie biomarkerów, badanie wpływu czynników genetycznych, socjoekonomicznych i etnicznych, przegląd interakcji alkohol–leki oraz analizę wpływu alkoholu na młodych i starszych dorosłych.
Zobacz badaniePrzewlekłe spożycie alkoholu przyspiesza starzenie układu sercowo-naczyniowego i zmniejsza rezerwę sercowo-naczyniową
Typ badania: Badanie na zwierzętach
Liczba cytowań: 2
Rok: 2025
Autorzy: P. Mukhopadhyay, Burhan Yokus, Bruno Paes-Leme, S. Batkai, Z. Ungvári, G. Haskó, Pal Pacher
Czasopismo: GeroScience
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Przewlekłe spożycie alkoholu przyspiesza starzenie układu sercowo-naczyniowego i zmniejsza rezerwę sercowo-naczyniową, zwiększając ryzyko chorób i śmiertelności.
Streszczenie: Patologia starzenia się układu sercowo-naczyniowego jest złożona i obejmuje m.in. dysfunkcję mitochondrialną, stres oksydacyjny i nitrozacyjny, uszkodzenie DNA, zaburzenia metabolizmu lipidów, śmierć komórek, starzenie, przewlekły stan zapalny oraz przebudowę strukturalną serca i naczyń. Przewlekłe spożycie alkoholu nasila te procesy, prowadząc do pogorszenia funkcji skurczowej i rozkurczowej serca, włóknienia mięśnia sercowego oraz dysfunkcji śródbłonka. Skutkiem jest wyraźne pogorszenie rezerwy sercowo-naczyniowej, szczególnie u osób starszych.
Zobacz badanieZwiązek pomiędzy nawykowym spożyciem alkoholu a ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych
Typ badania: Badanie obserwacyjne
Liczba cytowań: 253
Rok: 2022
Autorzy: Kiran J. Biddinger, C. Emdin, Mary E. Haas, Minxian Wang, G. Hindy, P. Ellinor, S. Kathiresan, A. Khera, Krishna G. Aragam
Czasopismo: JAMA Network Open
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Nawykowe spożywanie alkoholu na każdym poziomie zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, przy czym ryzyko rośnie wraz ze wzrostem spożycia.
Streszczenie: Badanie kohortowe (371 463 osób) wykazało nieliniową, stale wzrastającą zależność pomiędzy ilością spożywanego alkoholu a ryzykiem nadciśnienia i choroby wieńcowej. Ryzyko wzrastało już przy niewielkich ilościach, a znacznie szybciej przy wyższych dawkach. Oznacza to, że spożycie alkoholu – nawet w niewielkich ilościach – wiąże się z podwyższonym ryzykiem sercowo-naczyniowym, a różnice ryzyka pomiędzy niskim i wysokim spożyciem są znaczące, nawet w zakresie uznawanym za bezpieczny.
Zobacz badanieSpożycie alkoholu a choroby układu sercowo-naczyniowego
Typ badania: Badanie obserwacyjne
Liczba cytowań: 859
Rok: 2020
Autorzy: S. Larsson, Stephen Burgess, A. Mason, K. Michaëlsson
Czasopismo: Circulation. Genomic and Precision Medicine
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Wyższe spożycie alkoholu jest przyczynowo powiązane ze zwiększonym ryzykiem udaru i choroby tętnic obwodowych, a rola alkoholu w innych chorobach sercowo-naczyniowych wymaga dalszych badań.
Streszczenie: Badanie z wykorzystaniem randomizacji Mendla wykazało spójny związek między genetycznie przewidywanym spożyciem alkoholu a ryzykiem udaru oraz choroby tętnic obwodowych. Dla innych chorób (np. choroba wieńcowa, migotanie przedsionków, tętniak aorty brzusznej) zaobserwowano tendencję do wzrostu ryzyka, ale wymagane są dalsze badania. Nie wykazano związku alkoholu z niewydolnością serca, zakrzepicą żylną ani zwężeniem zastawki aortalnej.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na zdrowie układu sercowo-naczyniowego
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 85
Rok: 2017
Autorzy: J. Rehm, M. Roerecke
Czasopismo: Trends in cardiovascular medicine
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Obfite spożycie alkoholu negatywnie wpływa na zdrowie serca, natomiast umiarkowane picie może korzystnie oddziaływać na chorobę niedokrwienną serca i udar.
Zobacz badanieZaburzenia używania alkoholu i serce
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 117
Rok: 2019
Autorzy: E. Day, J. H. Rudd
Czasopismo: Addiction (Abingdon, England)
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Niskie spożycie alkoholu może obniżać ryzyko sercowo-naczyniowe, ale ogółem szkodliwe efekty alkoholu przewyższają potencjalne korzyści; wysokie spożycie zwiększa ciśnienie i powoduje kardiomiopatię alkoholową.
Streszczenie: Spożycie alkoholu jest istotną, możliwą do modyfikacji przyczyną chorób niezakaźnych i wywiera złożony, zależny od dawki wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Badania obserwacyjne wykazują niższe ryzyko zgonu i powikłań sercowo-naczyniowych u osób o niskim spożyciu alkoholu, jednak powyżej pewnego progu ryzyko wzrasta liniowo. Regularne spożycie alkoholu zwiększa ryzyko nadciśnienia i arytmii, szczególnie migotania przedsionków. Kardiomiopatia alkoholowa odpowiada za 1/3 przypadków nieniedokrwiennej kardiomiopatii rozstrzeniowej. U osób z istniejącą chorobą serca nie ma bezpiecznej dawki alkoholu, a abstynencja jest wskazana.
Zobacz badanieWpływ etanolu na serce: kardiomiopatia alkoholowa
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 113
Rok: 2020
Autorzy: J. Fernandez-Solà
Czasopismo: Nutrients
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Kardiomiopatia alkoholowa prowadzi do niewydolności serca i arytmii; abstynencja jest zalecana, ale nawet ograniczenie picia poprawia funkcję serca.
Streszczenie: Kardiomiopatia alkoholowa to najczęstsza postać uszkodzenia serca przez etanol. Dochodzi do rozstrzeni komór, niewydolności serca i arytmii. Alkohol działa toksycznie na miocyty serca, prowadząc do ich śmierci i włóknienia. Prognostycznie najważniejszy jest stopień spożycia alkoholu – całkowita abstynencja daje najlepsze efekty, ale nawet ograniczenie picia może poprawić funkcje serca.
Zobacz badanieRyzyka i korzyści umiarkowanego i intensywnego spożycia alkoholu dla układu sercowo-naczyniowego
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 308
Rok: 2015
Autorzy: J. Fernandez-Solà
Czasopismo: Nature Reviews Cardiology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu może zmniejszać ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych i zgonów, natomiast abstynencja wiąże się z większym ryzykiem.
Zobacz badanieHomeostaza śródbłonka pod wpływem alkoholu – znaczenie dla miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 0
Rok: 2025
Autorzy: Yusof Gusti, Weimin Liu, Fathima Athar, Paul A. Cahill, E. Redmond
Czasopismo: Nutrients
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Niskie i umiarkowane dawki alkoholu wspierają homeostazę naczyniową, natomiast wysokie poziomy sprzyjają miażdżycy; efekt zależy od funkcji śródbłonka.
Streszczenie: Niskie–umiarkowane poziomy alkoholu (~5–25 mM) utrzymują śródbłonek w stanie nieaktywnym, sprzyjając homeostazie naczyniowej, natomiast wysokie poziomy (≥50 mM) powodują dysfunkcję śródbłonka i promują miażdżycę. Dwufazowe efekty alkoholu mogą tłumaczyć różne skutki zdrowotne różnych wzorców spożycia.
Zobacz badanieWpływ spożycia alkoholu na zdrowie układu sercowo-naczyniowego: mity i działania
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 24
Rok: 2022
Autorzy: M. Arora, A. Elsayed, Birgit Beger, P. Naidoo, T. Shilton, N. Jain, Kelcey Armstrong-Walenczak, Jeremiah Mwangi, Yunshu Wang, J. Eiselé, Fausto J. Pinto, B. Champagne
Czasopismo: Global Heart
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Spożycie alkoholu zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, a ograniczenie szkodliwego picia jest kluczowe dla zdrowia publicznego; dezinformacja i wpływ przemysłu utrudniają postęp.
Streszczenie: Spożycie alkoholu przyczynia się do wzrostu częstości chorób sercowo-naczyniowych i innych schorzeń przewlekłych. Mity dotyczące ochronnego działania alkoholu utrudniają skuteczne działania profilaktyczne. WHO wzywa do redukcji szkodliwego picia alkoholu, jednak brak uniwersalnych wytycznych i ingerencja przemysłu utrudniają wdrażanie skutecznych strategii.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na ciśnienie tętnicze i nadciśnienie
Typ badania: Metaanaliza
Liczba cytowań: 72
Rok: 2021
Autorzy: F. Fuchs, S. Fuchs
Czasopismo: Current Hypertension Reports
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Przewlekłe spożycie alkoholu wiąże się z wysokim ryzykiem nadciśnienia, zwłaszcza u osób czarnoskórych; efekt kardioprotekcyjny niskiego–umiarkowanego spożycia pozostaje niepotwierdzony.
Streszczenie: Najnowsza metaanaliza potwierdza dwufazowy efekt alkoholu na ciśnienie – spadek do 12 h po spożyciu, wzrost później. Przewlekłe spożycie alkoholu wiąże się z wysoką częstością nadciśnienia, a mechanizmy tych efektów pozostają nie do końca poznane.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego: czy są nowe dane?
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 73
Rok: 2020
Autorzy: Simona Minzer, R. Losno, R. Casas
Czasopismo: Nutrients
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Niskie–umiarkowane spożycie alkoholu wiąże się z niższym ryzykiem sercowo-naczyniowym niż abstynencja przez całe życie, natomiast nadmierne picie zwiększa ryzyko; nie ustalono bezpiecznego progu.
Streszczenie: Efekty alkoholu na zdrowie sercowo-naczyniowe są niejednorodne i zależą od dawki oraz wzorca spożycia. Klasycznie opisuje się krzywą J, gdzie umiarkowane picie wiąże się z niższym ryzykiem niż abstynencja, a najwięcej ryzykują osoby pijące intensywnie. Jednak korzyści te są podważane przez trudności metodologiczne i brak jasnych dowodów na bezpieczny próg picia.
Zobacz badanieSpożycie alkoholu i ryzyko chorób sercowo-naczyniowych: nowe dane w kontekście
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 50
Rok: 2022
Autorzy: A. Hoek, Sabine van Oort, K. Mukamal, J. Beulens
Czasopismo: Current Atherosclerosis Reports
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu może wiązać się z niższym ryzykiem choroby wieńcowej, ale potrzeba długoterminowych badań RCT dla potwierdzenia tych zależności.
Streszczenie: Jasno wykazano związek nadmiernego spożycia alkoholu z chorobami sercowo-naczyniowymi, ale nie ma konsensusu co do wpływu umiarkowanego picia. Obserwuje się niższe ryzyko choroby wieńcowej i zawału u umiarkowanych pijących, jednak dane dotyczące innych chorób i śmiertelności są niejasne. Brakuje długoterminowych badań randomizowanych.
Zobacz badanieWpływ spożycia alkoholu na zdrowie sercowo-naczyniowe
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 65
Rok: 2018
Autorzy: S. Goel, Abhishek Sharma, A. Garg
Czasopismo: Current Cardiology Reports
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu ma korzystny wpływ na zdrowie sercowo-naczyniowe i śmiertelność, podczas gdy intensywne picie zwiększa ryzyko powikłań sercowych i śmierci.
Streszczenie: Spożycie alkoholu wykazuje charakterystyczną krzywą J lub U względem ryzyka sercowo-naczyniowego: umiarkowane spożycie związane jest z niższym ryzykiem choroby wieńcowej, niewydolności serca i śmiertelności, natomiast nadmierne picie – z wyższym ryzykiem. Jednak badania genetyczne kwestionują ochronny wpływ umiarkowanego picia.
Zobacz badanieWpływ alkoholu na funkcję serca
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 84
Rok: 2015
Autorzy: J. Gardner, A. Mouton
Czasopismo: Comprehensive Physiology
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Niskie–umiarkowane spożycie etanolu poprawia funkcję serca i zdrowie naczyń, natomiast przewlekłe nadużywanie prowadzi do niewydolności serca i zaostrzenia istniejących schorzeń.
Streszczenie: Etanol w niewielkich ilościach korzystnie wpływa na serce i naczynia, ale przewlekłe nadużywanie działa toksycznie, prowadząc do niewydolności serca i śmierci. Nadużycie może również pogarszać już istniejące choroby serca, takie jak nadciśnienie czy kardiomiopatia.
Zobacz badanieKonsensus i kontrowersje w debacie o dwufazowym wpływie alkoholu na układ sercowo-naczyniowy
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 15
Rok: 2021
Autorzy: C. Stătescu, A. Clément, I. Șerban, R. Sascău
Czasopismo: Nutrients
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Niskie–umiarkowane spożycie alkoholu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych i zgonów, natomiast nadmierne picie wywołuje ewidentnie szkodliwe skutki dla układu krążenia.
Streszczenie: W ostatnich dekadach badania sugerowały biphasiczny (dwufazowy) wpływ alkoholu na układ sercowo-naczyniowy – niewielkie ilości obniżają ryzyko zgonów i zdarzeń sercowych względem abstynentów, natomiast wysokie ilości jednoznacznie szkodzą. Jednak od początku XXI w. coraz więcej danych podważa istnienie efektu ochronnego niskich dawek alkoholu, wskazując raczej na wyższe ryzyko już przy umiarkowanym spożyciu.
Zobacz badanieAlkohol i choroby sercowo-naczyniowe — czy wzorzec spożycia i dawka mają znaczenie?
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 10
Rok: 2022
Autorzy: M. Chudzińska, Ł. Wołowiec, J. Banach, D. Rogowicz, G. Grześk
Czasopismo: Journal of Cardiovascular Development and Disease
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Niskie i umiarkowane spożycie alkoholu może obniżać ryzyko sercowo-naczyniowe, natomiast nadmierne picie zwiększa ryzyko wielu chorób i problemów społecznych.
Streszczenie: Nadmierne spożycie alkoholu wiąże się z wyższą zachorowalnością i śmiertelnością z powodu raka, wypadków, marskości wątroby i innych przyczyn. Alkohol sprzyja występowaniu udaru krwotocznego i niedokrwiennego, arytmii, nadciśnienia oraz uszkodzenia mięśnia sercowego. Potencjalne korzyści niskich dawek dotyczą głównie choroby niedokrwiennej serca, ale nie zaleca się alkoholu jako prewencji CVD.
Zobacz badanieZwiązek spożycia alkoholu z zachorowalnością i śmiertelnością u pacjentów z chorobą sercowo-naczyniową: analiza własnych danych i metaanaliza 48 423 osób
Typ badania: Metaanaliza
Liczba cytowań: 48
Rok: 2021
Autorzy: C. Ding, D. O’Neill, S. Bell, E. Stamatakis, A. Britton
Czasopismo: BMC Medicine
Ranking czasopisma: 1
Główne wnioski: Niskie–umiarkowane spożycie alkoholu wiąże się z niższym ryzykiem zgonu i zdarzeń sercowych u osób z już istniejącą chorobą serca.
Streszczenie: Analiza 48 423 pacjentów wykazała J-kształtną zależność między spożyciem alkoholu a ryzykiem zgonu i zdarzeń sercowych – najniższe ryzyko przy spożyciu 6–8 g alkoholu/dzień, efekt utrzymuje się do ok. 50–60 g/dzień. Przy wyższych ilościach ryzyko nie wzrastało istotnie. W analizach wykluczających byłych pijących jako grupę odniesienia efekt ochronny był słabszy.
Zobacz badanieAlkohol i układ sercowo-naczyniowy
Typ badania: Przegląd literatury
Liczba cytowań: 213
Rok: 1989
Autorzy: S. Zakhari
Czasopismo: Alcohol Health and Research World
Ranking czasopisma:
Główne wnioski: Umiarkowane spożycie alkoholu może chronić przed chorobą wieńcową, podczas gdy nadmierne picie prowadzi do uszkodzeń mięśnia sercowego, arytmii, nadciśnienia i udaru.
Streszczenie: Alkohol może mieć zarówno korzystny, jak i szkodliwy wpływ na układ sercowo-naczyniowy – zależy to od ilości spożycia i indywidualnych cech konsumenta. Wśród mechanizmów ochronnych wymienia się m.in. wzrost HDL, zmiany w sygnalizacji komórkowej i działanie przeciwpłytkowe, natomiast nadmiar alkoholu prowadzi do patologii serca i naczyń.
Zobacz badanie