Przewlekły niedobór mikroelementów i witamin

Wpływ wybranych witamin i pierwiastków śladowych na funkcjonowanie układu odpornościowego

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 724

Rok: 2007

Autorzy: E. Wintergerst, S. Maggini, D. Hornig

Czasopismo: Annals of Nutrition and Metabolism

Ranking czasopisma: Q2

Główne wnioski: Odpowiednia podaż witamin i pierwiastków śladowych, zwłaszcza przeciwutleniaczy, wspiera funkcje układu odpornościowego i zmniejsza podatność na infekcje.

Streszczenie: Aby układ odpornościowy działał sprawnie, konieczna jest odpowiednia podaż witamin i pierwiastków śladowych. Niedobory mikroelementów osłabiają odporność, wpływając na odpowiedź immunologiczną komórek T oraz odpowiedź przeciwciał, co prowadzi do zaburzenia zrównoważonej odpowiedzi gospodarza. Zwiększa to podatność na infekcje, a tym samym chorobowość i śmiertelność. Infekcje z kolei pogłębiają niedobory mikroelementów poprzez zmniejszenie spożycia, zwiększenie strat oraz zaburzenia metabolizmu. Niedostateczna podaż mikroelementów dotyczy osób z zaburzeniami odżywiania, palaczy (czynnych i biernych), osób nadużywających alkoholu, pacjentów z niektórymi chorobami, kobiet w ciąży i karmiących oraz osób starszych. Wraz z wiekiem obserwuje się szereg zmian w układzie odpornościowym, co przekłada się na mniej efektywne odpowiedzi immunologiczne i zwiększoną podatność na infekcje. Witaminy przeciwutleniające oraz pierwiastki śladowe (C, E, selen, miedź i cynk) neutralizują szkodliwe działanie reaktywnych form tlenu na komórki oraz modulują funkcje komórek układu odpornościowego poprzez regulację czynników transkrypcyjnych i wpływ na produkcję cytokin i prostaglandyn. Odpowiednia podaż witamin B6, kwasu foliowego, B12, C, E oraz selenu, cynku, miedzi i żelaza wspiera odpowiedź cytokin Th1 i produkcję cytokin prozapalnych, co utrzymuje skuteczną odpowiedź odpornościową i zapobiega przesunięciu ku odpowiedzi Th2 oraz wzrostowi ryzyka infekcji zewnątrzkomórkowych. Suplementacja tymi mikroelementami odwraca odpowiedź Th2 na prozapalną odpowiedź cytokin Th1, wzmacniając odporność nieswoistą. Witaminy A i D odgrywają ważną rolę zarówno w odpowiedzi komórkowej, jak i humoralnej, wspierając profil cytokin przeciwzapalnych Th2. Niedobór witaminy A upośledza odporność nieswoistą (regenerację nabłonka śluzowego) oraz odpowiedź adaptacyjną na infekcje, prowadząc do osłabionej zdolności zwalczania patogenów zewnątrzkomórkowych. Niedobór witaminy D wiąże się z większą podatnością na infekcje w wyniku osłabienia odporności miejscowej oraz zaburzeń w odpowiedzi komórkowej. Ogólnie, niewystarczające spożycie i status tych witamin oraz minerałów mogą prowadzić do osłabionej odporności, predysponując do infekcji i pogłębiając niedożywienie.

Wybrane witaminy i pierwiastki śladowe wspierają funkcje odpornościowe poprzez wzmacnianie barier nabłonkowych oraz odpowiedzi komórkowej i humoralnej

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 562

Rok: 2007

Autorzy: S. Maggini, E. Wintergerst, S. Beveridge, D. Hornig

Czasopismo: British Journal of Nutrition

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Odpowiednia podaż wybranych witamin i pierwiastków śladowych może wspierać funkcje odpornościowe, wzmacniając bariery nabłonkowe, odpowiedzi komórkowe i humoralne oraz zmniejszając podatność na infekcje.

Streszczenie: Aby układ odpornościowy działał sprawnie, konieczna jest odpowiednia podaż mikroelementów. Niedobory mikroelementów osłabiają odporność, wpływając na odpowiedź nieswoistą, komórkową oraz odpowiedź przeciwciał, prowadząc do zaburzenia zrównoważonej odpowiedzi organizmu. Zwiększa to podatność na infekcje, a tym samym chorobowość i śmiertelność. Infekcje z kolei pogłębiają niedobory mikroelementów poprzez zmniejszenie spożycia, zwiększenie strat oraz zaburzenia metabolizmu. Niedostateczna podaż mikroelementów dotyczy osób z zaburzeniami odżywiania, palaczy (czynnych i biernych), osób nadużywających alkoholu, w określonych chorobach, podczas ciąży i laktacji oraz u osób starszych. Artykuł podsumowuje rolę wybranych witamin i pierwiastków śladowych w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Mikroelementy wspierają naturalne mechanizmy obronne organizmu na trzech poziomach: poprzez wsparcie barier fizycznych (skóry/śluzówki), odporności komórkowej i produkcji przeciwciał. Witaminy A, C, E oraz cynk wzmacniają funkcję bariery skórnej. Witaminy A, B6, B12, C, D, E i kwas foliowy oraz pierwiastki śladowe żelazo, cynk, miedź i selen wspólnie wspierają aktywność ochronną komórek układu odpornościowego. Wszystkie te mikroelementy (z wyjątkiem witaminy C i żelaza) są niezbędne do produkcji przeciwciał. Ogólnie, niedobory tych witamin i pierwiastków mogą prowadzić do osłabienia odporności, zwiększając podatność na infekcje i pogłębiając niedożywienie. Suplementacja wybranymi mikroelementami może wspierać naturalne mechanizmy obronne poprzez wzmacnianie wszystkich trzech poziomów odporności.

Witamina B12, kwas foliowy i układ odpornościowy

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 44

Rok: 2019

Autorzy: Kathleen Mikkelsen, V. Apostolopoulos

Czasopismo: Nutrition and Immunity

Ranking czasopisma: brak

Główne wnioski: Niewystarczające poziomy kwasu foliowego i witaminy B12 mogą istotnie zaburzać odpowiedzi immunologiczne i przyczyniać się do rozwoju różnych chorób przewlekłych.

Streszczenie: Dobrze udokumentowano, że niewłaściwe odżywianie może znacząco wpływać na funkcjonowanie układu odpornościowego. Przewlekłe niedożywienie na świecie uznaje się za główną przyczynę niedoborów odporności. Znaczna część światowej populacji nie spełnia zalecanej dziennej podaży składników odżywczych. Przewlekłe choroby mogą rozwinąć się nawet przy niewielkich niedoborach. Zmiana regulacji układu odpornościowego może wynikać z niewystarczającej podaży mikroelementów. Istnieją dowody, że kwas foliowy (witamina B9) i kobalamina (witamina B12) odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu równowagi układu odpornościowego. Niewystarczające poziomy kwasu foliowego i B12 mogą drastycznie zmieniać odpowiedzi immunologiczne poprzez wpływ na produkcję kwasów nukleinowych, syntezę białek, hamowanie aktywności komórek odpornościowych oraz zakłócanie procesów metabolicznych, w tym metylacji oraz cykli seryny, glicyny i puryn. Niewydolna metylacja może prowadzić do hiperhomocysteinemii, która powoduje stan zapalny ogólnoustrojowy i naczyniowy, przyczyniając się do rozwoju wielu innych chorób. W niniejszym opracowaniu przedstawiono wpływ kwasu foliowego i witaminy B12 na układ odpornościowy w zdrowiu i chorobie.

Wpływ witaminy D na układ odpornościowy i choroby zapalne

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 239

Rok: 2021

Autorzy: Tomoka Ao, J. Kikuta, M. Ishii

Czasopismo: Biomolecules

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D wiąże się ze zwiększoną zapadalnością lub nasileniem chorób zakaźnych i zapalnych autoimmunologicznych, ale jej wpływ na leczenie i profilaktykę pozostaje kontrowersyjny.

Streszczenie: Komórki układu odpornościowego, w tym komórki dendrytyczne, makrofagi oraz limfocyty T i B, wykazują ekspresję receptora witaminy D oraz 1α-hydroksylazy. Badania in vitro wykazały, że 1,25-dihydroksywitamina D, aktywna forma witaminy D, ma działanie przeciwzapalne. Najnowsze dowody epidemiologiczne wskazują na istotny związek między niedoborem witaminy D a zwiększoną zapadalnością lub nasileniem chorób zakaźnych oraz chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń układowy czy stwardnienie rozsiane. Jednak wpływ witaminy D na leczenie i profilaktykę, zwłaszcza chorób zakaźnych, takich jak COVID-19, nadal budzi kontrowersje. Niniejszy przegląd przedstawia aktualne dowody dotyczące związku witaminy D z chorobami zapalnymi oraz opisuje immunomodulujące działanie witaminy D.

Wpływ wybranych składników odżywczych na funkcjonowanie układu odpornościowego. Cz. II. Immunomodulacyjne działanie witamin i pierwiastków śladowych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 10

Rok: 2007

Autorzy: Monika Krzysik, J. Biernat, H. Grajeta

Czasopismo: Advances in Clinical and Experimental Medicine

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobory witamin, karotenoidów i pierwiastków śladowych mogą osłabiać funkcjonowanie układu odpornościowego i prowadzić do częstszych infekcji.

Streszczenie: Niedobór witamin, karotenoidów i pierwiastków śladowych w diecie może osłabiać odpowiedź immunologiczną organizmu. Mikroelementy wpływają na układ odpornościowy na różne sposoby. Niedobór witaminy A w diecie może prowadzić do dysfunkcji limfocytów, natomiast suplementacja karotenoidami może zwiększać aktywność komórek NK i stymulować produkcję różnych cytokin. Niedobory witamin C i E obniżają odpowiedź zapalną i powodują dysfunkcję fagocytów. Witamina E pełni ważną rolę przeciwutleniającą, chroniąc błony komórkowe, natomiast witamina C zwiększa liczbę subpopulacji limfocytów CD4+ i CD8+ oraz stymuluje migrację makrofagów. Badania nad immunosupresyjnym działaniem witaminy D3 dają w fazie eksperymentalnej pozytywne rezultaty w leczeniu chorób autoimmunologicznych. Niedostateczna suplementacja witamin z grupy B może osłabiać odporność humoralną i komórkową. Niedobory cynku, żelaza i selenu również mogą osłabiać odpowiedź immunologiczną i prowadzić do częstszych infekcji. Cynk, na przykład jako kofaktor tymuliny, bezpośrednio wpływa na produkcję, dojrzewanie i funkcjonowanie leukocytów.

Odporność, witaminy i żywienie

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 2

Rok: 2020

Autorzy: V. Delyagin

Czasopismo: brak

Ranking czasopisma: brak

Główne wnioski: Odżywianie odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu odporności, a niedobory witamin prowadzą do zaburzeń odporności i zwiększają ryzyko chorób zakaźnych oraz autoimmunologicznych.

Streszczenie: Istnieje związek pomiędzy żywieniem a odpornością. W krajach rozwijających się problemem są niedobory białka i energii, natomiast w krajach rozwiniętych i społeczeństwach wysoko rozwiniętych – niedobory witamin i pierwiastków śladowych. W Rosji niedobory różnych witamin występują u 30–90% dzieci w wieku szkolnym (20–40% to poważny deficyt). Niedobory witamin i minerałów prowadzą do zaburzeń odporności, zwiększają częstość chorób zakaźnych i autoimmunologicznych. Niedostateczna podaż witamin obniża fagocytozę, aktywność proliferacyjną limfocytów, stężenie składników dopełniacza C3 i C5, IgG i sekrecyjnej IgA oraz osłabia bariery fizjologiczne. Jednocześnie wzrasta stężenie cytokin prozapalnych. Przy niedoborach selenu i witaminy E może dojść do gwałtownego wzrostu wirulencji wirusów. Korekcja niedoborów mikroelementów powinna być kompleksowa, co oznacza stosowanie preparatów witaminowo-mineralnych, najlepiej z kwasami tłuszczowymi omega-3 oraz choliną. Zaleca się stosowanie preparatów dopasowanych do wieku i potrzeb fizjologicznych dziecka.

Wpływ niedoboru witaminy B6 na skład i funkcje populacji limfocytów T

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 90

Rok: 2017

Autorzy: Bingjun Qian, Shanqi Shen, Jianhua Zhang, P. Jing

Czasopismo: Journal of Immunology Research

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy B6 zaburza różnicowanie, proliferację i wydzielanie limfocytów T, potencjalnie osłabiając odporność; odpowiednia suplementacja może korzystnie wpływać na odporność.

Streszczenie: Układ odpornościowy odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu infekcjom i nowotworom, a niedożywienie może osłabiać różne aspekty odporności. Wcześniejsze badania sugerowały, że niedobór witaminy B6 może obniżać produkcję przeciwciał przy równoczesnym wzroście ekspresji IL4. Nadal jednak nie jest jasne, czy niedobór B6 zaburza różnicowanie komórek odpornościowych, wydzielanie cytokin oraz ekspresję cząsteczek sygnałowych zaangażowanych w szlak JAK/STAT regulujący odpowiedź immunologiczną. Celem tego badania było zbadanie wpływu niedoboru witaminy B6 na układ odpornościowy poprzez analizę różnicowania limfocytów T, wydzielania IL-2, IL-4 i INF-γ oraz transkrypcji genów SOCS-1 i T-bet. Stworzono model myszy karmionych dietą z niedoborem B6. Wyniki wykazały, że niedobór B6 hamuje wzrost, ogranicza proliferację limfocytów oraz zaburza ich różnicowanie. Po stymulacji ConA niedobór B6 prowadził do spadku IL-2 i wzrostu IL-4 bez wpływu na IFN-γ. Analiza PCR wykazała obniżenie transkrypcji T-bet i wzrost SOCS-1. Badanie to sugeruje, że niedobór B6 zaburza odporność. Jednocześnie właściwa suplementacja B6 może korzystnie wpływać na odporność organizmu.

Regulacyjna rola witaminy E w układzie odpornościowym i zapaleniu

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 283

Rok: 2018

Autorzy: E. Lewis, S. Meydani, Dayong Wu

Czasopismo: IUBMB Life

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Suplementacja witaminą E wzmacnia funkcje układu odpornościowego i zmniejsza ryzyko infekcji, szczególnie u osób starszych, poprzez modulację funkcji limfocytów T i redukcję stanu zapalnego.

Streszczenie: Witamina E, silny przeciwutleniacz rozpuszczalny w tłuszczach, występuje w wysokim stężeniu w komórkach odpornościowych w porównaniu z innymi komórkami krwi i jest jednym z najbardziej efektywnych składników odżywczych wpływających na odporność. Niedobór witaminy E zaburza normalne funkcje odpornościowe u ludzi i zwierząt, co można poprawić poprzez jej uzupełnienie. Chociaż niedobór jest rzadki, suplementacja powyżej obecnych zaleceń może wzmacniać odporność i zmniejszać ryzyko infekcji, zwłaszcza u osób starszych. Mechanizmy działania witaminy E obejmują bezpośredni wpływ na integralność błon limfocytów T, transdukcję sygnałów i podziały komórkowe, a także pośrednio – poprzez wpływ na mediatory zapalne produkowane przez inne komórki odpornościowe. Modulacja funkcji odpornościowej przez witaminę E ma znaczenie kliniczne, ponieważ wpływa na podatność na infekcje (np. układu oddechowego), jak również choroby alergiczne (np. astma). Badania koncentrowały się głównie na α-tokoferolu, ale nowe dowody wskazują, że także inne formy witaminy E mogą mieć istotne funkcje immunomodulujące. W przyszłości należy określić optymalne dawki suplementacji dla różnych grup i stanów zdrowia oraz scharakteryzować działanie innych form witaminy E na komórki układu odpornościowego.

Upośledzenie odporności związane z niedoborem witaminy A: Wnioski z badań klinicznych i modeli zwierzęcych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 49

Rok: 2022

Autorzy: J. Amimo, H. Michael, Juliet Chepngeno, Sergei A. Raev, L. Saif, A. Vlasova

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy A zaburza odpowiedź immunologiczną, zwiększa podatność na infekcje i destabilizuje mikrobiotę jelitową, wpływając na skuteczność szczepień i programów immunizacji.

Streszczenie: Witamina A (VA) jest kluczowa dla wielu procesów biologicznych, w tym rozwoju embrionalnego, produkcji i funkcji hormonów, utrzymania i modulacji odporności oraz homeostazy nabłonka i śluzówek. VA wpływa na integralność komórek, produkcję cytokin, aktywację komórek odpornościowych, prezentację antygenów i migrację limfocytów na powierzchnie śluzówkowe. Udowodniono, że VA wpływa na skład i różnorodność mikrobioty jelitowej. Niedobór witaminy A prowadzi do zaburzeń w produkcji cytokin, zapalenia jelit, osłabienia barier śluzówkowych, spadku produkcji ROS i destabilizacji mikrobiomu. Infekcje powodują przejściową anoreksję i zmniejszają spożycie pokarmu oraz negatywnie wpływają na status VA poprzez zaburzenie jej wchłaniania i wydalania. Istnieje trójstronny związek między niedoborem witaminy A, odpowiedzią immunologiczną i infekcjami. W niniejszym przeglądzie kompleksowo podsumowano aktualną wiedzę na temat wpływu niedoboru witaminy A na odporność oraz szczepienia, a także na mikrobiotę jelitową.

Wpływ witaminy D na funkcje odpornościowe

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 297

Rok: 2020

Autorzy: P. Martens, C. Gysemans, A. Verstuyf, C. Mathieu

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D powiązany jest z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi, co podkreśla konieczność jego unikania, zwłaszcza we wczesnym okresie życia.

Streszczenie: Od momentu odkrycia przez Windhausa znaczenie aktywnego metabolitu witaminy D (1,25-dihydroksywitamina D3) nieustannie rośnie. W tym przeglądzie skupiono się na pozakostnych efektach witaminy D, szczególnie na jej roli w układzie odpornościowym. Pierwszą wskazówką co do znaczenia witaminy D dla odporności było odkrycie obecności jej receptora w niemal wszystkich komórkach układu odpornościowego. W warunkach in vitro nadfizjologiczne dawki witaminy D wywierają wyraźny wpływ na poszczególne elementy układu odpornościowego. Pomimo obiecujących wyników badań przedklinicznych, translacja tych obserwacji na efekty kliniczne jest dotychczas ograniczona. Niemniej jednak, silny związek między niedoborem witaminy D a niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi jest dobrze udokumentowany i jednoznacznie wskazuje na konieczność unikania niedoboru witaminy D, zwłaszcza u dzieci.

Pierwiastki śladowe jako immunoregulatory w SARS-CoV-2 i innych infekcjach wirusowych

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 43

Rok: 2021

Autorzy: K. Dharmalingam, A. Birdi, S. Tomo, K. Sreenivasulu, J. Charan, Dharmveer Yadav, P. Purohit, Praveen Sharma

Czasopismo: Indian Journal of Clinical Biochemistry

Ranking czasopisma: Q3

Główne wnioski: Pierwiastki śladowe, takie jak cynk, selen i żelazo, odgrywają kluczową rolę w wyzwalaniu odpowiedzi immunologicznych oraz modyfikowaniu genomu wirusów, m.in. podczas infekcji COVID-19.

Streszczenie: Niedobory żywieniowe wiążą się z osłabioną odpornością i większą podatnością na infekcje. Złożone interakcje pierwiastków śladowych z makrocząsteczkami wyzwalają skuteczną odpowiedź immunologiczną przeciwko chorobom wirusowym. Przebieg wielu infekcji wirusowych oraz podatność na nie zależą od takich pierwiastków jak cynk, selen, żelazo czy miedź, m.in. ze względu na ich działanie immunomodulujące. Przegląd dostępnych badań wskazuje na kluczową rolę tych pierwiastków w infekcjach, w tym COVID-19, oraz ich oddziaływanie z układem odpornościowym. Cynk, selen i inne pierwiastki aktywują komórki Th1 oraz odpowiedź cytokinową prowadzącą do produkcji cytokin prozapalnych. Działanie przeciwwirusowe niektórych pierwiastków wynika z hamowania wnikania wirusa, replikacji i innych procesów. Dodatkowo, pierwiastki o działaniu przeciwutleniającym regulują odpowiedzi gospodarza i mogą modyfikować genom wirusa. Odpowiednia podaż pierwiastków śladowych jest niezbędna do aktywacji, rozwoju, różnicowania i funkcjonowania komórek odpornościowych.

Interakcje składników odżywczych z układem odpornościowym

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 18

Rok: 2021

Autorzy: S. Noor, S. Piscopo, Amin Gasmi

Czasopismo: Archives of Razi Institute

Ranking czasopisma: Q2

Główne wnioski: Wszystkie składniki codziennej diety, w tym witaminy, pierwiastki śladowe, aminokwasy i kwasy tłuszczowe, odgrywają kluczowe role w rozwoju układu odpornościowego, a zrozumienie tych interakcji jest istotne dla przyszłych terapii immunologicznych i rozwoju leków.

Streszczenie: W badaniu opisano interakcje różnych składników odżywczych z układem odpornościowym. Wyszukiwano literaturę z użyciem słów kluczowych takich jak „składniki odżywcze”, „mikroskładniki” i „układ odpornościowy a mikroskładniki”. Uwzględniono tylko te prace, które opisywały interakcje między składnikami odżywczymi a elementami układu odpornościowego. Wykazano, że witaminy (A, D, C) wspierają różnicowanie komórek odpornościowych i ekspresję cytokin. Witaminy wspomagają także proliferację limfocytów T i B oraz produkcję krwinek białych. Pierwiastki śladowe pełnią funkcje kofaktorów enzymatycznych i kontrolują cykle odpowiedzi immunologicznej poprzez regulację ekspresji cytokin, chemokin i innych cząsteczek sygnałowych. Wybrane aminokwasy wpływają na ekspresję cytokin oraz migrację makrofagów, zwiększają też zdolności fagocytarne makrofagów i neutrofili. Kwasy tłuszczowe pełnią funkcję przeciwzapalną, obniżając ekspresję MHC-I i MHC-II oraz hamując wydzielanie cytokin prozapalnych. Wnioskiem jest, że wszystkie elementy diety wpływają na rozwój układu odpornościowego, a ich poznanie jest ważne dla przyszłych terapii i rozwoju leków.

Metabolizm diety i mikrobiotalnych witamin z grupy B w regulacji odporności gospodarza

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 416

Rok: 2019

Autorzy: K. Yoshii, Koji Hosomi, Kento Sawane, J. Kunisawa

Czasopismo: Frontiers in Nutrition

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Skład i funkcje mikrobioty jelitowej znacząco wpływają na wykorzystanie witamin z grupy B oraz odporność gospodarza, gdyż odgrywają kluczową rolę w regulacji odpowiedzi immunologicznych.

Streszczenie: Witaminy to mikroelementy mające wpływ na wiele reakcji biologicznych, w tym odporność gospodarza. Ich niedobór prowadzi do zwiększonego ryzyka infekcji, alergii i chorób zapalnych. Witaminy z grupy B syntetyzowane są przez rośliny, drożdże i bakterie, lecz nie przez ssaki, które muszą je pozyskiwać z diety lub mikrobioty jelitowej. Niektóre bakterie jelitowe nie syntetyzują witamin B i pobierają je z diety gospodarza lub od innych bakterii jelitowych. Sugeruje to, że skład i funkcjonowanie mikrobioty może wpływać na wykorzystanie witamin z grupy B i pośrednio na odporność. Przegląd przedstawia funkcje immunologiczne witamin B i ich metabolizm przez bakterie jelitowe w kontekście regulacji odporności gospodarza.

Żywienie, odpowiedź immunologiczna i wyniki zdrowotne

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 112

Rok: 1986

Autorzy: S. Chandra, R. Chandra

Czasopismo: Progress in food & nutrition science

Ranking czasopisma: brak

Główne wnioski: Niedobory i nadmiary żywieniowe mogą negatywnie wpływać na funkcje odpornościowe, a pierwiastki śladowe odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu odporności i zapobieganiu wtórnym niedoborom odporności.

Streszczenie: Układ odpornościowy odgrywa kluczową rolę w zwalczaniu infekcji i zmniejszaniu ryzyka nowotworów, chorób autoimmunologicznych i zwyrodnieniowych. Niedobory i nadmiary składników odżywczych wpływają na różne elementy odporności. W krajach rozwijających się badania koncentrowały się na niedożywieniu białkowo-energetycznym, zwłaszcza u dzieci. Skala zaburzeń immunologicznych zależy od nasilenia niedożywienia, obecności infekcji oraz wieku wystąpienia deficytów. W krajach rozwiniętych odporność jest obniżona u wielu hospitalizowanych pacjentów, wcześniaków i osób starszych. Otyłość również może negatywnie wpływać na odporność. Niedobory pojedynczych składników są rzadkie u ludzi, a badania białka, aminokwasów i poszczególnych witamin i minerałów prowadzi się głównie na zwierzętach. Niedobory białka, aminokwasów, witaminy A, E, B6 i kwasu foliowego obniżają kompetencję immunologiczną. Nadmierne spożycie tłuszczów (zwłaszcza PUFA), żelaza i witaminy E działa immunosupresyjnie. Pierwiastki śladowe modulują odpowiedzi odpornościowe, głównie poprzez udział w aktywności enzymatycznej. Znane są zarówno ich niedobory, jak i nadmiary. Choć wymagania pokarmowe są zwykle zaspokajane zróżnicowaną dietą, są grupy populacyjne i stany chorobowe szczególnie narażone na niedobory tych elementów. Coraz więcej uwagi poświęca się roli cynku, miedzi, selenu i innych pierwiastków w odporności i mechanizmach ich działania. Problematyka interakcji pierwiastków śladowych i odporności jest złożona, m.in. z powodu współistnienia innych niedoborów, infekcji i zaburzeń metabolicznych związanych z chorobą.

Żywienie, odporność i COVID-19

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 409

Rok: 2020

Autorzy: P. Calder

Czasopismo: BMJ Nutrition, Prevention & Health

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Spożywanie odpowiednich ilości niezbędnych składników odżywczych, szczególnie cynku i selenu, może wspierać układ odpornościowy i pomagać w zapobieganiu infekcjom.

Streszczenie: Układ odpornościowy chroni gospodarza przed patogenami (bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty). Aby skutecznie zwalczać zagrożenia, układ odpornościowy rozwinął liczne wyspecjalizowane komórki, cząsteczki sygnałowe i odpowiedzi funkcjonalne. Aktywność układu odpornościowego wymaga zwiększonego metabolizmu, do czego potrzebne są substancje odżywcze pochodzące z diety. Wiele witamin (A, B6, B12, kwas foliowy, C, D, E) i pierwiastków śladowych (cynk, miedź, selen, żelazo) pełni kluczowe role we wspieraniu odporności i ograniczaniu ryzyka infekcji. Szczególnie cynk i selen są ważne w odporności przeciwwirusowej. Warto zadbać o odpowiednią podaż tych składników. Mikrobiota jelitowa odgrywa istotną rolę w edukacji i regulacji odporności, a jej zaburzenia towarzyszą wielu chorobom, w tym COVID-19. Dieta wspierająca zdrową mikrobiotę może również wspierać odporność. Ciężkie infekcje dróg oddechowych mogą prowadzić do zespołu ostrej niewydolności oddechowej (ARDS), związanego z nadmierną i szkodliwą odpowiedzią zapalną (cytokinową burzą). Uważa się, że kwasy omega-3 mogą kontrolować ten proces.

Stres oksydacyjny, obrona antyoksydacyjna, COVID-19 i zanieczyszczenia

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 3

Rok: 2020

Autorzy: S. Rivas-Arancibia, Jennifer Balderas-Miranda, Lizbeth Belmont-Zúñiga, Martín Martínez-Jáquez, E. Hernández-Orozco, Vanessa Cornejo-Trejo, Citlali Reséndiz-Ramos, Iván Cruz-García, Isaac Espinosa-Caleti, Marlen Valdés-Fuentes, E. Martinez

Czasopismo: Medical research archives

Ranking czasopisma: brak

Główne wnioski: Przewlekły stres oksydacyjny i niskie poziomy antyoksydantów u pacjentów z chorobami zwyrodnieniowymi mogą zwiększać podatność na COVID-19, co sugeruje, że przywrócenie odpowiednich poziomów witamin i pierwiastków śladowych może pomóc zrównoważyć odpowiedź immunologiczną.

Streszczenie: Pacjenci z chorobami zwyrodnieniowymi mają przewlekły stan stresu oksydacyjnego, co stawia ich w niekorzystnej sytuacji wobec infekcji wirusowych, takich jak COVID-19. Istnieje ścisły związek między sygnalizacją redoks a odpowiedzią zapalną. Przewlekłe zaburzenia równowagi redoks prowadzą do deregulacji układu odpornościowego. Przewlekły stan stresu oksydacyjnego powoduje niedobór antyoksydantów, prowadząc do niskiego poziomu hormonów, witamin i pierwiastków śladowych niezbędnych do regulacji tych układów. Niski poziom antyoksydantów oznacza ograniczoną zdolność do regulowanej odpowiedzi zapalnej, przez co pacjenci są bardziej narażeni na burzę cytokin, zwłaszcza w płucach. Przywrócenie poziomu witamin A, B, C, D, E oraz pierwiastków śladowych, takich jak mangan, selen i cynk, może zapobiegać lub łagodzić odpowiedź układu odpornościowego na COVID-19.

Dieta immunomodulująca w wieku dziecięcym

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 3

Rok: 2021

Autorzy: E. Verduci, E. D’Auria, A. Bosetti, E. Di Profio, S. Vizzuso, C. Milanta, Erica Pendezza, Barbara Borsani, G. Zuccotti

Czasopismo: Minerva pediatrics

Ranking czasopisma: Q3

Główne wnioski: Zbilansowana dieta bogata w DHA, argininę, witaminy i pierwiastki śladowe może pomóc w zapobieganiu i zwalczaniu infekcji, a także wspierać dojrzewanie układu odpornościowego i odpowiedź na stan zapalny.

Streszczenie: W ostatnich dekadach coraz większego znaczenia nabrała rola sprawnego układu odpornościowego i statusu zdrowotnego. Wiele czynników wpływa na rozwój chorób przewlekłych, a dieta jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych. Dowody wskazują, że diety bogate w tłuszcze i ubogie w błonnik sprzyjają chorobom niezakaźnym. Optymalny status odżywienia może modulować dojrzewanie układu odpornościowego i odpowiedź na stan zapalny. Podczas stanów zapalnych mogą wystąpić niedobory żywieniowe, co prowadzi do błędnego koła, dlatego utrzymanie zbilansowanego stanu odżywienia jest kluczowe. Różnorodność diety zapobiega chorobom alergicznym, a składniki takie jak DHA, arginina, witaminy i pierwiastki śladowe wpływają na bariery fizyczne, odpowiedź odpornościową i mikrobiotę. Niedobory białka mogą upośledzać funkcje odpornościowe; dostępność argininy wpływa na odpowiedź odpornościową w chorobach i urazach; EPA i DHA modulują odporność wrodzoną i nabytą; prebiotyki mają korzystny wpływ na odporność. Cynk, miedź, selen i żelazo są niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcji układu odpornościowego. Witaminy D, E, A, B i C wpływają na odporność przez różne mechanizmy. Ze względu na złożone zależności między dietą, mikrobiotą i czynnikami epigenetycznymi, efekt pojedynczych składników trudno badać, potrzebne są więc dobrze zaprojektowane badania nad wpływem wzorców żywieniowych.

Regulacja funkcji odpornościowej przez witaminę D

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 64

Rok: 2022

Autorzy: D. Bikle

Czasopismo: Current Osteoporosis Reports

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D może zwiększać ryzyko infekcji SARS-CoV2, a suplementacja we wczesnej fazie infekcji sprzyja skutecznej odpowiedzi odpornościowej.

Streszczenie: Celem niniejszego przeglądu jest omówienie mechanizmów, za pomocą których witamina D i jej metabolity regulują układ odpornościowy, ułatwiając zapobieganie i/lub leczenie infekcji SARS-CoV2 oraz innych zakażeń dróg oddechowych. Najnowsze badania wskazują, że niedobór witaminy D zwiększa ryzyko infekcji SARS-CoV2 i innych infekcji oddechowych. Badania kliniczne wykazują, że korekcja niedoboru witaminy D zmniejsza ryzyko hospitalizacji, przyjęcia na OIOM i śmierci z powodu SARS-CoV2. Nabłonek dróg oddechowych i makrofagi pęcherzykowe wykazują ekspresję enzymu CYP27B1, który syntetyzuje aktywny metabolit witaminy D oraz receptora VDR. Witamina D i jej metabolity stymulują odporność wrodzoną (pierwsza linia obrony przed infekcjami) oraz ograniczają nadmierną odpowiedź adaptacyjną, która prowadzi do zespołu ostrej niewydolności oddechowej i śmierci. Podsumowując, leczenie niedoboru witaminy D oraz suplementacja na wczesnym etapie infekcji SARS-CoV2 jest uzasadniona z punktu widzenia wsparcia skutecznej odpowiedzi immunologicznej.

Synergistyczna rola diety i nastroju w kształtowaniu odporności

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 0

Rok: 2020

Autorzy: S. Agrawal

Czasopismo: brak

Ranking czasopisma: brak

Główne wnioski: Zbilansowana dieta bogata w niezbędne składniki i przeciwutleniacze oraz pozytywny nastrój mogą zwiększać zdolność układu odpornościowego do reagowania na infekcje.

Streszczenie: Zdrowie zewnętrzne zaczyna się od wnętrza. Odżywianie jest ściśle powiązane z odpornością oraz ryzykiem i ciężkością infekcji. Osoby źle odżywione są bardziej narażone na infekcje bakteryjne, wirusowe i inne. Z kolei infekcje pogarszają stan odżywienia. Zrównoważone odżywianie, odpowiednia podaż składników odżywczych, a także czynniki środowiskowe i genetyczne mają duży wpływ na zdolność układu odpornościowego do reagowania na infekcje. Niedobory składników odżywczych (np. przy zaburzeniach odżywiania, paleniu, alkoholizmie, chorobach przewlekłych, ciąży, laktacji, w starszym wieku) osłabiają odporność. Składniki odżywcze wspierają odporność na trzech poziomach: barier fizycznych, odporności komórkowej i produkcji przeciwciał. Witaminy A, C, E i cynk wzmacniają bariery skórne. Witaminy A, B6, B12, C, D, E, kwas foliowy oraz pierwiastki żelazo, cynk, miedź i selen wspólnie wspierają funkcje komórek odpornościowych, a z wyjątkiem witaminy C i żelaza – są niezbędne do produkcji przeciwciał. Odpowiednia dieta wpływa także na nastrój, a pozytywne emocje mogą dodatkowo wspierać odporność.

Układ odpornościowy i wpływ cynku podczas starzenia

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 314

Rok: 2009

Autorzy: H. Haase, L. Rink

Czasopismo: Immunity & Ageing : I & A

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Suplementacja doustna cynkiem może poprawić odporność i ograniczyć przewlekły stan zapalny u osób starszych, przyczyniając się do opóźnienia immunosenescencji.

Streszczenie: Pierwiastek śladowy cynk jest niezbędny dla układu odpornościowego, a jego niedobór wpływa na wiele aspektów odporności wrodzonej i nabytej. Istnieją znaczące podobieństwa między zmianami immunologicznymi w starzeniu i przy niedoborze cynku, m.in. spadek aktywności grasicy, przesunięcie równowagi limfocytów T w stronę Th2, obniżona odpowiedź na szczepienia i zaburzenia funkcji komórek odpornościowych. Wiele badań potwierdza spadek poziomu cynku wraz z wiekiem. Mimo że większość starszych osób nie kwalifikuje się jako osoby z niedoborem cynku, nawet marginalny deficyt wpływa na odporność. Suplementacja doustna cynkiem poprawia odporność i skutecznie hamuje przewlekłe odpowiedzi zapalne u osób starszych. Sugeruje się, że szeroko rozpowszechniony marginalny niedobór cynku w tej grupie może przyczyniać się do starzenia się układu odpornościowego.

Niedożywienie w otyłości: czy to możliwe?

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 95

Rok: 2021

Autorzy: Milena Kobylińska, K. Antosik, Agnieszka Decyk, K. Kurowska

Czasopismo: Obesity Facts

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Otyłość wiąże się z niedoborem mikroelementów, co może negatywnie wpływać na codzienne funkcjonowanie, stan intelektualny i emocjonalny oraz fizyczny, a także przyczyniać się do dalszego przyrostu masy ciała lub chorób metabolicznych.

Streszczenie: Wprowadzenie: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) klasyfikuje niedożywienie jako największe zagrożenie dla zdrowia publicznego na świecie, a stan ten obserwuje się u 20–60% hospitalizowanych pacjentów. Niedożywienie to stan organizmu, w którym na skutek niewystarczającej podaży lub nieprawidłowego wchłaniania niezbędnych składników odżywczych dochodzi do zmian w składzie ciała i zaburzenia funkcji organizmu. Niedożywienie dotyczy nie tylko osób z niskim wskaźnikiem masy ciała, ale także osób otyłych. Otyłość jest paradoksalnym stanem niedożywienia, w którym mimo nadmiernego spożycia energii występuje niedobór poszczególnych mikroelementów. Brak lub zaburzenie homeostazy niezbędnych mikroelementów może istotnie wpływać na codzienne funkcjonowanie, stan intelektualny i emocjonalny, jak również na stan fizyczny organizmu. Niedobory mogą również sprzyjać dalszemu przyrostowi masy ciała lub rozwojowi innych chorób metabolicznych. Niedobór mikroelementów wynika nie tylko z nieprawidłowych wyborów dietetycznych i ograniczonego dostępu do żywności bogatej w składniki odżywcze, ale także ze zmian w wchłanianiu, dystrybucji lub wydalaniu składników, a także z zaburzeń metabolizmu wywołanych przewlekłym stanem zapalnym związanym z otyłością. Skuteczną metodą terapii dla osób z otyłością olbrzymią jest chirurgia bariatryczna mająca na celu zarówno redukcję masy ciała, jak i poprawę jakości życia. Niestety, skutkiem tych zabiegów są często średnio- i długoterminowe powikłania związane z niedoborami mikroelementów w wyniku zmniejszonego spożycia lub wchłaniania. Z tego powodu chirurgia bariatryczna może wpływać na metabolizm mikroelementów i zwiększać ryzyko niedoborów. Badania wielu autorów wskazują na większą częstość występowania niedoborów żywieniowych u osób z nadmierną masą ciała niż u osób z prawidłową masą ciała w tym samym wieku i tej samej płci. Monitorowanie stężeń minerałów i witamin we krwi jest dobrą praktyką w leczeniu otyłości. Prawidłowy stan odżywienia wpływa nie tylko na zdrowie, ale także na skuteczność terapii. Celem przeglądu było przedstawienie problematyki niedożywienia w kontekście otyłości.

Cukrzycogenne skutki przewlekłej suplementacji witaminą C lub E u szczurów: interakcja pomiędzy maszynerią transkrypcyjną wątroby i tkanki tłuszczowej w metabolizmie lipidów

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 3

Rok: 2022

Autorzy: Mennatallah A. Ali, R. El-Tahan, M. Kamel, Noura A. Matar, Shimaa A. Mahmoud

Czasopismo: Life Sciences

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Przewlekła suplementacja witaminą C lub E może negatywnie wpływać na metabolizm lipidów i homeostazę glukozy u szczurów, co podkreśla potrzebę ścisłej kontroli medycznej.

Rola witamin w zespole metabolicznym i chorobach sercowo-naczyniowych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 15

Rok: 2021

Autorzy: Asdrúbal Aguilera-Méndez, Daniel Boone-Villa, R. Nieto-Aguilar, Santiago Villafaña-Rauda, A. S. Molina, Janeth Margarita Ventura Sobrevilla

Czasopismo: Pflügers Archiv - European Journal of Physiology

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Suplementacja witamin może odgrywać rolę w prewencji i leczeniu zespołu metabolicznego i chorób sercowo-naczyniowych, ale jej skuteczność pozostaje kontrowersyjna ze względu na kwestie niedoborów i przedawkowania.

Streszczenie: Częstość występowania zespołu metabolicznego i chorób sercowo-naczyniowych rośnie i stanowią one główną przyczynę śmiertelności na świecie. Etiologia tych chorób obejmuje złożoną interakcję czynników genetycznych, środowiskowych i żywieniowych. Niedobory witamin są powszechne w populacji ogólnej, a jeszcze częstsze u pacjentów z chorobami kardiometabolicznymi. Witaminy są niezbędnymi mikroelementami dla metabolizmu komórkowego, a ich niedobory prowadzą do chorób. Coraz częściej uznaje się, że witaminy, spożywane w dawkach farmakologicznych, mogą działać jako modulatory ekspresji genów i sygnalizacji. Liczne randomizowane badania przedkliniczne i kliniczne oceniały stosowanie suplementacji witamin w prewencji i leczeniu zespołu metabolicznego i chorób sercowo-naczyniowych, ale skuteczność takich działań pozostaje przedmiotem kontrowersji. W przeglądzie przedstawiono podstawy chemiczne, fizjologiczne działanie, zalecane dzienne spożycie, problematykę niedoborów i nadmiaru oraz wyniki badań klinicznych i mechanizmy działania suplementacji witamin w prewencji i leczeniu tych chorób.

Charakterystyka metaboliczna pacjentów z chorobą Hashimoto i rola mikroelementów oraz diety w leczeniu – przegląd

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 79

Rok: 2022

Autorzy: A. Mikulska, Marta Karaźniewicz-Łada, D. Filipowicz, M. Ruchała, F. Główka

Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Suplementacja mikroelementów oraz dieta bogata w witaminę D i selen mogą poprawiać funkcje tarczycy, utrzymać prawidłową masę ciała oraz zapobiegać niedoborom i zaburzeniom metabolicznym u pacjentów z chorobą Hashimoto.

Streszczenie: Choroba Hashimoto (HT) jest najczęstszą chorobą autoimmunologiczną i główną przyczyną niedoczynności tarczycy, w której dochodzi do uszkodzenia gruczołu tarczowego w wyniku nacieku limfocytarnego. Charakteryzuje się podwyższonym poziomem przeciwciał przeciw peroksydazie tarczycowej i tyreoglobulinie. Przegląd dotyczy profilu metabolicznego, skuteczności suplementacji mikroelementów i roli diety u pacjentów z HT. Wielu pacjentów, nawet w stanie eutyreozy, ma nadwagę, zaburzenia metaboliczne i obniżoną jakość życia. Często występują niedobory żywieniowe, stąd znaczenie witaminy D, jodu, selenu, magnezu, żelaza i witaminy B12. Kilka badań podkreśla korzyści suplementacji witaminy D i selenu. Nie ma jednak konkretnych wytycznych dietetycznych dla HT, ale ochronny efekt może mieć dieta przeciwzapalna bogata w witaminy i minerały oraz uboga w produkty zwierzęce. Brakuje dowodów na zasadność diety bezglutenowej dla wszystkich pacjentów. Farmakoterapia wraz z odpowiednią dietą i suplementacją stanowią ważny element leczenia HT, mogą obniżać poziom przeciwciał, poprawiać funkcję tarczycy, spowalniać proces zapalny, utrzymywać prawidłową masę ciała i zapobiegać niedoborom oraz rozwojowi zaburzeń metabolicznych.

Biologiczne znaczenie mikroelementów w organizmie człowieka

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 1

Rok: 2024

Autorzy: S. Tangatarova, A. Zhumaeva, Z. Abdullaeva

Czasopismo: Bulletin of Science and Practice

Ranking czasopisma: brak

Główne wnioski: Mikroelementy są kluczowe dla metabolizmu człowieka, syntezy białek, wymiany ciepła i reakcji odpornościowych, a ich niedobór prowadzi do poważnych chorób.

Streszczenie: Organizm człowieka wymaga pierwiastków chemicznych do różnych procesów biochemicznych i reakcji metabolicznych. Mikroelementy są niezbędne do pełnienia wielu kluczowych funkcji, wchodzą w skład enzymów, hormonów i witamin. W pracy przeglądowej omówiono znaczenie biologiczne mikroelementów, przedstawiono przykłady chorób wynikających z ich niedoborów lub nadmiaru. Brak mikroelementów prowadzi do poważnych schorzeń, gdyż są one niezbędne w metabolizmie białek, tłuszczów, węglowodanów, syntezie białek, wymianie ciepła, hematopoezie, tworzeniu kości, rozrodczości i reakcjach immunologicznych. W przypadku spożywania żywności wysoko przetworzonej niedobory można uzupełnić stosując kompleksy multiwitaminowo-mineralne.

Rola witaminy D w redukcji ryzyka zaburzeń metabolicznych prowadzących do chorób sercowo-naczyniowych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 16

Rok: 2023

Autorzy: Z. Al-Oanzi, F. Alenazy, Hassan H. Alhassan, Yasir Alruwaili, Abdulaziz I. Alessa, Nouf B. Alfarm, Maha O. Alanazi, Sarah I. Alghofaili

Czasopismo: Journal of Cardiovascular Development and Disease

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D zwiększa ryzyko zaburzeń metabolicznych, w tym otyłości, cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych poprzez obniżenie wrażliwości na insulinę i wpływ na profil lipidowy organizmu.

Streszczenie: Jednym z najczęstszych problemów zdrowia publicznego jest niedobór witaminy D, która odgrywa rolę w procesach fizjologicznych przewlekłych chorób. Niedobór witaminy D w zaburzeniach metabolicznych wpływa na osteoporozę, otyłość, nadciśnienie, cukrzycę i choroby sercowo-naczyniowe (CVD). Witamina D działa jak „kohormon” w różnych tkankach, a jej receptory występują niemal we wszystkich typach komórek. Niedobór witaminy D zwiększa ryzyko cukrzycy poprzez obniżenie wrażliwości na insulinę oraz ryzyko otyłości i CVD poprzez wpływ na stężenia niebezpiecznych frakcji cholesterolu (LDL). Niedobór witaminy D jest również powiązany z czynnikami ryzyka zespołu metabolicznego. Praca omawia znaczenie witaminy D, mechanizmy wpływu jej niedoboru na zespół metaboliczny i CVD.

Badanie wpływu niedoboru mikroelementów na metabolizm węglowodanów

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 0

Rok: 2018

Autorzy: N. V. Tolmacheva, J. Tsyganova

Czasopismo: Trace Elements in Medicine

Ranking czasopisma: brak

Główne wnioski: Niedobór mikroelementów wpływa na metabolizm węglowodanów, a u mieszkańców strefy klęski żywiołowej obserwuje się zmiany przedcukrzycowe, co potwierdza hipotezę wpływu zaburzeń równowagi makro- i mikroelementów na metabolizm węglowodanów.

Streszczenie: Artykuł opisuje badania eksperymentalne wpływu niedoboru mikroelementów na metabolizm węglowodanów. Badania przeprowadzono w warunkach ekologiczno-biogeochemicznego optimum i katastrofy. Oceniano poziomy Cu, Si, Se, Mn, Ca, Cr, Y, F, poziom leptyny i glukozy na czczo oraz wskaźnik masy ciała. Stwierdzono korelacje między poziomami mikroelementów a parametrami wymiany (leptyna, glikemia). U mieszkańców strefy klęski żywiołowej częściej występowały zmiany przedcukrzycowe. Potwierdzono hipotezę, że zaburzenia równowagi makro- i mikroelementów wpływają na metabolizm węglowodanów. Stworzono pomocniczą metodę korekcji metabolizmu węglowodanów.

Ocena wpływu żelaza, cynku i selenu na procesy metaboliczne w chorobach wirusowych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 0

Rok: 2024

Autorzy: O. Leno, K. A. Repeta, M. V. Storozhynska, YU. M. Fedevych, P. B. Pokotylo

Czasopismo: Experimental and Clinical Physiology and Biochemistry

Ranking czasopisma: brak

Główne wnioski: Optymalna równowaga makro- i mikroelementów jest kluczowa w skutecznym zwalczaniu infekcji wirusowych; suplementacja powinna być dostosowana do wymagań wieku.

Streszczenie: Niedobór i zaburzenia równowagi makro- i mikroelementów to powszechne problemy zdrowotne, a złe odżywianie pogłębia zaburzenia procesów metabolicznych na poziomie komórkowym i ustrojowym. Wszystkie te okoliczności przyczyniają się do rozwoju różnych stanów patologicznych, w tym infekcji wirusowych. Makro- i mikroelementy odgrywają kluczową rolę w procesach metabolicznych wpływających na przebieg chorób zakaźnych, m.in. w fosforylacji oksydacyjnej i ochronie przed mediatorami (w tym oksydantami). Mikroelementy są niezbędne do bezpośredniego działania antyoksydacyjnego oraz jako kofaktory enzymów przeciwutleniających. Odpowiedni poziom witamin i mikroelementów jest niezbędny dla odporności. Odporność można zwiększyć poprzez wyrównanie niedoborów mikroelementów do poziomów zalecanych, co przyspiesza powrót do zdrowia po infekcjach. Sama dieta nie wystarcza – niezbędna jest suplementacja dostosowana do wieku. Praca omawia znaczenie równowagi makro- i mikroelementów w walce z infekcjami wirusowymi.

Wpływ witaminy D i zespół metaboliczny: przegląd

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 91

Rok: 2016

Autorzy: P. Prasad, A. Kochhar

Czasopismo: Diabetes & Metabolic Syndrome

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D odgrywa kluczową rolę w patofizjologii zespołu metabolicznego, wpływając na układ sercowo-naczyniowy, insulinooporność, otyłość i nadciśnienie, co ma potencjalne implikacje dla profilaktyki i leczenia.

Wytyczne ESPEN dotyczące mikroelementów

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 307

Rok: 2022

Autorzy: M. Berger, A. Shenkin, K. Amrein, M. Augsburger, H. Biesalski, S. Bischoff, M. Casaer, Kursat Gundogan, Hanna-Liis Lepp, A. D. de Man, G. Muscogiuri, M. Pietka, L. Pironi, S. Rezzi, A. Schweinlin, C. Cuerda

Czasopismo: Clinical Nutrition

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Wytyczne te zawierają praktyczne zalecenia dotyczące podaży i monitorowania mikroelementów podczas żywienia wspomagającego w chorobach zwiększających ryzyko niedoborów.

Witamina D a choroby przewlekłe

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 319

Rok: 2017

Autorzy: Hanmin Wang, Weiwen Chen, Dongqing Li, X. Yin, Xiaode Zhang, N. Olsen, S. Zheng

Czasopismo: Aging and Disease

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D wiąże się z chorobami przewlekłymi, takimi jak zaburzenia metaboliczne kości, nowotwory, choroby sercowo-naczyniowe i cukrzyca, oraz jest czynnikiem ryzyka zaburzeń neuropsychiatrycznych i autoimmunologicznych.

Streszczenie: Witamina D jest niezbędna do utrzymania zdrowia. Jako członek rodziny steroidowych hormonów ma klasyczną rolę w regulacji metabolizmu wapnia oraz pozakostną rolę w proliferacji i różnicowaniu komórek. Badania epidemiologiczne wykazały, że niedobór 25OHD jest związany z wieloma chorobami przewlekłymi, jak zaburzenia metaboliczne kości, nowotwory, choroby sercowo-naczyniowe i cukrzyca. Jest również czynnikiem ryzyka zaburzeń neuropsychiatrycznych i chorób autoimmunologicznych. Niedobór 25OHD jest powszechny na całym świecie. Niezbędne jest poznanie skutków zdrowotnych tego niedoboru oraz projektowanie interwencji i wczesnego leczenia u osób narażonych.

Przyswajalność witamin i mikroelementów na różnych etapach przewlekłej choroby nerek

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 79

Rok: 2017

Autorzy: M. Jankowska, B. Rutkowski, A. Dębska-Ślizień

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Lepsze zrozumienie potrzeb mikroelementowych u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek może wpłynąć na powikłania, takie jak wysoka śmiertelność, stany zapalne i stres oksydacyjny.

Streszczenie: Przewlekła choroba nerek (CKD) predysponuje do niedoborów lub toksycznego nadmiaru różnych mikroelementów. Wiedza na temat mikroelementów, zwłaszcza witamin rozpuszczalnych w wodzie i pierwiastków śladowych w CKD, jest ograniczona. Z tego powodu obecne wytyczne opierają się głównie na opiniach ekspertów lub niskiej jakości dowodach. Zaburzenia mikroelementowe w CKD wynikają z kilku przyczyn: ograniczeń dietetycznych i anoreksji, które prowadzą do niewystarczającej podaży, stosowania diuretyków i terapii nerkozastępczej powodujących nadmierne straty, nieprzewidywalnego wchłaniania i upośledzonego metabolizmu. Lepsze poznanie potrzeb mikroelementowych pacjentów z CKD może wpłynąć na wiele powikłań, takich jak wysoka śmiertelność, zwiększone ryzyko miażdżycy, stany zapalne, stres oksydacyjny, anemia, polineuropatie, encefalopatie, osłabienie i łamliwość, kurcze mięśni, choroby kości, depresja czy bezsenność. W pracy podsumowano aktualną wiedzę o mikroelementach w CKD i przedstawiono doświadczenia autorów w ich ocenie.

Niedobór witaminy A u myszy zmienia metabolizm gospodarza i mikrobioty jelitowej, prowadząc do zaburzeń równowagi energetycznej

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 59

Rok: 2018

Autorzy: Yuan Tian, Robert G. Nichols, Jingwei Cai, A. Patterson, M. Cantorna

Czasopismo: The Journal of Nutritional Biochemistry

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy A u myszy prowadzi do zmian w mikrobiocie jelitowej i metabolizmie gospodarza, zaburzając równowagę energetyczną i powodując hiperglikemię.

Metabolizm witaminy E (alfa-tokoferolu) i odżywianie w przewlekłej chorobie nerek

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 52

Rok: 2022

Autorzy: F. Galli, M. Bonomini, D. Bartolini, Linda Zatini, G. Reboldi, Giada Marcantonini, G. Gentile, V. Sirolli, N. Di Pietro

Czasopismo: Antioxidants

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Przewlekła choroba nerek wiąże się z niedoborem witaminy E i zaburzeniami jej metabolizmu, co może mieć znaczenie dla prewencji powikłań sercowo-naczyniowych oraz odpornościowych.

Streszczenie: Witamina E (alfa-tokoferol) to niezbędny mikroelement i rozpuszczalny w tłuszczach antyoksydant, który chroni tkanki przed peroksydacją lipidów. Ma także wpływ na funkcje białkowe i modulację ekspresji genów. Metabolizm witaminy E zależy od białek wiążących w wątrobie, które zatrzymują alfa-tokoferol i umożliwiają jego transport do tkanek. Przewlekła choroba nerek (CKD) to stan stresu oksydacyjnego i nasilonej peroksydacji lipidów, wiążący się ze zmianami metabolizmu i funkcji alfa-tokoferolu. W CKD obserwuje się zmiany poziomu metabolitów tej witaminy, które wpływają na ekspresję enzymów i genów ważnych dla metabolizmu lipidów, detoksykacji ksenobiotyków oraz kontroli procesów immunologicznych i zapalnych. Terapia witaminą E (doustna lub hemodializatory pokryte E) wykazuje obiecujące wyniki w prewencji powikłań sercowo-naczyniowych oraz hematologicznych u pacjentów z CKD.

Witamina D, mikrobiota jelitowa i choroby kardiometaboliczne – możliwa oś trójstronna

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 18

Rok: 2023

Autorzy: Ayah Sukik, Joud Alalwani, V. Ganji

Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Prawidłowy poziom witaminy D poprawia mikrobiotę jelitową, co może zapobiegać rozwojowi zespołu metabolicznego i chorób kardiometabolicznych.

Streszczenie: Zespół metaboliczny (MetSyn) jest prekursorem wielu chorób kardiometabolicznych, takich jak otyłość, cukrzyca typu 2 i choroby sercowo-naczyniowe. Coraz więcej dowodów wskazuje, że niedobór witaminy D wiąże się z tymi chorobami poprzez wpływ na mikrobiotę jelitową. Połączenie niedoboru witaminy D i dysbiozy może sprzyjać rozwojowi chorób kardiometabolicznych. W pracy przeglądowej omówiono związki pomiędzy witaminą D, mikrobiotą jelitową i chorobami kardiometabolicznymi ze szczególnym uwzględnieniem zespołu metabolicznego. Analizowano badania RCT i obserwacyjne dotyczące witaminy D, mikrobioty i MetSyn. Prawidłowy poziom witaminy D korzystnie wpływa na mikrobiotę, co może zapobiegać rozwojowi MetSyn. Konieczne są dalsze dobrze zaplanowane badania w celu poznania mechanizmów wpływu witaminy D i mikrobioty na te choroby.

Niedobory mikroelementów przed i po operacji bariatrycznej w Ameryce Łacińskiej: przegląd systematyczny

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 1

Rok: 2022

Autorzy: D. L. González-Sánchez, Brian R. Murillo-Prado, Claudia M. Zaragoza-Calderón, Efraín Armenta-Rojas, J. Cornejo-Bravo, V. H. Andrade-Soto, Gisela Pineda-García, A. Serrano-Medina

Czasopismo: Obesity Surgery

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: W Ameryce Łacińskiej częstość niedoborów mikroelementów przed i po operacjach bariatrycznych jest wysoka, przy czym przed operacją najczęściej występuje niedobór witaminy D, a po operacji – witaminy A.

Streszczenie: Osoby poddawane operacjom bariatrycznym wykazują niedobory mikroelementów przed i po zabiegu z powodu braku właściwej suplementacji. Przegląd miał na celu ustalenie częstości występowania niedoborów mikroelementów przed i po operacjach bariatrycznych w Ameryce Łacińskiej. Włączono 27 badań i 2135 uczestników. Najwyższą częstość niedoboru przed operacją stwierdzono dla witaminy D (74%), cynku (71%) i hemoglobiny (62%), a po operacji – witaminy A (90,6%), witaminy D (90%) i cynku (68%).

Wysokodawkowy suplement witaminy C nie łagodzi stanu zapalnego u osób z zespołem metabolicznym, ale może poprawiać wskaźniki zdrowia metabolicznego: randomizowane badanie kontrolowane

Typ badania: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 4

Rok: 2024

Autorzy: E. Vlasiuk, Masuma Zawari, Rebekah Whitehead, Jonathan Williman, A. Carr

Czasopismo: Antioxidants

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Wysokodawkowy suplement witaminy C nie obniżył stanu zapalnego u osób z zespołem metabolicznym, ale może poprawiać wskaźniki metaboliczne.

Streszczenie: Chroniczny niski stan zapalny to cecha osób z zespołem metabolicznym i przyczynia się do progresji do cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych. Badanie miało na celu ocenę, czy suplementacja formułą mikroelementową zawierającą 1000 mg/d witaminy C łagodzi stan zapalny u osób z zespołem metabolicznym. Do badania włączono 72 osoby dorosłe (średni wiek 52 lata) spełniające kryteria zespołu metabolicznego oraz mające podwyższone CRP. Uczestników losowo przydzielono do grupy otrzymującej formułę mikroelementową lub placebo przez 12 tygodni. Suplementacja poprawiła poziom witaminy C, ale nie wpłynęła na stężenie CRP ani markerów stanu zapalnego, natomiast zaobserwowano niewielką poprawę wskaźników metabolicznych (BMI, glikemia, insulinooporność, itp.).

Niedobór witaminy D we wczesnym okresie życia reguluje skład mikrobioty jelitowej i prowadzi do upośledzonej tolerancji glukozy u dorosłych szczurów i ich potomstwa

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 9

Rok: 2023

Autorzy: Jing Liu, Junyi Liu, Jingyi Zhang, Chunyan Liu, Chunbo Qu, Lixin Na

Czasopismo: Food & Function

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D we wczesnym okresie życia prowadzi do upośledzonej tolerancji glukozy u dorosłych szczurów i ich potomstwa, częściowo przez zmiany w składzie mikrobioty jelitowej.

Streszczenie: Witamina D uczestniczy w metabolizmie glukozy. Jej niedobór jest częsty, zwłaszcza u dzieci. Badano, czy niedobór witaminy D we wczesnym okresie życia wpływa na ryzyko cukrzycy w wieku dorosłym. U szczurów z niedoborem witaminy D zaobserwowano pogorszoną tolerancję glukozy zarówno u dorosłych, jak i potomstwa, powiązaną ze zmianami w składzie mikrobioty jelitowej i metabolitów. Zmiany te utrzymywały się częściowo także w późniejszym wieku i u potomstwa.

Mikroskładniki odżywcze i markery stresu oksydacyjnego oraz zapalenia w kontekście zdrowia kardiometabolicznego: wyniki badania EHES-LUX

Typ badania: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 11

Rok: 2020

Autorzy: M. Ruiz-Castell, Gwenaëlle Le Coroller, J. Landrier, Djedgiga Kerkour, Bernard Weber, G. Fagherazzi, B. Appenzeller, M. Vaillant, T. Bohn

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Zespół metaboliczny wiąże się z przewlekłym stanem zapalnym (CRP, adiponektyna, leptyna są kluczowymi determinantami); mikroelementy nie wykazują istotnego wpływu poza witaminą A u kobiet.

Streszczenie: Cechą zespołu metabolicznego (MetS) są przewlekłe stany zapalne i wzmożony stres oksydacyjny. Oceniano związek między stężeniami mikroelementów/fitozwiązków a markerami zapalenia i stresu oksydacyjnego u osób dorosłych. U uczestników z MetS stwierdzano wyższe stężenia CRP, 8-izoprostaglandyny F2α, leptyny, insuliny i witamin E/A oraz niższe stężenia adiponektyny, beta-karotenu i utlenionej frakcji LDL. Najważniejszymi determinantami MetS okazały się CRP, adiponektyna i leptyna. Mikroelementy nie wykazywały istotnego wpływu poza witaminą A u kobiet.

Rola witamin w chorobach neurodegeneracyjnych: przegląd

Typ badania: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 46

Rok: 2021

Autorzy: R. Kumar, Lovekesh Singh, Amandeep Thakur, Shamsher Singh, B. Kumar

Czasopismo: CNS & Neurological Disorders Drug Targets

Ranking czasopisma: Q2

Główne wnioski: Niedobory witamin przyczyniają się do różnych zaburzeń neurologicznych, w tym choroby Alzheimera, Parkinsona, Huntingtona oraz depresji, powodując stres oksydacyjny, dysfunkcje mitochondrialne i neurodegenerację.

Streszczenie: Witaminy to mikroelementy niezbędne do wzmocnienia układu odpornościowego oraz zwalczania przyszłych infekcji. Biorą udział w neurogenezie, mechanizmach obronnych neuronów, reakcjach metabolicznych, przeżywalności neuronów oraz transmisji nerwowej. Ich niedobór prowadzi do nieprawidłowego funkcjonowania mózgu, takiego jak stres oksydacyjny, dysfunkcje mitochondrialne, akumulacja białek (synukleiny, blaszek Aβ), neurodegeneracja i ekscytotoksyczność. W przeglądzie zestawiono raporty z baz PubMed, Google Scholar, ResearchGate i ScienceDirect, oceniono wyniki oraz przedstawiono je w pracy. Niedobory witamin powodują liczne schorzenia neurologiczne: chorobę Alzheimera, Parkinsona, Huntingtona i depresję. Omówiono rolę witamin w tych zaburzeniach oraz w funkcjonowaniu zdrowego organizmu. Depresja wiąże się z niedoborem witaminy C i witamin z grupy B. W przypadku Alzheimera występuje deficyt witamin B1, B12 i witaminy A, co skutkuje powstawaniem blaszek Aβ. W chorobie Parkinsona niedobór witaminy D prowadzi do spadku poziomu dopaminy, a zaburzenia jej równowagi sprzyjają akumulacji synukleiny. W stwardnieniu rozsianym niedobór witaminy C i D wywołuje demielinizację neuronów. W chorobie Huntingtona niedobór witaminy C zmniejsza poziom antyoksydantów, zwiększa stres oksydacyjny i zaburza cykl glukozy. Deficyt witaminy B5 w tej chorobie zaburza syntezę acetylocholiny i hormonów w mózgu.

Niedobór witaminy C zmienia transkryptom mózgu szczura w sposób zależny od glikokortykoidów, prowadząc do aktywacji mikrogleju i spadku neurogenezy

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 2

Rok: 2024

Autorzy: Shunta Goto, Natsuki Kojima, Miyu Komori, Noe Kawade, Kenzi Oshima, Daita Nadano, Nobumitsu Sasaki, Fumihiko Horio, Tsukasa Matsuda, Shinji Miyata

Czasopismo: The Journal of Nutritional Biochemistry

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Krótkotrwały niedobór witaminy C u szczurów prowadzi do aktywacji mikrogleju i spadku neurogenezy, co może negatywnie wpływać na funkcje mózgu oraz procesy uczenia się i zapamiętywania.

Mózgowy niedobór witaminy B5 (kwasu d-pantotenowego; pantotenianu) jako potencjalnie odwracalna przyczyna neurodegeneracji i otępienia w sporadycznej chorobie Alzheimera

Typ badania: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 67

Rok: 2020

Autorzy: Jingshu Xu, S. Patassini, P. Begley, Stephanie J Church, H. Waldvogel, R. Faull, R. Unwin, G. Cooper

Czasopismo: Biochemical and Biophysical Research Communications

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Mózgowy niedobór witaminy B5 może powodować neurodegenerację i otępienie w chorobie Alzheimera, co może być możliwe do zapobieżenia lub odwrócenia we wczesnych stadiach za pomocą odpowiednich dawek doustnych witaminy B5.

Czy niedobór witaminy C wpływa na rozwój i funkcje poznawcze?

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 77

Rok: 2014

Autorzy: S. N. Hansen, P. Tveden-Nyborg, J. Lykkesfeldt

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy C może negatywnie wpływać na rozwój poznawczy i funkcje mózgu zarówno u rozwijających się, jak i starzejących się osobników, co potencjalnie przyczynia się do pogorszenia funkcji poznawczych związanych z wiekiem oraz zwiększa ryzyko udaru.

Streszczenie: Witamina C jest kluczowym antyoksydantem w mózgu i wykazuje wiele funkcji, w tym zmiatanie reaktywnych form tlenu, neuromodulację oraz udział w angiogenezie. Brak witaminy C w mózgu okazuje się szkodliwy dla przeżycia nowonarodzonych myszy SVCT2(-/-), a niedobór w okresie okołoporodowym zmniejsza objętość hipokampa, liczbę neuronów i pogarsza funkcje przestrzenne u świnek morskich, sugerując, że niedobór witaminy C u matki może mieć poważne konsekwencje dla potomstwa. Ponadto, niedobór witaminy C może odgrywać rolę w pogorszeniu funkcji poznawczych związanych z wiekiem oraz w ryzyku i ciężkości udaru. W niniejszym przeglądzie omówiono dostępne dane dotyczące skutków niedoboru witaminy C dla rozwijającego się i starzejącego się mózgu, ze szczególnym uwzględnieniem badań in vivo oraz badań klinicznych.

Niedobór witaminy C w mózgu upośledza funkcje poznawcze, zwiększa akumulację amyloidu i stres oksydacyjny u myszy APP/PSEN1 oraz w procesie starzenia

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 110

Rok: 2015

Autorzy: S. Dixit, Alexandra Bernardo, Jennifer M. Walker, J. Kennard, Grace Youngeun Kim, E. S. Kessler, F. Harrison

Czasopismo: ACS Chemical Neuroscience

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Umiarkowany niedobór witaminy C w mózgu upośledza funkcje poznawcze, zwiększa akumulację amyloidu oraz stres oksydacyjny, co może przyspieszać rozwój choroby Alzheimera.

Streszczenie: Subkliniczny niedobór witaminy C jest powszechny w wielu populacjach, jednak jego rola zarówno w chorobie Alzheimera, jak i podczas normalnego starzenia, jest słabo zbadana. W prezentowanym badaniu zmniejszono poziom witaminy C w mózgu myszy APPSWE/PSEN1deltaE9 poprzez skrzyżowanie myszy APP/PSEN1(+) z heterozygotycznymi myszami SVCT2(+/-), które mają mniejszą liczbę transporterów witaminy C niezbędnych do transportu neuronalnego. Myszy SVCT2(+/-) osiągały gorsze wyniki w zadaniach ruchowych i poznawczych w porównaniu do kontroli. U młodych myszy zarówno niskie stężenie witaminy C, jak i mutacje APP/PSEN1 zwiększały stres oksydacyjny w korze mózgowej i obniżały poziom glutationu. Myszy SVCT2(+/-) miały też zwiększoną ilość amyloidu Aβ1-42 i wyższy stosunek Aβ1-42/1-40. Z wiekiem, poziomy stresu oksydacyjnego były podobne, ale w hipokampie i korze u myszy SVCT2(+/-)APP/PSEN1(+) stwierdzono więcej złogów amyloidu-β. Dane te sugerują, że nawet umiarkowany niedobór witaminy C odgrywa istotną rolę w patogenezie amyloidu, szczególnie we wczesnych stadiach choroby, a te efekty są prawdopodobnie modulowane przez szlaki stresu oksydacyjnego.

Witamina D w plastyczności synaptycznej, funkcjach poznawczych i zaburzeniach neuropsychiatrycznych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 129

Rok: 2019

Autorzy: Phoebe Mayne, T. Burne

Czasopismo: Trends in Neurosciences

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D może upośledzać funkcje poznawcze poprzez wpływ na plastyczność mózgu i tzw. sieci okołoneuronalne, co potencjalnie może wspierać leczenie objawów poznawczych w schizofrenii i innych schorzeniach neuropsychiatrycznych.

Niedobór witaminy C w młodym mózgu – dane z eksperymentalnych modeli zwierzęcych

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 16

Rok: 2021

Autorzy: P. Tveden-Nyborg

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy C może negatywnie wpływać na rozwój mózgu, szczególnie na jego wczesnych etapach, ze względu na istotną rolę tej witaminy jako antyoksydanta i kofaktora enzymatycznego.

Streszczenie: Ciężki i długotrwały niedobór witaminy C może prowadzić do śmiertelnego szkorbutu, który dziś jest rzadki. Jednak umiarkowany niedobór (hipowitaminoza C – stężenie w osoczu poniżej 23 μM) dotyczy nawet 10% populacji w krajach zachodnich, choć nie zaobserwowano u nich objawów poza szkorbutem. Mózg utrzymuje wysoką zawartość witaminy C, nawet w warunkach deficytu, co podkreśla znaczenie tej witaminy dla mózgu. Jej działania obejmują funkcje antyoksydacyjne i kofaktora, a niedobór może mieć szczególne znaczenie podczas rozwoju, kiedy wysoki metabolizm komórkowy i niedojrzały układ antyoksydacyjny mogą zwiększać wrażliwość na stres. Jednak badania nad skutkami nieszkorbutowego niedoboru witaminy C w młodym mózgu są rzadkie. Niniejszy przegląd prezentuje mechanizmy regulujące homeostazę witaminy C in vivo, ze szczególnym uwzględnieniem mózgu, oraz podsumowuje jej funkcje i potencjalne skutki niedoboru w rozwoju mózgu, głównie na podstawie danych z modeli zwierzęcych.

Wpływ składników odżywczych (w żywności) na strukturę i funkcję układu nerwowego: aktualizacja wymagań dietetycznych dla mózgu. Część 1: mikroelementy

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 566

Rok: 2006

Autorzy: J. Bourre

Czasopismo: The Journal of Nutrition, Health & Aging

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Składniki odżywcze w diecie, zwłaszcza witaminy B1, B6 i B12, odgrywają kluczową rolę w strukturze i funkcjonowaniu mózgu, a ich niedobór wiąże się z zaburzeniami poznawczymi i demencją.

Streszczenie: Celem niniejszej aktualizacji jest przegląd wpływu składników odżywczych na strukturę i wybrane funkcje mózgu. Mózg, jak każdy inny narząd, budowany jest z substancji obecnych w diecie (czasami wyłącznie, jak witaminy, minerały, aminokwasy egzogenne i wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3). Jednak przez długi czas nie doceniano wpływu diety na strukturę i funkcje mózgu. Obecnie wiadomo, że większość mikroelementów (witaminy i pierwiastki śladowe) ma bezpośredni wpływ na funkcje mózgowe. Przykładowo, do wykorzystania glukozy przez tkankę nerwową konieczna jest obecność witaminy B1, która moduluje sprawność poznawczą, szczególnie u osób starszych. Witamina B9 chroni mózg w trakcie rozwoju oraz pamięć w starzeniu. Witaminy B6 i B12, obok innych, biorą udział w syntezie neuroprzekaźników. Witamina B12 opóźnia wystąpienie objawów demencji (i zmian hematologicznych), jeśli jest podana odpowiednio wcześnie. Suplementacja kobalaminą poprawia funkcje poznawcze i językowe u starszych osób z zaburzeniami. Niedobór żelaza u dzieci powiązany jest z zaburzeniami funkcji poznawczych i rozwoju mózgu. Skład i regularność posiłków mogą wywierać natychmiastowe lub długoterminowe efekty, korzystne lub szkodliwe. Choroby mózgu u osób starszych mogą również wynikać z niedoborów dietetycznych przeciwutleniaczy oraz składników chroniących przed wolnymi rodnikami.

Niedobór witaminy D nie wpływa na funkcje poznawcze i neurogenezę u dorosłych myszy C57Bl/6

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 1

Rok: 2024

Autorzy: Mark Doumit, C. El-Mallah, Alaa El-Makkawi, Omar Obeid, Firas Kobeissy, H. Darwish, W. Abou-Kheir

Czasopismo: Nutrients

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór i suplementacja witaminy D nie wpływają na wzrost mózgu, neurogenezę ani procesy poznawcze u dorosłych myszy w okresie 6 tygodni.

Przewlekły niedobór witaminy E upośledza funkcje poznawcze u dorosłych ryb zebrafish poprzez zaburzenia metabolizmu lipidów i energii w mózgu

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 42

Rok: 2017

Autorzy: Melissa Q. McDougall, Jaewoo Choi, K. Magnusson, L. Truong, Robert L. Tanguay, M. Traber

Czasopismo: Free Radical Biology & Medicine

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Przewlekły niedobór witaminy E upośledza funkcje poznawcze u dorosłych ryb zebrafish, prowadząc do dysfunkcji neurologicznej poprzez zaburzenia metabolizmu lipidów i energii w mózgu.

Niedobór witaminy D powoduje przewlekły ból i zmiany fenotypowe mikrogleju u myszy

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 31

Rok: 2021

Autorzy: N. Alessio, C. Belardo, M. Trotta, S. Paino, S. Boccella, F. Gargano, G. Pieretti, F. Ricciardi, I. Marabese, L. Luongo, U. Galderisi, M. D'Amico, S. Maione, F. Guida

Czasopismo: International Journal of Molecular Sciences

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D prowadzi do przewlekłego bólu i zmian fenotypowych mikrogleju u myszy, co sugeruje potencjalną rolę tych komórek w zaburzeniach sensorycznych związanych z hipowitaminozą D.

Streszczenie: Bioaktywna forma witaminy D, 1,25-dihydroksywitamina D (1,25D3), wykazuje działania immunomodulujące skutkujące efektami neuroprotekcyjnymi, potencjalnie przydatnymi przeciwko chorobom neurodegeneracyjnym i autoimmunologicznym. Niedobór witaminy D powiązany jest z bólem w różnych schorzeniach. W badaniu analizowano wpływ niedoboru witaminy D na komórki mikrogleju – główne komórki odpornościowe OUN. Stwierdzono, że niedobór witaminy D powoduje aktywację, stres oksydacyjny i uszkodzenia DNA w mikrogleju. W mózgach myszy z niedoborem witaminy D zaobserwowano więcej aktywnego mikrogleju w rdzeniu kręgowym oraz dystroficzne fenotypy w mózgu, zwłaszcza u samic. Dane wskazują, że niedobór witaminy D powoduje poważne zmiany w mikrogleju, które mogą wpływać na zaburzenia sensoryczne powiązane z hipowitaminozą D.

Witamina D: mózg i zachowanie

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 75

Rok: 2020

Autorzy: D. Eyles

Czasopismo: JBMR Plus

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Witamina D odgrywa kluczową rolę w rozwoju mózgu i kształtowaniu zachowań, a jej niedobór powiązany jest z zaburzeniami neurorozwojowymi oraz niektórymi schorzeniami degeneracyjnymi.

Streszczenie: Minęło 20 lat od pierwszej propozycji uznania witaminy D za potencjalny neurosteroid. Badania z ostatnich dwóch dekad, zwłaszcza modele komórkowe i zwierzęce, potwierdziły liczne mechanizmy różnicowania mózgu przez witaminę D. Obecnie wiadomo, że witamina D należy do grupy steroidów regulujących rozwój mózgu. Dane potwierdzają także neuroprotekcyjne funkcje witaminy D w mózgach dorosłych osobników. Przegląd integruje wiedzę o mechanizmach genomowych i niegenomowych witaminy D w rozwoju mózgu, neurofizjologii i zachowaniu, w tym powiązania niedoborów prenatalnych lub noworodkowych z ryzykiem zaburzeń neurorozwojowych (np. schizofrenii, autyzmu) oraz powiązania niedoborów u dorosłych z degeneracją neuronów.

Zaburzenia mikrobioty jelitowej i układu endokannabinoidowego w bólu przewlekłym wywołanym niedoborem witaminy D

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 94

Rok: 2020

Autorzy: F. Guida, S. Boccella, C. Belardo, M. Iannotta, F. Piscitelli, F. De Filippis, S. Paino, F. Ricciardi, D. Siniscalco, I. Marabese, L. Luongo, D. Ercolini, V. Di Marzo, S. Maione

Czasopismo: Brain, Behavior, and Immunity

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy D prowadzi do zmiany składu bakterii jelitowych i zaburzeń odczuwania bólu, prawdopodobnie poprzez molekularne mechanizmy z udziałem układu endokannabinoidowego.

Strukturalne i funkcjonalne zmiany w mózgu związane z niedoborem witaminy B12 – metaanaliza z użyciem rezonansu magnetycznego

Typ badania: Metaanaliza

Liczba cytowań: 2

Rok: 2022

Autorzy: Ali Alghamdi

Czasopismo: Current Medical Imaging

Ranking czasopisma: Q3

Główne wnioski: Niedobór witaminy B12 prowadzi do strukturalnych i funkcjonalnych uszkodzeń mózgu we wszystkich grupach wiekowych, a leczenie może prowadzić do częściowej lub całkowitej poprawy i odzyskania funkcji poznawczych.

Streszczenie: Celem przeglądu była ocena strukturalnych i funkcjonalnych zmian mózgu związanych z niedoborem witaminy B12 w różnych grupach wiekowych przy użyciu rezonansu magnetycznego. Przeanalizowano 12 artykułów spełniających kryteria włączenia. Wyniki wykazały związek między niedoborem witaminy B12 a nieprawidłowymi zmianami strukturalnymi i funkcjonalnymi w kilku obszarach mózgu. Zmiany te obserwowano w różnych grupach wiekowych (od dzieci po osoby starsze). Leczenie witaminą B12 skutkowało częściową lub całkowitą poprawą zmian w mózgu oraz funkcji poznawczych.

Wpływ niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego na rozwój mózgu u dzieci

Typ badania: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 367

Rok: 2008

Autorzy: M. Black

Czasopismo: Food and Nutrition Bulletin

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego negatywnie wpływa na rozwój mózgu u niemowląt, powodując zaburzenia mielinizacji i stany zapalne oraz zwiększając ryzyko depresji w dorosłości.

Streszczenie: Niedobór kwasu foliowego w okresie okołozapłodnieniowym przyczynia się do wad cewy nerwowej; niedobór witaminy B12 (kobalaminy) wywołuje negatywne skutki dla rozwijającego się mózgu w okresie niemowlęcym, a niedobory obu tych witamin zwiększają ryzyko depresji w wieku dorosłym. Omówiono dwa mechanizmy łączące niedobór tych witamin z nieprawidłowym zachowaniem i rozwojem dzieci: zaburzenia mielinizacji i procesy zapalne. Wskazano na potrzebę dalszych badań nad czasem pojawienia się niedoboru oraz jego wpływem na wzrost, poznanie i rozwój społeczny oraz objawy depresyjne.

Zwiększony stres i zmieniona ekspresja enzymów modyfikujących histony w mózgu są związane z nieprawidłowym zachowaniem u samic myszy z niedoborem witaminy B12

Typ badania: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 14

Rok: 2018

Autorzy: Shampa Ghosh, J. K. Sinha, N. Khandelwal, S. Chakravarty, Arvind Kumar, M. Raghunath

Czasopismo: Nutritional Neuroscience

Ranking czasopisma: Q1

Główne wnioski: Przewlekły niedobór witaminy B12 u samic myszy prowadzi do wzrostu stresu, zaburzeń funkcji mózgu i depresji, przy czym nasilenie zmian zależy od stopnia niedoboru.

Streszczenie: Suboptymalne środowisko żywieniowe od wczesnego życia może być czynnikiem stresogennym przekładającym się na problemy psychiczne w dorosłości. W badaniu wykazano, że zarówno ciężki, jak i umiarkowany niedobór witaminy B12 powoduje lęk i zaburzenia opieki macierzyńskiej, natomiast tylko ciężki niedobór prowadzi do depresji. Zaobserwowano stres oksydacyjny i słabą ochronę antyoksydacyjną jako mechanizmy leżące u podstaw tych efektów oraz zmiany epigenetyczne związane z ekspresją enzymów modyfikujących histony w mózgu.

Niedobór witaminy A nasila dysbiozę mikrobioty jelitowej i deficyty poznawcze u myszy transgenicznych APP/PS1

Typ badania: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 29

Rok: 2021

Autorzy: Bo-Wen Chen, Kai-Wen Zhang, Si Chen, Chun Yang, Peng-gao Li

Czasopismo: Frontiers in Aging Neuroscience

Ranking czasopisma: Q2

Główne wnioski: Niedobór witaminy A nasila upośledzenie funkcji poznawczych u myszy z modelem choroby Alzheimera, przy czym mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę pośredniczącą.

Wpływ przewlekłego niedoboru witamin i długotrwałej, bardzo niskiej dawki ekspozycji na mieszaninę 6 pestycydów na wyniki neurologiczne – podejście Real-Life Risk Simulation

Typ badania: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 46

Rok: 2019

Autorzy: A. Tsatsakis, N. V. Tyshko, A. Docea, S. I. Shestakova, Y. Sidorova, N. Petrov, Ovidiu Mircea Zlatian, M. Mach, T. Hartung, V. Tutelyan

Czasopismo: Toxicology Letters

Ranking czasopisma: Q2

Główne wnioski: Przewlekły niedobór witamin oraz niskie dawki mieszaniny sześciu pestycydów negatywnie wpływają na ośrodkowy układ nerwowy i długoterminową pamięć u szczurów.

Nieprzewidywalny przewlekły łagodny stres nie nasila zaburzeń pamięci ani zmian plastyczności neuronów i gleju w hipokampie u średniowiecznych myszy z niedoborem witaminy D

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 3

Rok: 2024

Autorzy: Kelli Somelar-Duracz, M. Jürgenson, J. Viil, Alexander Zharkovsky, K. Jaako

Czasopismo: European Journal of Neuroscience

Ranking czasopisma: Q2

Główne wnioski: Długotrwały niedobór witaminy D w dorosłości upośledza funkcje poznawcze, ale nie nasila odpowiedzi behawioralnej na stres, przy czym może przyczyniać się do zmienionej reakcji stresowej.

Spektroskopia rezonansu magnetycznego w hipokampie dorosłych myszy APP/PS1 po przewlekłym niedoborze witaminy D

Typ badania: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 1

Rok: 2023

Autorzy: Dickson Wong, M. Bellyou, Alex Li, Marco A.M. Prado, O. Beauchet, Cédric Annweiler, M. Montero-Odasso, Robert Bartha

Czasopismo: Behavioural Brain Research

Ranking czasopisma: Q2

Główne wnioski: Przewlekły niedobór witaminy D u myszy APP/PS1 powoduje kompensacyjne zmiany poziomów metabolitów i astrocytów, co przyczynia się do poprawy funkcji pamięci przestrzennej.