Nadmierne spożycie soli

Kompleksowy przegląd rozwoju zaburzeń sercowo-naczyniowych w wyniku spożycia soli: nacisk na wdrażanie polityki

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 0

Rok: 2025

Autorzy: Ian Osoro, M. G. Rajanandh

Czasopismo: Health Research Policy and Systems

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Ograniczenie spożycia soli jest kluczowe dla zapobiegania nadciśnieniu i chorobom sercowo-naczyniowym, ale skuteczna realizacja wymaga podnoszenia świadomości publicznej, edukacji i reformulacji żywności przetworzonej.

Streszczenie: Nadmierne spożycie soli wiąże się z powstawaniem nadciśnienia, które prowadzi do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz innych schorzeń. Doprowadziło to do opracowania przez najważniejsze światowe instytucje, takie jak WHO, odpowiednich planów ograniczenia jej spożycia. Kraje o niskim i średnim dochodzie (LMIC) ponoszą największe obciążenie chorobami niezakaźnymi, z czego nadciśnienie jest powszechnym problemem. Redukcja spożycia soli jest skutecznym działaniem ograniczającym wzrost częstości nadciśnienia lub chorób sercowo-naczyniowych. Wiele krajów opracowało polityki ograniczenia spożycia soli zgodnie z zaleceniami WHO, jednak wyzwania związane z wdrażaniem są powszechne. W efekcie tylko nieliczne państwa osiągnęły globalnie rekomendowane standardy dziennego spożycia soli. Sól jest głównym źródłem sodu w diecie, składnikiem niezbędnym do utrzymania równowagi objętości płynu pozakomórkowego, ale jej nadmierne spożycie może prowadzić do nadciśnienia sodowrażliwego. Skuteczna redukcja spożycia soli zależy od wielu czynników, takich jak wiedza, postawy i praktyki społeczne. Ważne są działania lokalne, np. kampanie medialne, reformulacja żywności przetworzonej (obowiązkowa i dobrowolna) czy wprowadzenie wyraźnego oznakowania opakowań. Powody niepowodzeń wdrożenia obejmują wyzwania ekonomiczne, brak przywództwa, konflikty interesów i słabe planowanie. Przegląd ma na celu omówienie powiązań pomiędzy spożyciem soli a rozwojem chorób sercowo-naczyniowych oraz najnowszych postępów dotyczących polityk ograniczania spożycia soli. Dodatkowo analizuje potrzebę skutecznej implementacji na przykładzie Wielkiej Brytanii. Podsumowując, większość rządów podejmuje słuszne decyzje opracowując lub rekomendując strategie ograniczania soli w przemyśle spożywczym, jednak konieczne jest skoncentrowanie się na skutecznej realizacji tych planów.

Redukcja soli w profilaktyce nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych: Przegląd stanowiący aktualny konsensus JACC

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 403

Rok: 2020

Autorzy: F. He, Monique Tan, Yuan Ma, G. MacGregor

Czasopismo: Journal of the American College of Cardiology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Obniżenie spożycia soli prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi i zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, śmiertelności ogólnej oraz innych schorzeń, czyniąc to działanie opłacalnym i niezbędnym środkiem zdrowia publicznego.

Modelowanie efektu zgodności z zaleceniami WHO dotyczącymi spożycia soli na śmiertelność i koszty chorób sercowo-naczyniowych w Brazylii

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 47

Rok: 2020

Autorzy: E. Nilson, A. Metlzer, M. Labonté, P. Jaime

Czasopismo: PLoS ONE

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie sodu przyczynia się do 15% zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych i 14% kosztów opieki zdrowotnej w Brazylii; wysokie koszty społeczne i potrzeba wdrażania opłacalnych polityk.

Streszczenie: Wprowadzenie: Choroby sercowo-naczyniowe (CVD) stanowią główną przyczynę zgonów spośród chorób niezakaźnych w Brazylii i wywierają duży wpływ ekonomiczny na systemy zdrowia. Większość populacji na świecie, w tym Brazylijczycy, spożywa nadmiar sodu, co podnosi ciśnienie krwi i ryzyko CVD. Cel: Modelowanie szacowanej liczby zgonów i kosztów związanych z CVD, pośrednio przez nadciśnienie spowodowane nadmiernym spożyciem sodu u dorosłych w 2017 r. Metody: Zastosowano dwa makrosymulacyjne podejścia top-down, oparte na tych samych względnych ryzykach. Modele szacowały śmiertelność i koszty zachorowań przypisywane nadmiernemu spożyciu sodu i pośredniczone przez nadciśnienie dla osób powyżej 30 roku życia w 2017 r. Dane o bezpośrednich kosztach opieki zdrowotnej (hospitalizacje, leczenie ambulatoryjne i leki) pochodziły z oficjalnych rejestrów Ministerstwa Zdrowia. Wyniki: W 2017 r. szacuje się, że 46 651 zgonów z powodu CVD można by było zapobiec, gdyby średnie spożycie sodu zostało zredukowane do 2 g/dzień w Brazylii. Przedwczesne zgony związane z nadmiernym spożyciem sodu spowodowały 575 172 utraconych lat życia i straty gospodarcze w wysokości 752,7 mln USD. W tym samym roku koszty hospitalizacji, leczenia ambulatoryjnego i leków z powodu nadciśnienia przypisywanego nadmiernemu spożyciu sodu wyniosły 192,1 mln USD. Główne przyczyny zgonów i kosztów związanych z CVD to choroba wieńcowa i udar, następnie nadciśnienie, niewydolność serca i tętniak aorty. Wniosek: Nadmierne spożycie sodu odpowiada za 15% zgonów z powodu CVD i 14% kosztów opieki szpitalnej i ambulatoryjnej związanej z CVD. Ma także wysokie koszty społeczne związane z przedwczesnymi zgonami. CVD to główna przyczyna chorób i obciążeń ekonomicznych na poziomie globalnym, regionalnym i krajowym. Jako w dużej mierze schorzenia możliwe do zapobieżenia i leczenia, wymagają wzmacniania polityk opłacalnych kosztowo wspieranych dowodami, w tym badań modelowych, aby ograniczyć koszty ponoszone przez brazylijski system ochrony zdrowia i społeczeństwo.

Wpływ nadmiernego spożycia soli na zdrowie człowieka

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 74

Rok: 2022

Autorzy: R. Hunter, N. Dhaun, M. Bailey

Czasopismo: Nature Reviews Nephrology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli prowadzi do wysokiego ciśnienia krwi, chorobowości i śmiertelności sercowo-naczyniowej, powodując 5 milionów zgonów rocznie na świecie.

Spożycie sodu jako czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego: przegląd narracyjny

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 42

Rok: 2021

Autorzy: D. Jaques, G. Wuerzner, B. Ponte

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Ograniczenie spożycia sodu, szczególnie przy jego nadmiarze, to potencjalna strategia obniżania ciśnienia i ryzyka chorób sercowo-naczyniowych na świecie.

Streszczenie: Sód jest niezbędny dla homeostazy człowieka, ale obecne spożycie soli znacznie przekracza potrzeby fizjologiczne. Silne dowody wskazują na bezpośredni związek przyczynowy między spożyciem sodu a ciśnieniem krwi (BP), a umiarkowane zmniejszenie spożycia soli wiąże się z istotną redukcją BP zarówno u osób z nadciśnieniem, jak i normotensyjnych. Chociaż wciąż brakuje długoterminowych randomizowanych badań, uzasadnione jest założenie bezpośredniego związku między spożyciem sodu a wynikami sercowo-naczyniowymi. Nadal nie ma jednak konsensusu co do skuteczności, bezpieczeństwa i wykonalności ograniczania spożycia sodu na poziomie indywidualnym. Oprócz pośrednich efektów zależnych od BP, niekorzystne skutki wysokiego spożycia sodu są liczne – opisano mechanizmy dotyczące uszkodzeń naczyń, stresu oksydacyjnego, zmian hormonalnych, układu odpornościowego i mikrobioty jelitowej. Globalnie, mimo że odpowiedź organizmu na sól jest zmienna, nadmiar sodu powinien być postrzegany jako czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego. Ograniczenie spożycia sodu na poziomie populacji stanowi potencjalną strategię ograniczania obciążenia chorobami sercowo-naczyniowymi na świecie. W tym przeglądzie aktualizujemy wiedzę na temat konsekwencji spożycia soli dla zdrowia człowieka, koncentrując się na BP i wynikach sercowo-naczyniowych oraz hipotezach patofizjologicznych.

Choroby sercowo-naczyniowe i inne skutki spożycia soli

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 84

Rok: 2013

Autorzy: F. Cappuccio

Czasopismo: Kidney International Supplements

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli jest głównym czynnikiem wysokiego ciśnienia i zwiększonego ryzyka sercowo-naczyniowego, z potencjalnymi negatywnymi skutkami także w innych chorobach.

Spożycie soli, udar i choroby sercowo-naczyniowe: metaanaliza badań prospektywnych

Typ badania: Metaanaliza

Liczba cytowań: 1337

Rok: 2009

Autorzy: P. Strazzullo, L. D’elia, N. Kandala, F. Cappuccio

Czasopismo: The BMJ

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli istotnie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem udaru i chorób sercowo-naczyniowych, co uzasadnia populacyjne ograniczanie soli.

Streszczenie: Cel: Ocena związku pomiędzy poziomem zwyczajowego spożycia soli a występowaniem udaru lub chorób sercowo-naczyniowych. Projekt: Przegląd systematyczny i metaanaliza badań prospektywnych opublikowanych w latach 1966–2008. Źródła danych: Medline, Embase, AMED, CINAHL, Psychinfo, The Cochrane Library. Metody: Dla każdego badania wyekstrahowano względne ryzyka i 95% CI, połączono modelem efektów losowych z ważeniem odwrotności wariancji. Przeprowadzono analizy heterogeniczności, publikacji, podgrup i metaregresji. Kryteria: Prospektywne badania populacyjne dorosłych, ocena spożycia soli jako ekspozycji bazowej, ocena udaru lub chorób sercowo-naczyniowych jako wyniku, min. 3-letni follow-up, podanie liczby osób i zdarzeń w kategoriach spożycia soli. Wyniki: 19 niezależnych prób z 13 badań, 177 025 uczestników (3,5–19 lat obserwacji), ponad 11 000 zdarzeń naczyniowych. Wyższe spożycie soli wiązało się z większym ryzykiem udaru (RR 1,23; 95% CI 1,06–1,43; P=0,007) i chorób sercowo-naczyniowych (1,14; 0,99–1,32; P=0,07), bez istotnej stronniczości publikacji. Dla CVD analiza wrażliwości po wykluczeniu jednego badania dała RR 1,17 (1,02–1,34; P=0,02). Wnioski: Wysokie spożycie soli wiąże się ze znacząco zwiększonym ryzykiem udaru i CVD. Ze względu na niedoskonałość pomiarów spożycia soli, wielkość efektu może być niedoszacowana. Wyniki wspierają potrzebę znacznego ograniczenia spożycia soli w profilaktyce CVD.

Wpływ spożycia soli dietetycznej poza ciśnieniem krwi

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 84

Rok: 2019

Autorzy: Austin T. Robinson, D. Edwards, W. Farquhar

Czasopismo: Current Hypertension Reports

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli w diecie może negatywnie wpływać na różne układy narządów niezależnie od ciśnienia krwi i przyczyniać się do rozwoju chorób z czasem.

Streszczenie: Cel przeglądu: Nadmiar sodu z soli kuchennej (NaCl) wiąże się ze wzrostem ciśnienia krwi (BP). Jednak wrażliwość BP na sól jest bardzo zróżnicowana, a istnieją dane sugerujące, że sól negatywnie wpływa na narządy docelowe niezależnie od BP. Ostatnie odkrycia: Wysokie spożycie soli wykazano, że niekorzystnie wpływa na naczynia, serce, nerki, skórę, mózg i kości. Wspólne mechanizmy uszkodzenia narządów obejmują nasiloną odpowiedź zapalną i stres oksydacyjny. Zmiany fizjologiczne te mogą przyczyniać się do rozwoju chorób w czasie. Mimo niekorzystnych skutków dla BP i wielu układów, istnieje kontrowersja dotycząca niskiego spożycia soli i wyników sercowo-naczyniowych. Podsumowanie: Celem niniejszego przeglądu jest omówienie fizjologii efektów niezależnych od BP oraz kontrowersji dotyczących niskiego spożycia soli. Poruszamy również temat znaczenia tła diety w modulacji tych efektów.

Powiązania między spożyciem soli w diecie, regulacją sodu w nerkach, ciśnieniem krwi a chorobami sercowo-naczyniowymi

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 715

Rok: 2005

Autorzy: P. Meneton, X. Jeunemaître, H. D. de Wardener, G. MacGregor

Czasopismo: Physiological reviews

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli silnie wiąże się z wysokim ciśnieniem krwi i chorobami sercowo-naczyniowymi, przy czym przewlekła ekspozycja na dietę bogatą w sól jest głównym czynnikiem powstawania nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych.

Streszczenie: Badania epidemiologiczne, migracyjne, interwencyjne i genetyczne u ludzi i zwierząt dostarczają bardzo silnych dowodów na przyczynowy związek między wysokim spożyciem soli a wysokim ciśnieniem krwi. Mechanizmy, przez które sól zwiększa ciśnienie, nie są w pełni poznane, ale wydają się związane z niezdolnością nerek do wydalania dużych ilości soli. Z ewolucyjnego punktu widzenia człowiek przystosowany jest do spożywania <1 g soli dziennie, co jest 10-krotnie mniej niż obecnie w krajach rozwiniętych. Niezależnie od wzrostu ciśnienia, sól zwiększa masę lewej komory serca, grubość i sztywność tętnic, częstość udarów i nasilenie niewydolności serca. Przewlekła ekspozycja na dietę wysokosolną wydaje się więc głównym czynnikiem częstego występowania nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych w populacjach.

Rola spożycia soli w prewencji chorób sercowo-naczyniowych: kontrowersje i wyzwania

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 125

Rok: 2018

Autorzy: F. He, G. Macgregor

Czasopismo: Nature Reviews Cardiology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Redukcja spożycia soli obniża ciśnienie krwi i ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, stanowiąc osiągalną, opłacalną i ważną strategię prewencji na świecie.

Szkodliwy duet: otyłość i nadmiar soli w diecie przyczyniają się do nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 7

Rok: 2023

Autorzy: J. Watso, Ibra S. Fancher, Dulce H Gomez, Zach J Hutchison, O. Gutiérrez, Austin T. Robinson

Czasopismo: Obesity Reviews

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Otyłość i nadmiar soli w diecie przyczyniają się do nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych, a żywność wysokoprzetworzona odgrywa kluczową rolę w obu przypadkach.

Streszczenie: Nadciśnienie to podstawowy czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, które są główną przyczyną zgonów dorosłych na świecie. W tej pracy skupiono się na dwóch najważniejszych wyzwaniach zdrowia publicznego przyczyniających się do nadciśnienia – otyłości i nadmiaru sodu z soli (chlorku sodu). Choć niezależne skutki tych czynników są dobrze poznane, ich współdziałanie nie jest w pełni zrozumiane. Przegląd omawia niezależne i łączone efekty nadmiernej masy ciała i spożycia soli w kontekście dysfunkcji naczyniowej, zaburzeń układu autonomicznego, niewydolności nerek i insulinooporności. Omówiono także rolę żywności wysokoprzetworzonej, stanowiącej blisko 60% spożycia energii w USA, jako głównego źródła zarówno otyłości, jak i nadmiaru soli. Podkreślono wpływ otyłości na wzrost ciśnienia krwi przy wysokosodowej diecie (wrażliwość na sól). Przedstawiono luki w wiedzy, które należy wypełnić, aby skutecznie zapobiegać i leczyć te problemy.

Redakcja: Ogranicz sól: wpływ sodu w diecie na choroby sercowo-naczyniowe i nerek

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 0

Rok: 2024

Autorzy: M. P. Baldo, Maria do Carmo Serrano, Ashley Pitzer Mutchler, Youngseung Lee

Czasopismo: Frontiers in Nutrition

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie sodu wiąże się z chorobami sercowo-naczyniowymi i nerek, podkreślając potrzebę nowatorskich strategii ograniczania jego spożycia.

Streszczenie: Starożytne cywilizacje, jak Egipcjanie, używały soli do konserwacji żywności i mumifikacji. Wraz z rozwojem społeczeństwa sól zyskała też znaczenie religijne i ekonomiczne. Związek soli ze zdrowiem jest jednak złożony. Historycznie uznawano sól za niezbędną dla funkcji życiowych, głównie regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej i przekazywania impulsów nerwowych. Jednak nadmiar soli wiąże się z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi, szczególnie chorobami sercowo-naczyniowymi i nerek. Wiele badań potwierdziło silny związek między wysokim spożyciem sodu a niekorzystnymi skutkami sercowo-naczyniowymi, co znajduje odzwierciedlenie w zaleceniach ograniczania spożycia. Metaanaliza wykazała, że nadmiar sodu wiąże się z podwyższonym ciśnieniem krwi – czynnikiem ryzyka zawału i udaru. Badanie Global Burden of Disease wykazało, że wysokie spożycie sodu odpowiada za 3 mln zgonów i 70 mln DALY na świecie. Ponadto badania kliniczne (np. DASH) udowodniły, że ograniczenie soli może istotnie obniżyć ciśnienie i ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych. Zalecenia WHO nakazują ograniczenie sodu do <2g/dzień. Nadmiar soli pogarsza także funkcję nerek – przyspiesza postęp przewlekłej choroby nerek (CKD) i zwiększa ryzyko schyłkowej niewydolności (ESRD). W badaniach wykazano, że wysokosodowa dieta nasila proteinurię i pogarsza funkcje nerek u chorych na nadciśnienie i CKD, a także prowadzi do uszkodzeń serca i nerek (badania na gryzoniach). Dane te podkreślają konieczność wdrażania innowacyjnych i naukowych strategii ograniczania spożycia sodu, co wymaga wspólnego wysiłku naukowców, decydentów i przemysłu.

Sól w diecie może mieć kluczowe znaczenie dla zapalnych uszkodzeń naczyń wywołanych jedzeniem

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 4

Rok: 2024

Autorzy: Syed Masudur Rahman Dewan, Sara Shahid Meem, Amrin Yeasin Proma, Mohammad Shahriar

Czasopismo: Clinical Pathology

Ranking czasopisma: 3

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli może przyczyniać się do przewlekłych stanów zapalnych naczyń (np. miażdżycy); poznanie mechanizmów molekularnych może pomóc w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych.

Streszczenie: Sól poprawia smak i wartość odżywczą żywności. Istnieje jednak wiele doniesień o związku spożycia soli z chorobami. Nadmierne spożycie soli powiązano z wysokim ciśnieniem, chorobami nerek i innymi chorobami sercowo-naczyniowymi przez indukowanie zapalenia naczyń. Nadal nie poznano wszystkich mechanizmów tego procesu. Artykuł podkreśla potrzebę badań nad mechanizmami zapalenia naczyń wywołanego przez sól oraz rolą stresu oksydacyjnego i dysfunkcji śródbłonka jako potencjalnego punktu wyjścia stanu zapalnego. Hipoteza zakłada, że sól jest jedną z przyczyn przewlekłego zapalenia naczyń, jak miażdżyca. Poznanie tych mechanizmów może pomóc w profilaktyce poprzez farmakoterapię, dietę i zmiany stylu życia.

Wpływ spożycia soli na patogenezę i leczenie nadciśnienia

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 223

Rok: 2016

Autorzy: P. Rust, C. Ekmekcioglu

Czasopismo: Advances in experimental medicine and biology

Ranking czasopisma: 3

Główne wnioski: Ograniczenie soli w diecie może znacząco obniżyć ciśnienie i zmniejszyć zachorowalność, szczególnie u pacjentów z nadciśnieniem.

Streszczenie: Nadmierne spożycie soli (chlorku sodu) wiąże się ze wzrostem ryzyka nadciśnienia, które jest istotnym czynnikiem ryzyka udaru i innych patologii sercowo-naczyniowych, a także chorób nerek. Wysokie spożycie soli lub preferencja dla słonej żywności są także dyskutowane jako potencjalnie związane z rakiem żołądka i, według najnowszych badań, być może także z otyłością. Ograniczenie soli prowadzi do istotnego spadku ciśnienia, zwłaszcza u chorych na nadciśnienie, choć efekt jest słabszy u osób zdrowych – potwierdzają to metaanalizy badań interwencyjnych. Opisano liczne mechanizmy nadciśnienia wywołanego solą, m.in. ekspansję objętości, zmiany czynności nerek, zaburzenia równowagi sodowej, upośledzoną reakcję układu renina-angiotensyna-aldosteron i powiązanych receptorów, pobudzenie układu współczulnego oraz procesy zapalne. Wrażliwość na sól różni się międzyosobniczo i zależy od polimorfizmów genetycznych, wieku, rasy, obecności zespołu metabolicznego lub otyłości. Obecne spożycie soli w większości krajów wynosi 9–12 g/dobę, co znacznie przekracza zalecenia WHO (<5 g/dobę). Umiarkowane ograniczenie soli do 5–6 g/dobę pozwala na istotne zmniejszenie zachorowalności. Potencjalne ryzyka ograniczenia soli, jak niedobór jodu, są ograniczone i możliwe do kontrolowania. Oprócz redukcji soli należy zwiększać spożycie potasu, zwłaszcza przez owoce i warzywa. Zalecane metody oceny spożycia to analiza wydalania sodu w dobowej lub próbnej porcji moczu. Strategie redukcji obejmują edukację, reformulację produktów i obowiązkowe znakowanie żywności. Wskazana jest także redukcja masy ciała, ograniczenie alkoholu i regularna aktywność fizyczna.

Nadmierne spożycie soli jako istotny predyktor rozwoju zespołu metabolicznego w populacji ogólnej

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 5

Rok: 2020

Autorzy: H. Takase, M. Machii, D. Nonaka, K. Ohno, S. Takayama, T. Sugiura, N. Ohte, Y. Dohi

Czasopismo: European Heart Journal

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli istotnie przewiduje rozwój zespołu metabolicznego w populacji ogólnej, sugerując że ograniczenie soli może zapobiegać zespołowi metabolicznemu i nadciśnieniu.

Streszczenie: Spożycie soli to jeden z najważniejszych modyfikowalnych czynników stylu życia, a jego ograniczenie prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi. Nadmiar soli powoduje choroby sercowo-naczyniowe także niezależnie od wpływu na ciśnienie. Ponieważ zespół metaboliczny również zwiększa ryzyko CVD, może istnieć związek między spożyciem soli a zespołem metabolicznym. Badanie miało na celu ocenę tej relacji. Objęto 12 256 osób bez zespołu metabolicznego, które były monitorowane pod kątem rozwoju zespołu przez kilka lat. Spożycie soli oszacowano na podstawie próbek moczu. W trakcie obserwacji 1 669 osób rozwinęło zespół metaboliczny, a częstość występowania wzrastała wraz z kwartylami spożycia soli. Analiza wieloczynnikowa wykazała, że spożycie soli przewiduje pojawienie się zespołu metabolicznego niezależnie od innych czynników. Wniosek: Nadmierne spożycie soli istotnie wiąże się z nowym wystąpieniem zespołu metabolicznego w populacji ogólnej. Wyniki sugerują, że ograniczenie soli zapobiega zespołowi metabolicznemu i nadciśnieniu prowadzącemu do chorób sercowo-naczyniowych.

Sól wrażliwy mikrobiom jelitowy moduluje oś TH17 i choroby

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 987

Rok: 2017

Autorzy: N. Wilck, M. Matus, Sean M. Kearney, S. Olesen, K. Forslund, H. Bartolomaeus, S. Haase, A. Mähler, A. Balogh, L. Markó, O. Vvedenskaya, Friedrich H. Kleiner, D. Tsvetkov, Lars Klug, P. Costea, S. Sunagawa, Lisa Maier, N. Rakova, Valentin Schatz, Patrick Neubert, Christian Frätzer, A. Krannich, M. Gollasch, Diana A. Grohme, Beatriz Côrte-Real, Roman G. Gerlach, M. Basic, Athanasios Typas, Chuan Wu, J. Titze, J. Jantsch, M. Boschmann, R. Dechend, Markus Kleinewietfeld, S. Kempa, P. Bork, R. Linker, E. Alm, D. Müller

Czasopismo: Nature

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli wpływa na mikrobiotę jelitową, szczególnie obniżając ilość Lactobacillus murinus, i może zaostrzać choroby autoimmunologiczne oraz nadciśnienie poprzez indukcję limfocytów Th17.

Nadmierne spożycie soli powoduje zaburzenia gospodarki wapniowej i pogarsza strukturę oraz wytrzymałość kości długich u szczurów

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 21

Rok: 2021

Autorzy: Wacharaporn Tiyasatkulkovit, Sirion Aksornthong, Punyanuch Adulyaritthikul, Pornpailin Upanan, Kannikar Wongdee, R. Aeimlapa, Jarinthorn Teerapornpuntakit, C. Rojviriya, Nattapon Panupinthu, N. Charoenphandhu

Czasopismo: Scientific Reports

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Długotrwałe nadmierne spożycie soli prowadzi do pogorszenia masy i integralności szkieletu u szczurów, prawdopodobnie przez negatywny bilans wapnia.

Rola sodu w modulowaniu funkcji komórek odpornościowych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 84

Rok: 2019

Autorzy: N. Wilck, A. Balogh, L. Markó, H. Bartolomaeus, D. Müller

Czasopismo: Nature Reviews Nephrology

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie sodu może modulować funkcje komórek odpornościowych, potencjalnie przyczyniając się do dysregulacji odporności i promowania chorób sercowo-naczyniowych oraz autoimmunologicznych.

Sól w diecie, dysfunkcja naczyń i upośledzenie funkcji poznawczych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 1

Rok: 2024

Autorzy: G. Faraco

Czasopismo: Cardiovascular research

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli wiąże się z dysfunkcją naczyń i upośledzeniem funkcji poznawczych, mogąc przyczyniać się do rozwoju choroby Alzheimera.

Streszczenie: Nadmierne spożycie soli to poważny problem zdrowotny na świecie prowadzący do poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia, chorób serca i udaru. W ostatnich latach dieta wysokosodowa coraz częściej wiązana jest także z upośledzeniem funkcji poznawczych w modelach zwierzęcych i demencją u ludzi w starszym wieku. Wysokie spożycie soli szkodzi naczyniom mózgowym, zaburza ukrwienie mózgu i może przyczyniać się do rozwoju choroby Alzheimera. Chociaż modele zwierzęce pozwoliły lepiej zrozumieć mechanizmy, potrzebne są dalsze badania nad skutkami soli dla funkcjonowania mózgu u ludzi. Szkodliwy wpływ soli na mózg jest niezależny od efektu na ciśnienie krwi. W niniejszym przeglądzie omówiono dowody z modeli eksperymentalnych i klinicznych na wpływ soli na funkcje naczyniowe i poznawcze, a także wpływ na układ odpornościowy jelit oraz zaburzenia równowagi limfocytów Th17. Poruszono także rolę IL-17A – głównej cytokininy Th17 – w dysfunkcji naczyń i upośledzeniu funkcji poznawczych.

Nadmiernie niskosodowa dieta uszkadza serce poprzez aktywację układów: (pro)reniny, renina-angiotensyna-aldosteron i współczulnego u szczurów z nadciśnieniem

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 16

Rok: 2017

Autorzy: Chihiro Okamoto, Yuka Hayakawa, T. Aoyama, Hisaaki Komaki, S. Minatoguchi, Masamitsu Iwasa, Yoshihisa Yamada, H. Kanamori, M. Kawasaki, K. Nishigaki, Atsushi Mikami, S. Minatoguchi

Czasopismo: PLoS ONE

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmiernie niskosodowa dieta może uszkadzać serce poprzez aktywację układu renina-angiotensyna-aldosteron i współczulnego oraz powodować włóknienie i przerost serca u szczurów zdrowych i z nadciśnieniem.

Streszczenie: Wysokie spożycie soli powoduje nadciśnienie i prowadzi do chorób sercowo-naczyniowych. Jednak nie wiadomo, czy nadmiernie niskosodowa dieta jest korzystna czy szkodliwa dla serca. Przeprowadzono badania na szczurach, którym przez 8 tygodni podawano dietę normalnosolną lub ekstremalnie niskosolną. Dieta niskosodowa nie wpływała na ciśnienie, ale zwiększała tętno i nasilała aktywność układu renina-angiotensyna-aldosteron oraz współczulnego. Stwierdzono wzrost markerów włóknienia i przerostu serca. Wniosek: Nadmiernie niskosodowa dieta może uszkadzać serce poprzez aktywację wspomnianych układów oraz szlaków sygnałowych prowadzących do włóknienia i przerostu mięśnia sercowego.

Niezależne od objętości płynów skutki spożycia soli w przewlekłej chorobie nerek

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 20

Rok: 2019

Autorzy: J. Oppelaar, L. Vogt

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli przyczynia się do patogenezy przewlekłej choroby nerek oraz zaburzeń sercowo-naczyniowych przez remodeling tkanek i wpływ na homeostazę komórek układu odpornościowego, co może otwierać nowe możliwości terapeutyczne.

Streszczenie: Przeciętne spożycie soli (chlorku sodu) w krajach zachodnich to około 10 g dziennie, co znacznie przekracza zalecenia WHO (maksymalnie 5 g). Istnieją mocne dowody na to, że nadmiar soli ma szkodliwy wpływ – w tym nadciśnienie, uszkodzenia nerek i niekorzystne skutki dla układu sercowo-naczyniowego. U pacjentów z przewlekłą chorobą nerek umiarkowane ograniczenie soli przynosi istotny efekt nefroprotekcyjny i poprawia skuteczność leczenia farmakologicznego. Ostatnie lata przyniosły dowody, że oprócz wpływu na objętość płynów, nadmiar soli prowadzi do przebudowy tkanek i aktywacji układu odpornościowego. Dokładne szlaki patofizjologiczne tych efektów nie są jeszcze w pełni poznane, ale wiadomo, że kluczowe znaczenie mają procesy zapalne i rozwój zwłóknień. Przegląd koncentruje się na niezależnych od objętości płynów efektach soli w patogenezie CKD i zdrowiu sercowo-naczyniowym oraz omawia potencjalne nowe kierunki terapii wynikające z tych mechanizmów.

Wysokie spożycie sodu podnosi ciśnienie i ryzyko chorób nerek. Systematyczny przegląd naukowy 'Science of Salt' (sierpień 2016 – marzec 2017)

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 104

Rok: 2018

Autorzy: Daniela Malta, K. Petersen, Claire Johnson, K. Trieu, Sarah Rae, Katherine Jefferson, J. Santos, M. Wong, T. Raj, J. Webster, N. Campbell, Joanne Arcand

Czasopismo: The Journal of Clinical Hypertension

Ranking czasopisma: 2

Główne wnioski: Nadmierne spożycie sodu podnosi ciśnienie krwi i ryzyko chorób nerek; niektóre badania potwierdzają korzyści z ograniczenia soli u osób z przewlekłym nadciśnieniem.

Streszczenie: Celem przeglądu było zidentyfikowanie, podsumowanie i krytyczna ocena badań nad solą w diecie i zdrowiem opublikowanych od sierpnia 2016 do marca 2017. Oceniono 47 badań, w tym m.in. śmiertelność ogólną i specyficzną dla chorób, wyniki związane ze zmniejszeniem zachorowalności, objawy, jakość życia, ciśnienie krwi i inne wyniki pośrednie. Osiem prac spełniło kryteria jakości i zostało szczegółowo ocenionych – pięć z nich potwierdziło niekorzystny wpływ soli (na ciśnienie, śmiertelność nerkową, objętość nerek, ryzyko chorób sercowo-naczyniowych), jedna wykazała korzyści z ograniczenia soli przy przewlekłym nadciśnieniu, a dwie miały wyniki neutralne. Podsumowując, artykuły potwierdzają negatywne skutki nadmiernego spożycia sodu dla zdrowia.

Związek między dobowym wydalaniem sodu z moczem, stosunkiem wody pozakomórkowej do całkowitej wody w organizmie a wynikiem nerkowym u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 6

Rok: 2021

Autorzy: K. Kohatsu, S. Shimizu, Y. Shibagaki, Tsutomu Sakurada

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli wiąże się z gorszymi wynikami nerkowymi u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek niezależnie od ciśnienia krwi, białkomoczu i stanu objętości płynów.

Streszczenie: Czy spożycie soli wpływa na postęp przewlekłej choroby nerek (CKD) pozostaje niejasne. Przeprowadziliśmy retrospektywne badanie kohortowe u 197 pacjentów z CKD, analizując wpływ dobowego spożycia soli (DSI) i stanu objętości na wyniki nerkowe. DSI szacowano na podstawie 24-godzinnego wydalania sodu z moczem, a objętość na podstawie stosunku ECW/TBW (woda pozakomórkowa/całkowita) zmierzonego bioimpedancją. Podzielono pacjentów na grupy według spożycia soli i stanu objętości. Grupa z wyższym spożyciem soli miała o 69% wyższe ryzyko pogorszenia funkcji nerek. W analizie czterech grup, największe ryzyko wykazano u osób z wysokim spożyciem soli, niezależnie od stanu objętości. Wysokie spożycie soli wydaje się być związane z gorszymi wynikami nerkowymi niezależnie od ciśnienia, białkomoczu i objętości płynów.

Zmiana spożycia soli w celu zapobiegania cukrzycowej chorobie nerek i jej progresji

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 16

Rok: 2023

Autorzy: E. Hodson, Tess E. Cooper

Czasopismo: The Cochrane database of systematic reviews

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Ograniczenie spożycia soli obniża ciśnienie i spowalnia postęp przewlekłej choroby nerek u osób z cukrzycą typu 1 i 2.

Streszczenie: Istnieją mocne dowody, że obecny poziom spożycia soli jest głównym czynnikiem podwyższającym ciśnienie krwi, a ograniczenie soli je obniża, zarówno u osób z nadciśnieniem, jak i bez. Skuteczna kontrola ciśnienia u osób z cukrzycą zmniejsza ryzyko udaru, zawału i niewydolności serca oraz spowalnia postęp przewlekłej choroby nerek. W przeglądzie oceniono efekt zmiany spożycia soli na ciśnienie i markery chorób sercowo-naczyniowych oraz nerek u osób z cukrzycą. Uwzględniono 13 RCT (313 uczestników, 21 porównań), głównie badania krótkoterminowe. Ograniczenie sodu w dłuższej perspektywie mogło obniżać SBP o 6,15 mmHg, DBP o 3,41 mmHg, a MAP o 4,6 mmHg. Nie zaobserwowano istotnych zmian w GFR czy HbA1c. Ograniczenie soli wspiera międzynarodowe zalecenia <5g/dzień dla osób z cukrzycą.

Częstość dosalania jako silniejszy predyktor przewlekłej choroby nerek u osób z ryzykiem genetycznym

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 1

Rok: 2024

Autorzy: M. Shivakumar, Yanggyun Kim, Sang-Hyuk Jung, Jakob Woerner, Dokyoon Kim

Czasopismo: Pacific Symposium on Biocomputing. Pacific Symposium on Biocomputing

Ranking czasopisma: 2

Główne wnioski: Częstość dosalania wiąże się z ryzykiem przewlekłej choroby nerek, szczególnie u osób z wysokim ryzykiem genetycznym.

Streszczenie: Częstość występowania przewlekłej choroby nerek (CKD) rośnie na świecie, a skutecznego leczenia brak, stąd kluczowe jest poznanie czynników ryzyka. Spożycie soli podnosi ciśnienie przez zwiększenie objętości płynów i przyczynia się do pogorszenia funkcji nerek przez nasilenie układu renina-angiotensyna oraz pobudzenie układu współczulnego. Niskosodowa dieta obniża ciśnienie i zapobiega chorobom nerek. W badaniu analizowano, czy częstość dosalania wpływa na ryzyko CKD w zależności od predyspozycji genetycznych. Do badania UK Biobank włączono 331 318 osób bez CKD w wywiadzie; w ciągu 8 lat 12 279 osób rozwinęło CKD. Grupy o wyższym PRS i częstszym dosalaniu miały wyższe ryzyko CKD. Wnioski: zwiększone spożycie soli jest szczególnie niebezpieczne dla osób z wysokim ryzykiem genetycznym.

Sól indukuje włóknienie mięśnia sercowego i nerek u szczurów normotensyjnych i z nadciśnieniem

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 352

Rok: 1998

Autorzy: Henry C. M. Yu, L. Burrell, M. Black, Leonard L. Wu, R. Dilley, M. Cooper, C. Johnston

Czasopismo: Circulation

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli powoduje włóknienie serca i nerek oraz wzrost TGF-beta1 u szczurów z nadciśnieniem i bez, co sugeruje, że sól może być bezpośrednim czynnikiem patogennym chorób sercowo-naczyniowych.

Streszczenie: Szkodliwe skutki nadmiaru soli nie ograniczają się do wpływu na ciśnienie krwi i przerost narządów, ale obejmują również włóknienie tkanek. W badaniu porównano diety o różnej zawartości soli u szczurów normo- i nadciśnieniowych. Wysokosodowa dieta prowadziła do wzrostu ciśnienia, przerostu lewej komory i nerek oraz znaczącego włóknienia mięśnia sercowego i tkanek nerkowych. Zaobserwowano wzrost ekspresji TGF-beta1 mRNA w sercu i nerkach. Wyniki sugerują, że nadmiar soli działa bezpośrednio prozapalnie i prozwłóknieniowo, a przez to zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Wpływ wysokosodowej diety na apoptozę związaną z CHOP i włóknienie nerek w modelu szczurzym

Typ badania: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 7

Rok: 2021

Autorzy: Tooka Khadive, Darya Ghadimi, M. Hemmati, H. Golshahi

Czasopismo: Molecular Biology Reports

Ranking czasopisma: 2

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli prowadzi do włóknienia nerek poprzez szlak PERK/ATF4/CHOP/BCL-2, a marker KIM-1 może być użyteczny diagnostycznie.

Streszczenie: Długotrwałe i nadmierne spożycie soli przyspiesza stres oksydacyjny w tkankach nerek, prowadząc do stresu ER. Szlak PERK/ATF4/CHOP/BCL-2 odgrywa istotną rolę w apoptozie indukowanej stresem ER. Badano wpływ wysokosodowej diety na rozwój włóknienia nerek przez CHOP-zależną apoptozę u szczurów. Najwyższe dawki soli prowadziły do wzrostu KIM-1 w moczu i ekspresji CHOP w nerkach oraz do pojawienia się włóknienia. Wniosek: nadmierne spożycie soli aktywuje szlaki proapoptotyczne i prozwłóknieniowe w nerkach, a KIM-1 można wykrywać w moczu, zanim pojawi się niewydolność nerek.

Ograniczenie soli w diecie w przewlekłej chorobie nerek: metaanaliza randomizowanych badań klinicznych

Typ badania: Metaanaliza

Liczba cytowań: 127

Rok: 2018

Autorzy: C. Garofalo, S. Borrelli, M. Provenzano, Toni De Stefano, Carlo Vita, P. Chiodini, R. Minutolo, L. De Nicola, G. Conte

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Umiarkowane ograniczenie soli istotnie obniża ciśnienie i białkomocz/albuminurię u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (stadium 1–4).

Streszczenie: Przeprowadzono metaanalizę RCT oceniających skutki niskiego vs wysokiego spożycia soli u dorosłych z CKD na zmiany ciśnienia i białkomoczu/albuminurii. Łącznie przeanalizowano 738 pacjentów. Ograniczenie sodu o ok. 80 mmol/dobę powodowało obniżenie ciśnienia skurczowego o 4,9–5,9 mmHg i rozkurczowego o 2,3–3,0 mmHg oraz zmniejszało białkomocz i albuminurię. Umiarkowana redukcja soli znacząco poprawia kontrolę ciśnienia i białkomoczu u chorych z CKD (stadium 1–4).

Wydalanie sodu związane z progresją CKD: wyniki badania KNOW-CKD

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 31

Rok: 2020

Autorzy: Minjung Kang, E. Kang, H. Ryu, Yeji Hong, S. Han, Sue-Kyung Park, Y. Hyun, S. Sung, S. Kim, T. Yoo, Jayoun Kim, C. Ahn, K. Oh

Czasopismo: Nephrology, dialysis, transplantation

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli związane jest z szybszym postępem przewlekłej choroby nerek, szczególnie u kobiet, osób <60 lat, z niekontrolowanym nadciśnieniem i otyłością.

Streszczenie: Badanie KNOW-CKD analizowało wpływ dobowego wydalania sodu z moczem jako markera spożycia soli na progresję CKD u 1254 pacjentów. W najwyższym kwartylu spożycia sodu stwierdzono istotnie większe ryzyko progresji CKD (redukcja eGFR o połowę lub przejście do końcowego stadium choroby). Zależność była szczególnie widoczna u kobiet, osób młodszych, z niekontrolowanym nadciśnieniem i otyłością. Wniosek: wysokie spożycie soli przyspiesza progresję CKD.

Wpływ spożycia sodu na przewlekłą chorobę nerek

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 93

Rok: 2020

Autorzy: S. Borrelli, M. Provenzano, Ida Gagliardi, M. Ashour, M. Liberti, L. De Nicola, G. Conte, C. Garofalo, M. Andreucci

Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Dieta niskosodowa jest podstawowym narzędziem ograniczania przewodnienia i nadciśnienia w każdym stadium przewlekłej choroby nerek, ale powinna być dostosowana indywidualnie do pacjenta.

Streszczenie: U pacjentów z CKD często występuje nadciśnienie będące efektem retencji sodu i płynów. Ograniczenie soli obniża ciśnienie i nasila działanie leków hamujących układ renina-angiotensyna-aldosteron. Wyniki badań długoterminowych są jednak niejednoznaczne. U osób dializowanych tylko dializa usuwa nadmiar sodu. Dieta niskosodowa to podstawowe narzędzie kontroli przewodnienia i ciśnienia, jednak jej wdrożenie powinno być indywidualizowane w zależności od stanu pacjenta.

Wzajemne powiązania między spożyciem sodu a białkomoczem w CKD

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 3

Rok: 2023

Autorzy: Ashish Verma, C. Popa

Czasopismo: Kidney International Reports

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie sodu wiąże się ze wzrostem białkomoczu u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, potencjalnie nasilając ryzyko niekorzystnych wyników nerkowych.

Czy nerka wpływa na apetyt na sól?

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 0

Rok: 2024

Autorzy: Matthew A. Bailey

Czasopismo: Kidney international

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Denervacja nerek może zmniejszać chęć spożywania słonej żywności u pacjentów z trudnym do opanowania nadciśnieniem przez wpływ na nerwy czuciowe w nerce.

Czy spożycie soli może bezpośrednio wpływać na mikrokrążenie mózgowe w nadciśnieniu?

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 3

Rok: 2022

Autorzy: Ana Monteiro, P. Castro, Gilberto Pereira, Carmen Ferreira, C. Duque, Farzaneh A. Sorond, Andrew Milstead, J. Higgins, J. Polónia, E. Azevedo

Czasopismo: Journal of stroke and cerebrovascular diseases

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli w diecie wiąże się ze zwiększoną częstością chorób małych naczyń mózgowych u pacjentów z nadciśnieniem.

Dieta wysokosodowa sprzyja dysfunkcji neuro-naczyniowej i zaburzeniom poznawczym poprzez odpowiedź TH17 inicjowaną w jelitach

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 269

Rok: 2018

Autorzy: G. Faraco, D. Brea, L. Garcia-Bonilla, Gang Wang, Gianfranco Racchumi, Haejoo Chang, Izaskun Buendía, Monica M. Santisteban, Steven G. Segarra, K. Koizumi, Y. Sugiyama, Michelle Murphy, H. Voss, J. Anrather, C. Iadecola

Czasopismo: Nature Neuroscience

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli prowadzi do upośledzenia funkcji poznawczych u myszy poprzez zaburzenia śródbłonka i produkcję IL-17 za pośrednictwem osi jelito-mózg.

Dieta wysokosodowa, dysfunkcja naczyń i zaburzenia poznawcze

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 1

Rok: 2024

Autorzy: G. Faraco

Czasopismo: Cardiovascular research

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli powiązane jest z dysfunkcją naczyń i zaburzeniami poznawczymi, co może przyczyniać się do rozwoju choroby Alzheimera.

Streszczenie: Nadmierne spożycie soli jest poważnym problemem zdrowotnym na całym świecie, prowadzącym do poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia, chorób serca i udaru. Ponadto, dieta bogata w sól jest coraz częściej powiązywana z zaburzeniami poznawczymi w modelach zwierzęcych oraz demencją w późnym wieku u ludzi. Wysokie spożycie soli jest szkodliwe dla naczyń mózgowych, zaburza dopływ krwi do mózgu i może przyczyniać się do patologii choroby Alzheimera. Chociaż modele zwierzęce poszerzyły nasze rozumienie mechanizmów komórkowych i molekularnych, potrzebne są dalsze badania, aby lepiej wyjaśnić wpływ soli na funkcjonowanie mózgu. Ponadto związek między nadmiernym spożyciem soli a zaburzeniami poznawczymi musi zostać dokładniej zbadany u ludzi. Ponieważ szkodliwe efekty soli na mózg są niezależne od jej wpływu na ciśnienie krwi, w tej pracy omówiono dowody, dostępne w modelach eksperymentalnych i u ludzi, dotyczące wpływu soli na funkcję naczyń i funkcje poznawcze bez zmian ciśnienia. Z uwagi na silny wpływ soli na funkcjonowanie komórek układu odpornościowego, omówiono także powiązania spożycia soli z zaburzeniami odporności jelitowej, ze szczególnym uwzględnieniem zdolności soli do zaburzania homeostazy komórek T pomocniczych 17 (Th17). Na koniec krótko przedstawiono dane sugerujące udział IL-17A, głównej cytokiny produkowanej przez komórki Th17, w dysfunkcji naczyń i zaburzeniach poznawczych.

Wysoka zawartość soli wywołuje stan zapalny mózgu i zaburzenia poznawcze oraz zmiany w mikrobiocie jelitowej i spadek produkcji SCFA

Typ badania: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 49

Rok: 2020

Autorzy: Li Hu, Shaopin Zhu, Xiaoping Peng, Kanglan Li, Wanjuan Peng, Yu Zhong, Chenyao Kang, Xingxing Cao, Zhou Liu, Bin Zhao

Czasopismo: Journal of Alzheimer's Disease

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Diety bogate w sól u myszy prowadzą do zaburzeń poznawczych, stanu zapalnego mózgu i dysbiozy jelitowej, w szczególności zmniejszenia produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych.

Streszczenie: Nadmierne spożycie soli uznawane jest za ważny czynnik ryzyka zaburzeń poznawczych, co może być wynikiem zaburzenia homeostazy jelitowej. Celem badania było zbadanie wpływu diety wysokosodowej na mikrobiotę jelitową, funkcje poznawcze i powiązane mechanizmy. Dorosłe samice myszy C57BL/6 były utrzymywane na normalnej diecie (grupa kontrolna) lub diecie bogatej w sód (8% NaCl, grupa HSD) przez 8 tygodni. Analizowano zdolności uczenia się i pamięci przestrzennej, stężenia SCFA, skład mikroflory jelitowej, przepuszczalność bariery krew-mózg oraz poziomy cytokin prozapalnych i apoptozy w mózgu. Myszy z grupy HSD wykazywały zaburzenia uczenia się i pamięci. Wysokie spożycie soli istotnie obniżyło udział Bacteroidetes (S24-7 i Alloprevotella) i Proteobacteria, zwiększając udział Firmicutes (Lachnospiraceae i Ruminococcaceae). Spadły stężenia octanu, propionianu i maślanu w próbkach kału. Dieta HSD indukowała dysfunkcję bariery krew-mózg i aktywację mikrogleju w mózgu oraz zwiększała poziomy IL-1β, IL-6 i TNF-α w korze. Nasiliła także apoptozę w korze i hipokampie oraz zwiększyła ekspresję kaspazy-3, kaspazy-1 i ich aktywowanych form. Wnioski: Dieta wysokosodowa bezpośrednio wywołuje zaburzenia poznawcze przez wywołanie środowiska zapalnego i apoptozy w mózgu, a efekty te towarzyszą dysbiozie jelitowej i spadkowi produkcji SCFA.

Dietetyczna sól zaburza cykl kwasu cytrynowego i indukuje hiperfosforylację tau oraz dysfunkcję synaptyczną w procesie starzenia

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 9

Rok: 2022

Autorzy: Minghao Yuan, Yangyang Wang, J. Wen, Feng Jing, Qian Zou, Yinshuang Pu, Tingyu Pan, Zhiyou Cai

Czasopismo: Aging and Disease

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Podwyższone spożycie soli zaburza cykl kwasu cytrynowego oraz wywołuje hiperfosforylację tau i dysfunkcję synaps podczas starzenia, prowadząc do zaburzeń poznawczych.

Streszczenie: Sól w diecie powoduje deficyty synaptyczne i hiperfosforylację tau, które są szkodliwe dla funkcji poznawczych. Dokładny wpływ diety wysokosodowej na synapsy i białko tau pozostaje jednak niejasny. W badaniu 15-miesięczne myszy C57BL/6 otrzymywały przez 3 miesiące normalną (0,5% NaCl) lub wysokosodową (8% NaCl) dietę, a komórki N2a były traktowane medium normalnym lub z 40 mM NaCl. Zdolności uczenia się i pamięci oceniono testem Morris Water Maze. Poziomy metabolitów i enzymów cyklu TCA oceniano przy użyciu LC-MS/MS, western blot i immunofluorescencji. Analizowano także morfologię synaps i fosforylację tau. U myszy z dietą wysokosodową odnotowano gorsze uczenie się i pamięć oraz zaburzenia cyklu TCA zarówno u zwierząt, jak i w komórkach. Dieta wysokosodowa obniżała ekspresję PSD95 i BDNF, prowadziła do uszkodzenia neuronów i utraty synaps. Zaobserwowano także hiperfosforylację tau (Thr205, Thr231, Thr181) bez wzrostu całkowitej ilości tau. Wnioski: podwyższone spożycie soli zaburza cykl kwasu cytrynowego, indukuje hiperfosforylację tau i dysfunkcję synaptyczną podczas starzenia, co prowadzi do zaburzeń poznawczych.

Nadmierne spożycie soli zwiększa ryzyko zaburzeń poznawczych i demencji u osób starszych

Typ badania: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 21

Rok: 2022

Autorzy: Weike Liu, Shasha Xing, Fang Wei, Yanli Yao, Hua Zhang, Yuejun Li, Zhendong Liu

Czasopismo: Journal of the American Medical Directors Association

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli zwiększa ryzyko zaburzeń poznawczych i demencji u osób starszych, niezależnie od znanych czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie i genotyp APOE.

Nadmierne spożycie soli zwiększa podatność na dysfunkcję naczyniowo-mózgową i zaburzenia poznawcze u osób starszych obu płci

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 3

Rok: 2019

Autorzy: Shaoxun Wang, Feng Jiao, Ya Guo, Huawei Zhang, Xiaochen He, R. Maranon, B. Alexandra, M. Pabbidi, Richard J. Roman, Fan Fan

Czasopismo: The FASEB Journal

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli zwiększa podatność na dysfunkcję naczyniowo-mózgową i zaburzenia poznawcze u starszych samców i samic, niezależnie od ciśnienia krwi.

Streszczenie: Badanie epidemiologiczne wskazuje, że częstość występowania demencji jest wyższa u kobiet niż u mężczyzn. Nadmierne spożycie soli zwiększa częstość zaburzeń sercowo-naczyniowych, które są głównym czynnikiem ryzyka demencji. Jednak czy wysokie spożycie soli może, choć nie zawsze powoduje nadciśnienie, przyczyniać się do rozwoju demencji, nie jest do końca poznane. Niejasne jest również, czy istnieje związek między nadmiarem soli, dysfunkcją naczyń mózgowych i demencją, zwłaszcza w kontekście płci i wieku. W tym badaniu oceniono reakcję mioogenną tętnicy środkowej mózgu, autoregulację przepływu krwi i funkcję poznawczą u młodych (3 mies.) i starych (18 mies.) szczurów obu płci. Ciśnienie krwi nie zmieniało się u żadnej z grup otrzymujących 8% NaCl. Zarówno młode, jak i stare samice wykazywały większe napięcie spontaniczne, słabszą odpowiedź mioogenną na ciśnienie w porównaniu z wiekowo dobranymi samcami. Dieta wysokosodowa pogarszała te parametry u wszystkich grup. Autoregulacja CBF pogorszyła się u samców i samic, a starsze samice miały pogorszone funkcjonalne hiperemie podczas stymulacji wąsów. Dieta wysokosodowa pogłębiała ten spadek i powodowała zaburzenia poznawcze w teście ośmioramiennego labiryntu wodnego. Wyniki sugerują, że nadmiar soli zwiększa podatność na dysfunkcję naczyniowo-mózgową i zaburzenia poznawcze u osób starszych niezależnie od ciśnienia.

Nadmierne spożycie soli pogarsza postępowanie upośledzenia poznawczego i zwiększa ryzyko demencji u osób starszych

Typ badania: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 21

Rok: 2022

Autorzy: Weike Liu, Shasha Xing, Fang Wei, Yanli Yao, Hua Zhang, Yuejun Li, Zhendong Liu

Czasopismo: Journal of the American Medical Directors Association

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli zwiększa ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych i demencji u osób starszych, niezależnie od znanych czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie i genotyp APOE.

Nadmierne spożycie soli zwiększa podatność na dysfunkcje mózgowo-naczyniowe i zaburzenia poznawcze u osób starszych obu płci

Typ badania: Badanie eksperymentalne

Liczba cytowań: 3

Rok: 2019

Autorzy: Shaoxun Wang, Feng Jiao, Ya Guo, Huawei Zhang, Xiaochen He, R. Maranon, B. Alexandra, M. Pabbidi, Richard J. Roman, Fan Fan

Czasopismo: The FASEB Journal

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli zwiększa podatność na dysfunkcje mózgowo-naczyniowe i zaburzenia poznawcze u starszych samców i samic, niezależnie od ciśnienia krwi.

Streszczenie: Badanie epidemiologiczne wskazuje, że częstość występowania demencji jest wyższa u kobiet niż u mężczyzn. Nadmierne spożycie soli zwiększa częstość występowania chorób sercowo-naczyniowych, które są jednym z głównych czynników ryzyka demencji. W tym badaniu zbadano reakcję mięśniową tętnicy środkowej mózgu, autoregulację przepływu krwi w mózgu (CBF), hiperemię funkcjonalną oraz funkcje poznawcze u młodych (3 miesiące) i starych (18 miesięcy) szczurów obu płci. Spożycie soli nie wpłynęło na ciśnienie krwi, ale pogorszyło autoregulację CBF i hiperemię funkcjonalną oraz pogłębiło upośledzenie funkcji poznawczych u starych samców i samic. Wyniki pokazują, że nadmierne spożycie soli zwiększa podatność na rozwój dysfunkcji naczyniowo-mózgowej i zaburzeń poznawczych u osób starszych niezależnie od ciśnienia krwi.

Dieta bogata w sól indukuje upośledzenie poznawcze i jest powiązana z aktywacją szlaku IGF1R/mTOR/p70S6K

Typ badania: Badanie eksperymentalne

Liczba cytowań: 1

Rok: 2024

Autorzy: Shu Liu, Xu Yang, Minghao Yuan, Shengyuan Wang, Haixia Fan, Qian Zou, Yinshuang Pu, Zhiyou Cai

Czasopismo: Metabolic brain disease

Ranking czasopisma: 2

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli prowadzi do upośledzenia funkcji poznawczych i wiąże się ze zmniejszoną autofagią, hiperfosforylacją białka tau oraz dysfunkcją synaptyczną.

Streszczenie: Dieta bogata w sól (HSD) wiąże się z różnymi problemami zdrowotnymi, w tym nadciśnieniem i chorobami sercowo-naczyniowymi. Jednak ostatnie badania wykazały potencjalny związek między wysokim spożyciem soli a upośledzeniem funkcji poznawczych. Celem tego badania było zbadanie wpływu wysokiego spożycia soli na autofagię, hiperfosforylację białka tau oraz funkcjonowanie synaps oraz ich ewentualne powiązania z upośledzeniem funkcji poznawczych. Myszy karmione HSD wykazywały deficyty uczenia się i pamięci, spadek poziomów białek związanych z autofagią, aktywację szlaku mTOR, spadek liczby synaps oraz akumulację amyloidu β i hiperfosforylację tau. Badanie podkreśla kliniczne znaczenie zrozumienia wpływu HSD na funkcje poznawcze.

Przegląd wpływu soli na funkcje poznawcze: mechanizmy i przyszłe kierunki

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 23

Rok: 2019

Autorzy: M. Kendig, M. Morris

Czasopismo: Asia Pacific journal of clinical nutrition

Ranking czasopisma: 3

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli może pogarszać funkcje poznawcze u gryzoni, jednak wyniki u ludzi są mieszane; potrzebne są dalsze badania nad wpływem soli na poznanie.

Streszczenie: Spożycie soli przekracza zalecenia żywieniowe w wielu krajach. Nowe dowody, głównie z badań na gryzoniach, wskazują, że wysokie spożycie soli może pogarszać niektóre aspekty funkcji poznawczych. Większość badań na ludziach skupia się na starszych osobach i daje mieszane wyniki. W większości badań na gryzoniach chroniczne spożycie wysokosolowej diety (zwykle 7-8%) pogarsza funkcje poznawcze. Często występuje upośledzenie zadań oceniających pamięć przestrzenną, związane ze wzrostem stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych pochodzących z jelit. Wyniki podkreślają potrzebę dalszych badań, zwłaszcza w modelach wywołujących nadciśnienie.

Nadmierne spożycie soli przyspiesza progresję małych naczyń mózgowych u osób starszych

Typ badania: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 4

Rok: 2023

Autorzy: Di Liu, Qin Zhang, Shasha Xing, Fang Wei, Ke Li, Yingxin Zhao, Hua Zhang, Gary X Gong, Yuqi Guo, Zhendong Liu

Czasopismo: BMC Geriatrics

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli przyspiesza progresję choroby małych naczyń mózgowych (CSVD) u osób starszych.

Streszczenie: Nie jest jasne, czy nadmierne spożycie soli przyspiesza progresję CSVD. Badanie obejmowało 423 osoby w wieku 60+ lat, gdzie spożycie soli szacowano na podstawie 7-dniowej zbiórki moczu. Osoby zaklasyfikowano do grup niskiego, łagodnego, umiarkowanego i wysokiego spożycia soli. Po 5 latach obserwacji osoby z wyższym spożyciem soli miały szybszy wzrost objętości zmian istoty białej i większą częstość nowych zmian CSVD. Ryzyko wzrastało wraz z każdą standardową odchyłką spożycia soli. Dane wskazują, że nadmierne spożycie soli jest istotnym i niezależnym czynnikiem progresji CSVD.

Badanie wpływu wysokosolowej diety na odpowiedź na stres i aktywację mikrogleju

Typ badania:

Liczba cytowań: 0

Rok: 2023

Autorzy: Jasmin N. Beaver, Matthew T Ford, Anna E. Anello, Lee T. Gilman, Allianna K. Hite

Czasopismo: ASPET 2023 Annual Meeting Abstract - Cardiovascular Pharmacology

Ranking czasopisma:

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli nie wpływa na behawioralne odpowiedzi na ostry stres u myszy, co sugeruje brak wpływu na strategie odpowiedzi na stres.

Streszczenie: <b>Abstract ID 14239</b> <b>Poster Board 360</b> ... (skrócono) ... Wyniki sugerują, że nadmierne spożycie soli przez 4-8 tygodni nie wpływa na odpowiedzi behawioralne na ostre stresory u żadnej z płci.

Wpływ nadmiernego spożycia soli na generalizację lęku kontekstowego u myszy

Typ badania: Badanie eksperymentalne

Liczba cytowań: 0

Rok: 2022

Autorzy: Sarah K. Kassis, Brady L. Weber, Matthew T Ford, Jasmin N. Beaver, Anna E. Anello, Lee T. Gilman

Czasopismo: The FASEB Journal

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli u myszy prowadzi do zmniejszenia generalizacji lęku i poprawy rozróżniania kontekstu, co sugeruje wpływ na objawy lękowe.

Streszczenie: Nadmierne spożycie soli jest powszechne na całym świecie. ... Wyniki sugerują, że samce myszy spożywające wysokosolową dietę nie wykazują generalizacji lęku po standardowym okresie opóźnienia (4 tygodnie), co może wskazywać na zwiększone rozróżnianie kontekstu.

Dieta bogata w sól matki w czasie ciąży pogarsza plastyczność synaptyczną i pamięć u potomstwa

Typ badania: Badanie eksperymentalne

Liczba cytowań: 10

Rok: 2021

Autorzy: Qian Ge, Xiaoxuan Hu, Ning Ma, Meiqi Sun, Liyun Zhang, Zhenlu Cai, Ruolan Tan, Haixia Lu

Czasopismo: The FASEB Journal

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Wysokie spożycie soli przez matki w czasie ciąży pogarsza plastyczność synaptyczną i pamięć u dorosłego potomstwa, prawdopodobnie z powodu zmniejszonej liczby astrocytów w okresie młodzieńczym.

Streszczenie: Nadmierne spożycie soli szkodzi zdrowiu mózgu i funkcjom poznawczym, jednak czy dieta bogata w sól u matki wpływa na rozwój mózgu potomstwa, pozostaje niejasne. W badaniu stwierdzono, że potomstwo matek na wysokosolowej diecie wykazywało deficyty pamięci, osłabienie transmisji synaptycznej oraz zmniejszoną liczbę astrocytów w hipokampie. Wyniki wskazują, że dieta matki bogata w sól może powodować dysfunkcję synaptyczną i utratę pamięci u potomstwa.

Wpływ spożycia soli na zdrowie kardiometaboliczne i poznawcze u starszych samic szczurów

Typ badania: Badanie eksperymentalne

Liczba cytowań: 0

Rok: 2024

Autorzy: Fen Sun, Lu-Ping Zhao, Qi Jin, Qiu-Xiang Wang, Shi-Han Jin, Ji-Zhi Xie, Jun-Tao Xu, Meng-Jia Yin, Chao Jin, Jing-Hua Wang

Czasopismo: Scientific Reports

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Diety niskosodowe u starszych samic szczurów obniżają ciśnienie krwi, ale zwiększają lęk, podczas gdy wysokosodowe pogarszają pamięć krótkotrwałą, ale poprawiają pamięć długotrwałą.

Czy spożycie soli może bezpośrednio wpływać na mikrokrążenie mózgowe w nadciśnieniu?

Typ badania: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 3

Rok: 2022

Autorzy: Ana Monteiro, P. Castro, Gilberto Pereira, Carmen Ferreira, C. Duque, Farzaneh A. Sorond, Andrew Milstead, J. Higgins, J. Polónia, E. Azevedo

Czasopismo: Journal of stroke and cerebrovascular diseases : the official journal of National Stroke Association

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Nadmierne spożycie soli wiąże się ze wzrostem choroby małych naczyń mózgowych u pacjentów z nadciśnieniem.

Sól jako niekaloryczny modyfikator zachowania: przegląd badań przedklinicznych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 5

Rok: 2021

Autorzy: Jasmin N. Beaver, T. L. Gilman

Czasopismo: Neuroscience & Biobehavioral Reviews

Ranking czasopisma: 1

Główne wnioski: Podwyższone spożycie soli u zwierząt nie-ludzkich może pogarszać pamięć przestrzenną, ograniczać budowę gniazd i zwiększać wrażliwość na stres, ze szczególnymi konsekwencjami u samic.

Wpływ wysokiego spożycia soli na ciśnienie krwi i ryzyko choroby nerek. Science of Salt: Systematyczny przegląd (sierpień 2016–marzec 2017)

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 104

Rok: 2018

Autorzy: Daniela Malta, K. Petersen, Claire Johnson, K. Trieu, Sarah Rae, Katherine Jefferson, J. Santos, M. Wong, T. Raj, J. Webster, N. Campbell, Joanne Arcand

Czasopismo: The Journal of Clinical Hypertension

Ranking czasopisma: 2

Główne wnioski: Nadmierne spożycie sodu podnosi ciśnienie krwi i ryzyko choroby nerek; niektóre badania pokazują korzyści z ograniczenia soli w przewlekłym nadciśnieniu.

Streszczenie: Celem przeglądu było zidentyfikowanie, podsumowanie i krytyczna ocena badań na temat diety wysokosodowej i jej wpływu na zdrowie, opublikowanych między sierpniem 2016 a marcem 2017 roku. Podsumowano 47 badań, z czego 8 spełniło wysokie kryteria jakości metodologicznej. Pięć z nich wykazało szkodliwy wpływ soli na zdrowie (ciśnienie krwi, śmiertelność z powodu chorób nerek, inicjację dializ, całkowitą objętość nerek, funkcję nerek, zdarzenia sercowo-naczyniowe); jedno badanie wykazało korzyści z ograniczenia soli w przewlekłym nadciśnieniu, a dwa wyniki neutralne. Przegląd potwierdza negatywne skutki nadmiernego spożycia sodu.