Ograniczenie światła niebieskiego wieczorem

Wieczorne środowisko świetlne w szpitalach może być zaprojektowane tak, aby wywierało mniej zakłócający wpływ na układ okołodobowy i poprawiało sen

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 49

Rok: 2020

Autorzy: D. Vethe, Jan Scott, M. Engstrøm, Ø. Salvesen, T. Sand, A. Olsen, G. Morken, H. Heglum, K. Kjørstad, P. Faaland, C. L. Vestergaard, K. Langsrud, H. Kallestad

Czasopismo: Sleep (Q1)

Główne wnioski: Wieczorne światło z ograniczoną emisją niebieskiego w szpitalach może poprawić jakość snu i zmniejszyć zaburzenia rytmu dobowego bez poważnych skutków ubocznych.

Streszczenie: Cele badania: Ograniczenie niebieskiego światła zmniejsza zakłócający wpływ sztucznego światła wieczorem na układ okołodobowy w warunkach laboratoryjnych, ale nie zostało to jeszcze udowodnione w warunkach naturalnych. Celem obecnego badania było przetestowanie wpływu przebywania w środowisku wieczornego światła z ograniczonym niebieskim na poziom melatoniny, sen, pobudzenie neurokognitywne, senność i potencjalne skutki uboczne. Metody: Badanie przeprowadzono w nowym oddziale psychiatrycznym, gdzie zainstalowano dynamiczne źródła światła. We wszystkich pomieszczeniach jednej części oddziału wieczorem (18:30–07:00) zastosowano światło z ograniczonym niebieskim (zakres melanopowego luksu: 7–21, melanopowe ekwiwalentne natężenie światła dziennego [M-EDI]: 6–19, fotopowe luks: 55–124), podczas gdy w drugiej części zastosowano standardowe oświetlenie (melanopowy luks: 30–70, M-EDI: 27–63, fotopowy luks: 64–136); reszta warunków była identyczna. 12 zdrowych dorosłych przebywało przez 5 dni w każdym ze środowisk świetlnych (badanie randomizowane z krzyżowym układem prób). Wyniki: Poziom melatoniny był mniej tłumiony w środowisku z ograniczonym niebieskim (15%) w porównaniu do normalnego (45%; p = 0,011). Początek wydzielania melatoniny przy słabym świetle był bardziej przesunięty do przodu (1:20 h) po przebywaniu w środowisku z ograniczonym niebieskim niż po standardowym (0:46 h; p = 0,008). Całkowity czas snu był dłuższy o 8,1 min (p = 0,032), faza snu REM była dłuższa o 13,9 min (p < 0,001), a pobudzenie neurokognitywne było niższe (p = 0,042) w środowisku z ograniczonym niebieskim. Nie stwierdzono istotnych różnic w subiektywnej senności (p = 0,16) ani skutkach ubocznych (p = 0,09). Wnioski: Możliwe jest stworzenie wieczornego środowiska świetlnego, które wpływa na układ okołodobowy i sen bez poważnych skutków ubocznych. Wyniki te pokazują możliwość oraz potencjalne korzyści z projektowania budynków i oddziałów szpitalnych zgodnie z zasadami chronobiologii i stanowią podstawę do dalszych badań w populacjach klinicznych i nieklinicznych.

Jasne i ciemne strony światła wzbogaconego o niebieskie na sen i aktywność u osób starszych

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 0

Rok: 2025

Autorzy: Débora Barroggi Constantino, K. Lederle, B. Middleton, V. Revell, Tracey L Sletten, Peter Williams, Debra J. Skene, D. R. van der Veen

Czasopismo: GeroScience (Q1)

Główne wnioski: Poranne światło wzbogacone o niebieskie poprawia stabilność rytmu aktywność–odpoczynek i zmniejsza fragmentację snu u osób starszych, podczas gdy ekspozycja na światło wieczorem wydłuża latencję snu i obniża jego efektywność.

Streszczenie: Niskie natężenie światła wewnątrz budynków miejskich może negatywnie wpływać na zdrowie i samopoczucie, szczególnie u osób starszych, które z wiekiem wykazują zmniejszoną wrażliwość na światło oraz zaburzenia snu i rytmu okołodobowego. Chociaż badania kontrolowane sugerują, że poprawa oświetlenia może łagodzić te negatywne efekty, brakuje dowodów na skuteczność takich interwencji w rzeczywistych warunkach. Celem niniejszego badania było zbadanie wpływu dwóch warunków świetlnych na rytmy aktywność–odpoczynek (aktigrafia) i subiektywną jakość snu u zdrowych osób starszych (≥ 60 lat) mieszkających w domu. Porównano dwa rodzaje światła: kontrolne białe (4000 K) oraz białe wzbogacone o niebieskie (17000 K) o dwóch różnych natężeniach (odpowiednio 300–450 lx i 1100–1200 lx). Uczestnicy (n = 36, 25 kobiet) brali udział w 11-tygodniowym randomizowanym badaniu z układem krzyżowym, obejmującym tydzień bazowy, 3 tygodnie samodzielnej ekspozycji na światło (2 h rano i 2 h wieczorem) oraz 2 tygodnie wypłukiwania po każdej z interwencji. Uczestnicy prowadzili dzienniki snu, nosili aktigraf oraz naszyjnik mierzący natężenie światła, a także zbierali próbki moczu do oznaczania 6-siarczanoksymelatoniny. Dłuższa ekspozycja na światło wzbogacone o niebieskie rano istotnie poprawiała stabilność rytmu aktywność–odpoczynek i zmniejszała fragmentację snu. Więcej czasu powyżej 2500 lx zwiększało amplitudę aktigraficzną, aktywność dzienną oraz przyspieszało porę zasypiania. Ekspozycja na światło wieczorem natomiast wydłużała latencję snu i obniżała jego efektywność. Wyniki pokazują, że poranne światło wzbogacone o niebieskie jest korzystne, natomiast wieczorne powinno być ograniczane. Optymalne planowanie samodzielnych interwencji świetlnych może stanowić skuteczną strategię poprawy snu i rytmów dobowych u osób starszych w rzeczywistych warunkach.

Wieczorne środowiska świetlne mogą być projektowane tak, aby konsolidować i wydłużać czas trwania snu REM

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 15

Rok: 2022

Autorzy: D. Vethe, H. Drews, J. Scott, M. Engstrøm, H. Heglum, J. Grønli, J. Wisor, T. Sand, S. Lydersen, K. Kjørstad, P. Faaland, C. L. Vestergaard, K. Langsrud, H. Kallestad

Czasopismo: Scientific Reports (Q1)

Główne wnioski: Wieczorne środowiska świetlne z ograniczeniem niebieskiego światła (BDLE) mogą konsolidować i wydłużać czas trwania snu REM, co może być korzystne u osób z zaburzeniami snu REM.

Wpływ wieczornych okularów blokujących niebieskie światło na subiektywny i obiektywny sen u zdrowych dorosłych: randomizowane badanie kontrolowane

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 15

Rok: 2021

Autorzy: Jeremy A. Bigalke, Ian M Greenlund, Jennifer R Nicevski, J. Carter

Czasopismo: Sleep health (Q1)

Główne wnioski: Okulary blokujące niebieskie światło nie poprawiły obiektywnego czasu ani jakości snu u zdrowych dorosłych, choć zmniejszyły subiektywną latencję snu i liczbę przebudzeń.

Strategie ograniczania „społecznego jetlagu”: Redukcja wieczornego niebieskiego światła przyspiesza sen i wydzielanie melatoniny

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 54

Rok: 2018

Autorzy: G. Zerbini, T. Kantermann, M. Merrow

Czasopismo: European Journal of Neuroscience (Q2)

Główne wnioski: Redukcja ekspozycji na niebieskie światło wieczorem przyspiesza wydzielanie melatoniny i początek snu, pomagając osobom z późnym chronotypem lepiej radzić sobie z wczesnym harmonogramem społecznym.

Streszczenie: Czas snu jest kontrolowany przez zegar dobowy, który dostosowuje się do cyklu światło-ciemność. Kombinacja czynników genetycznych, fizjologicznych i środowiskowych powoduje indywidualne różnice chronotypu (moment snu). Niedopasowanie między zegarem biologicznym a społecznym prowadzi do tzw. społecznego jetlagu, objawiającego się zmianą czasu snu w dni robocze i wolne oraz narastaniem deficytu snu. Jednym ze sposobów redukcji jetlagu jest przesunięcie zegara biologicznego przez modyfikację środowiska świetlnego. Przeprowadziliśmy dwa badania interwencyjne w warunkach terenowych: jedno z ograniczeniem wieczornego światła (przez okulary blokujące niebieskie światło), drugie ze zwiększoną ekspozycją na światło rano. Mierzyliśmy zachowanie oraz poziom melatoniny. Ograniczenie wieczornego niebieskiego światła przesuwało wydzielanie melatoniny i początek snu na wcześniejsze godziny. Zwiększenie ekspozycji na światło rano nie wpływało na poziom melatoniny ani czas snu. Żaden protokół nie wpłynął istotnie na zmniejszenie społecznego jetlagu. Wyniki wskazują jednak, że kontrolowanie ekspozycji na światło w domu może być skuteczne w przesuwaniu wydzielania melatoniny i snu, co pomaga osobom z późnym chronotypem radzić sobie z wczesnymi obowiązkami społecznymi.

Wpływ redukcji niebieskiego światła ze smartfonów na subiektywną jakość snu wśród studentów

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 14

Rok: 2023

Autorzy: Pavle J. Randjelović, N. Stojanović, I. Ilić, Dragan Vučković

Czasopismo: Chronobiology International (Q2)

Główne wnioski: Redukcja emisji niebieskiego światła z ekranów smartfonów nocą znacząco poprawia subiektywną jakość snu i funkcjonowanie dzienne u studentów medycyny w wieku 20–22 lat.

Streszczenie: Ekspozycja na sztuczne światło nocą, szczególnie z przewagą niebieskiego widma, silnie wpływa na rytm dobowy i sen poprzez komórki z melanopsyną w siatkówce oka. Założyliśmy, że ograniczenie emisji niebieskiego światła z ekranów smartfonów nocą poprawi jakość snu w naszej populacji studentów. Celem pracy było zbadanie wpływu redukcji niebieskiego światła ze smartfonów nocą na subiektywną jakość snu u studentów medycyny w wieku 20–22 lat obu płci. Głównym wynikiem była subiektywna jakość snu oceniana za pomocą serbskiej wersji Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI). Średni całkowity wynik PSQI przed interwencją wynosił 6,83 ± 2,73 (zły), a po interwencji istotnie zmniejszył się do 3,93 ± 1,68 (dobry) z dużym efektem statystycznym. Badanie wykazało, że ograniczenie emisji niebieskiego światła z ekranów LED smartfonów nocą prowadzi do poprawy subiektywnej jakości snu u studentów, poprawy funkcjonowania dziennego oraz procesu zasypiania.

Wpływ łącznego stosowania porannego światła wzbogaconego o niebieskie oraz nocnego światła z ograniczeniem niebieskiego (MENS) na jakość snu

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 2

Rok: 2023

Autorzy: Wankiun Lee, K. Jung

Czasopismo: Journal of Sleep Medicine ()

Główne wnioski: Łączne stosowanie światła wzbogaconego o niebieskie rano i światła z ograniczeniem niebieskiego nocą (MENS) znacząco poprawia jakość snu, a światło o długości 480 nm skutecznie skraca latencję snu.

Streszczenie: Cele: Wcześniejsze badania wykazały, że ekspozycja na światło wzbogacone o niebieskie rano lub światło z ograniczeniem niebieskiego wieczorem może korzystnie wpływać na sen. W tym badaniu sprawdzano wpływ łączenia tych interwencji na jakość snu. Metody: 30 pracowników zostało zrekrutowanych i po tygodniowej ocenie bazowej przydzielono ich losowo do grupy eksperymentalnej lub kontrolnej. Obie grupy były eksponowane na światło rano i wieczorem przez dwa tygodnie. Grupa eksperymentalna używała urządzenia emitującego światło o długości 480 nm maksymalnie rano i minimalnie wieczorem, a grupa kontrolna światło o długości 450 nm w tych samych porach. Końcowa ocena obejmowała kwestionariusze i dzienniki snu. Wyniki: W obu grupach zaobserwowano istotną poprawę w 7 z 9 mierników jakości snu (p<0,05). Grupa eksperymentalna wykazała poprawę latencji snu i fragmentacji snu w porównaniu do grupy kontrolnej (p=0,017). Grupa kontrolna wykazała poprawę w zakresie wybudzania po zaśnięciu. Odsetek uczestników, u których nastąpiła poprawa i przejście od nieprawidłowych do prawidłowych wartości, był wyższy w grupie eksperymentalnej dla latencji snu (p=0,046) i w grupie kontrolnej dla zmęczenia (p=0,012). Wnioski: Wyniki sugerują, że stosowanie MENS istotnie poprawia jakość snu. Chociaż różnica efektów między długościami fal światła nie była znacząca, światło 480 nm wydaje się skuteczne w skracaniu latencji snu.

Interwencje zmniejszające ekspozycję na światło krótkofalowe („niebieskie”) w nocy i ich wpływ na sen: przegląd systematyczny i metaanaliza

Typ dowodu: Metaanaliza

Liczba cytowań: 30

Rok: 2020

Autorzy: A. Shechter, K. Quispe, Jennifer S Mizhquiri Barbecho, Cody Slater, L. Falzon

Czasopismo: Sleep Advances: A Journal of the Sleep Research Society ()

Główne wnioski: Noszenie barwionych soczewek filtrujących światło krótkofalowe przed snem może poprawić sen, szczególnie u osób z bezsennością, chorobą afektywną dwubiegunową, opóźnioną fazą snu lub ADHD.

Streszczenie: Cykl snu i czuwania oraz rytm dobowy są kształtowane przez światło, szczególnie w zakresie krótkofalowym widma widzialnego. Większość urządzeń elektronicznych emituje tzw. „niebieskie” światło. Ekspozycja na nie w godzinach wieczornych może zaburzać sen. Interwencje zmniejszające ekspozycję na światło krótkofalowe przed snem mogą redukować negatywne skutki dla snu. Przeprowadzono przegląd systematyczny i metaanalizę dotyczącą noszenia barwionych soczewek (np. pomarańczowych lub bursztynowych), które filtrują krótkofalowe światło przed snem. Analizowano subiektywne i obiektywne wskaźniki snu. Stosunkowo niewiele (k = 12) badań na ten temat zostało przeprowadzonych. Wyniki były niejednoznaczne – niektóre badania wykazały korzyści, inne nie. Metaanaliza wykazała mały do umiarkowanego łączny efekt dla efektywności snu (g = 0,31; 95% CI: −0,05, 0,66; I2 = 38,16%; k = 7), mały do umiarkowanego efekt dla całkowitego czasu snu (g = 0,32; 95% CI: 0,01, 0,63; I2 = 12,07%; k = 6). Dla wskaźników subiektywnych metaanaliza wykazała duży efekt dla PSQI (g = −1,25; 95% CI: −2,39, −0,11; I2 = 36,35%; k = 3) i średni efekt dla całkowitego czasu snu (g = 0,51; 95% CI: 0,18, 0,84; I2 = 0%; k = 3). Ogólnie istnieją pewne, choć mieszane, dowody na skuteczność tej metody, szczególnie u osób z zaburzeniami snu lub zaburzeniami psychicznymi. Ze względu na powszechność źródeł światła wzbogaconych o krótkofalowe, konieczne są dalsze badania nad skutecznością tej interwencji.

Wpływ ekspozycji na niebieskie światło przed snem na udział snu głębokiego u zdrowych młodych mężczyzn

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 23

Rok: 2021

Autorzy: M. Ishizawa, T. Uchiumi, M. Takahata, M. Yamaki, Toshiaki Sato

Czasopismo: Sleep medicine (Q1)

Główne wnioski: Ekspozycja na niebieskie światło przed snem istotnie obniża udział snu głębokiego u zdrowych młodych mężczyzn, negatywnie wpływając na jakość snu.

Zarządzanie ekspozycją na niebieskie światło: wpływ na jakość snu i zdrowie okołodobowe

Typ dowodu: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 0

Rok: 2024

Autorzy: Alicja Grzelak

Czasopismo: Quality in Sport ()

Główne wnioski: Długotrwała ekspozycja na niebieskie światło zaburza rytmy okołodobowe i jakość snu, prowadząc do zaburzeń nastroju, spadku funkcji poznawczych i zaburzeń metabolicznych, jednak środki zapobiegawcze mogą łagodzić te skutki.

Streszczenie: Wprowadzenie: Niebieskie światło, wysokoenergetyczne światło widzialne emitowane ze źródeł naturalnych i sztucznych, odgrywa kluczową rolę w regulacji rytmu okołodobowego i jakości snu. Choć jest niezbędne dla utrzymania czujności i synchronizacji zegara biologicznego, nadmierna ekspozycja, szczególnie wieczorem, zaburza produkcję melatoniny, negatywnie wpływając na sen i zdrowie. Cel pracy: Przeanalizowanie wpływu ekspozycji na niebieskie światło na rytmy okołodobowe i jakość snu oraz ocenę mechanizmów biologicznych i konsekwencji zdrowotnych. Przegląd stanu wiedzy: Badania wykazują, że długotrwała ekspozycja na niebieskie światło opóźnia zasypianie, skraca czas snu i obniża jego efektywność przez tłumienie wydzielania melatoniny. Zaburzone rytmy okołodobowe łączą się z zaburzeniami nastroju, spadkiem funkcji poznawczych i zaburzeniami metabolicznymi. Strategie profilaktyczne – okulary blokujące niebieskie światło, filtry ekranowe, zoptymalizowane oświetlenie, higiena korzystania z urządzeń – są skuteczne, choć wymagają dalszych badań w różnych populacjach. Materiał i metody: Przegląd literatury oparty na bazach PubMed i Google Scholar oraz kryteriach selekcji. Podsumowanie: Niebieskie światło istotnie wpływa na rytmy okołodobowe i jakość snu, co przekłada się na zdrowie psychiczne i fizyczne. Stosowanie środków zapobiegawczych daje obiecujące rezultaty, ale wymaga dalszych badań dla szerokiej populacji.

Poranne światło wzbogacone o niebieskie jako przeciwdziałanie światłu o niewłaściwej porze: wpływ na poznanie, senność, sen i fazę okołodobową

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 90

Rok: 2017

Autorzy: M. Münch, C. Nowozin, J. Regente, F. Bes, J. de Zeeuw, Sven Hädel, A. Wahnschaffe, D. Kunz

Czasopismo: Neuropsychobiology (Q1)

Główne wnioski: Jasne, wzbogacone o niebieskie światło rano stabilizuje fazę okołodobową i przeciwdziała negatywnym skutkom niewłaściwej ekspozycji na światło, poprawiając funkcje poznawcze i czas reakcji.

Streszczenie: Światło dzienne i ciemność nocą są kluczowe dla prawidłowego dostosowania zegara biologicznego człowieka do cyklu 24-godzinnego. Współczesny styl życia sprawia, że spędzamy więcej czasu w pomieszczeniach, często z niższą ekspozycją na światło w ciągu dnia i wyższą wieczorem. Testowano, czy jasne światło wzbogacone o niebieskie rano przez kilka dni może przeciwdziałać negatywnym skutkom niewłaściwego oświetlenia. W seminaturalistycznym badaniu z udziałem 18 młodych uczestników porównywano różne warunki świetlne (w tym niebieskie, pomarańczowe i przyciemnione światło wieczorem) oraz dwa warunki poranne (światło wzbogacone o niebieskie i kontrolne). Oceniano subiektywną senność, czas reakcji, poziom melatoniny i sen nocny. Ekspozycja na poranne światło wzbogacone o niebieskie miała efekt pobudzający i poprawiała czas reakcji w porównaniu z grupą kontrolną. Niektóre efekty utrzymywały się do wieczora. Wielkość przesunięć fazy okołodobowej była mniejsza po porannym świetle wzbogaconym o niebieskie. W nocy całkowity czas snu był dłuższy po ekspozycji na pomarańczowe światło wieczorem niż na niebieskie. Wyniki wskazują, że jasne poranne światło wzbogacone o niebieskie stabilizuje fazę okołodobową i może być skuteczną strategią przeciwdziałania niewłaściwemu oświetleniu.

Ekspozycja na światło wzbogacone o niebieskie w ciągu dnia przeciwdziała skutkom ograniczenia snu na poziomie kortyzolu, testosteronu, alfa-amylazy i procesów wykonawczych

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 12

Rok: 2020

Autorzy: B. Faraut, T. Andrillon, C. Drogou, C. Gauriau, Alexandre Dubois, Aurélie Servonnet, P. van Beers, M. Guillard, D. Gomez-Mérino, F. Sauvet, M. Chennaoui, D. Léger

Czasopismo: Frontiers in Neuroscience (Q2)

Główne wnioski: Ekspozycja na światło wzbogacone o niebieskie w ciągu dnia może przeciwdziałać negatywnym skutkom ograniczenia snu na poziomie markerów fizjologicznych oraz funkcjonowania poznawczego.

Streszczenie: Zaległości snu coraz częściej uznaje się za przyczynę stresu fizjologicznego i deficytów neurobehawioralnych o dużym znaczeniu dla zdrowia publicznego. Badano, czy ekspozycja na niebieskie światło w ciągu dnia może przeciwdziałać skutkom ograniczenia snu. W randomizowanym badaniu crossover 17 młodych mężczyzn spało po 3 godziny przez 2 noce, po czym stosowano ekspozycję na niebieskie światło w ciągu dnia (4 x 30 minut po 100 lx). Oceniano parametry behawioralne i fizjologiczne. Po ograniczeniu snu poziom kortyzolu i testosteronu rano oraz alfa-amylazy po południu obniżyły się, a subiektywny stres, senność i wyniki testów poznawczych pogorszyły się. Po zastosowaniu niebieskiego światła wszystkie te parametry wróciły do poziomu wyjściowego, z wyjątkiem pamięci. Wyniki sugerują, że nawet krótkotrwała ekspozycja na niebieskie światło może wywoływać korzystne, długotrwałe efekty i być skuteczna w codziennych warunkach.

Krótkotrwała ekspozycja na wieczorne światło wzbogacone o niebieskie wpływa na sen u ludzi

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 248

Rok: 2013

Autorzy: S. Chellappa, R. Steiner, P. Oelhafen, Dieter Lang, T. Götz, Julia Krebs, C. Cajochen

Czasopismo: Journal of Sleep Research (Q1)

Główne wnioski: Ekspozycja na polichromatyczne światło wzbogacone o niebieskie wieczorem przy niskim natężeniu wpływa na regulację homeostatyczną snu, zmniejszając aktywność fal wolnych w pierwszej fazie NREM.

Streszczenie: Światło w zakresie krótkofalowym (niebieskie: 446–483 nm) wpływa na wydzielanie melatoniny, czujność i funkcje poznawcze poprzez nieobrazowe receptory siatkówki. Wpływ polichromatycznego światła wzbogaconego o niebieskie na strukturę i EEG snu jest słabo poznany. W badaniu analizowano strukturę snu i cechy EEG u 30 młodych osób po 2 godz. ekspozycji wieczorem na światło o 6500 K, 2500 K i 3000 K. Nie stwierdzono różnic w strukturze snu między warunkami. Aktywność EEG w zakresie fal wolnych (2,0–4,0 Hz) była istotnie niższa w pierwszym cyklu snu po ekspozycji na światło 6500 K. Wyniki sugerują, że ekspozycja na polichromatyczne światło wzbogacone o niebieskie wieczorem przy niskim natężeniu wpływa na homeostatyczną regulację snu, zmniejszając aktywność fal wolnych w pierwszej fazie NREM.

Różnice płciowe w wrażliwości na światło – wpływ na percepcję jasności, czujność i sen u ludzi

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 86

Rok: 2017

Autorzy: S. Chellappa, R. Steiner, P. Oelhafen, C. Cajochen

Czasopismo: Scientific Reports (Q1)

Główne wnioski: Mężczyźni wykazują silniejszą reakcję na światło wzbogacone o niebieskie w późnych godzinach wieczornych, przejawiając większą czujność i szybszy czas reakcji w zadaniach wymagających uwagi.

Opis przypadku: porównanie snu z okularami blokującymi niebieskie światło i bez nich

Typ dowodu: Opis przypadku

Liczba cytowań: 0

Rok: 2023

Autorzy: Sanket Meghpara, Dana Awad, Rijesh Niraula, L. Delrosso, L. Keenan, Karl Van Gundy

Czasopismo: SLEEP (Q1)

Główne wnioski: Całodzienne noszenie okularów blokujących niebieskie światło może poprawić poranną czujność, ale nie stwierdzono istotnych różnic w parametrach snu między okularami blokującymi i nieblokującymi światło niebieskie.

Wczesnowieczorna ekspozycja na światło łagodzi negatywne skutki późniejszej ekspozycji na światło wieczorem

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 50

Rok: 2019

Autorzy: Marije te Kulve, L. Schlangen, W. D. van Marken Lichtenbelt

Czasopismo: Scientific Reports (Q1)

Główne wnioski: Wczesnowieczorna ekspozycja na jasne światło może ograniczyć negatywny wpływ późniejszej ekspozycji na światło wieczorem, zmniejszając poziom melatoniny i subiektywną senność.

Dwie godziny wieczornego czytania na tablecie z własnym podświetleniem vs. czytanie książki papierowej nie zmieniają snu po ekspozycji na jasne światło w ciągu dnia

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 70

Rok: 2016

Autorzy: Frida H. Rångtell, Emelie Ekstrand, Linnea Rapp, Anna Lagermalm, Lisanne Liethof, Marcela Olaya Búcaro, D. Lingfors, J. Broman, H. Schiöth, C. Benedict

Czasopismo: Sleep medicine (Q1)

Główne wnioski: Czytanie na podświetlonym tablecie wieczorem nie wpływa na parametry snu ani poziom melatoniny, jeśli połączone jest z ekspozycją na jasne światło w ciągu dnia.

Wpływ światła wieczorem na okołodobowe wyniki: przegląd systematyczny

Typ dowodu: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 11

Rok: 2022

Autorzy: Marie-Josée Cyr, Despina Z. Artenie, Alain Al Bikaii, D. Borsook, Jay A. Olson

Czasopismo: Sleep medicine reviews (Q1)

Główne wnioski: Ekspozycja na światło wieczorem przed nocną zmianą może poprawić jakość snu, pamięć i wydajność pracy, ale jej wpływ na nastrój jest niejednoznaczny.

Streszczenie: Jasne światło w nocy może pomagać pracownikom w dostosowaniu się do pracy zmianowej, jednak badania nad światłem wieczornym są ograniczone. Przeprowadziliśmy przegląd systematyczny badań manipulujących ekspozycją na światło wieczorem (16:00–22:00) przed rzeczywistą lub symulowaną nocną zmianą. W pięciu analizowanych badaniach światło wieczorne przesuwało fazę melatoniny, temperatury ciała i skłonności do snu; poprawiało jakość snu, jego długość, pamięć i wydajność pracy. Efekty dotyczące nastroju były mieszane, nie obserwowano zmian senności ani negatywnych skutków. Pewność wyników była umiarkowana dla markerów fizjologicznych, bardzo niska dla nastroju. Konieczne są dalsze badania nad skutecznością i bezpieczeństwem światła wieczorem w porównaniu do światła nocnego. Ogólnie, potencjalne korzyści ekspozycji na światło wieczorem dla pracowników zmianowych są obiecujące, choć wymagają dalszej weryfikacji.

Wpływ niebieskiego światła na sen, wydajność i samopoczucie młodych dorosłych: przegląd systematyczny

Typ dowodu: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 64

Rok: 2022

Autorzy: M. I. Silvani, R. Werder, C. Perret

Czasopismo: Frontiers in Physiology (Q2)

Główne wnioski: Ekspozycja na niebieskie światło może poprawiać wydajność poznawczą, czujność i czas reakcji, ale może negatywnie wpływać na jakość i długość snu, co może pogarszać wydolność fizyczną i regenerację sportowców.

Streszczenie: Niebieskie światło z urządzeń elektronicznych ma złą reputację, jednak jego długość fali może wpływać nie tylko na rytm dobowy, ale i inne aspekty. Celem przeglądu było podsumowanie aktualnych dowodów dotyczących wpływu niebieskiego światła na sen, wydajność i samopoczucie, ze szczególnym uwzględnieniem sportowców. Przeanalizowano badania dotyczące wpływu na sen, wydajność i dobrostan u zdrowych ludzi. Wyniki: W 50% badań odnotowano zmniejszenie zmęczenia, w 20% pogorszenie jakości snu, w 33% skrócenie czasu snu, w połowie spadek efektywności snu, nieco poniżej połowy wzrost latencji snu. Ponad połowa badań wykazała poprawę funkcji poznawczych, dwie trzecie – wzrost czujności i szybszy czas reakcji, nieco poniżej połowy poprawę samopoczucia. Wnioski: Niebieskie światło może korzystnie wpływać na wydajność poznawczą i czujność, co jest istotne w sportach zespołowych. Może jednak pogarszać jakość i długość snu, co może negatywnie wpływać na regenerację i wyniki sportowe. Potrzebne są dalsze badania nad potencjałem niebieskiego światła w kontekście sportu.

Wpływ ekspozycji na niebieskie światło przed snem na subiektywną jakość snu, uwagę i efektywność pracy u studentów płci męskiej: badanie pilotażowe

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 0

Rok: 2024

Autorzy: T. Uchiumi, M. Ishizawa, M. Takahata, Michiyasu Yamaki, Toshiaki Sato

Czasopismo: Sleep and Vigilance (Q4)

Główne wnioski: Ekspozycja na niebieskie światło przed snem negatywnie wpływa na udział snu głębokiego, podtrzymywaną uwagę i efektywność pracy u młodych mężczyzn bez zaburzeń snu.

Streszczenie: Wprowadzenie: Ekspozycja na niebieskie światło wieczorem wpływa na sen, jednak jej wpływ na czujność i wydajność pracy następnego dnia nie jest dobrze poznany. Cel: Zbadanie wpływu ekspozycji na niebieskie światło przed snem na subiektywną jakość snu, uwagę i efektywność pracy. Metody: Trzynastu młodych mężczyzn (20–23 lata) bez zaburzeń snu uczestniczyło w dwóch sesjach: ekspozycji na światło żarowe lub niebieskie godzinę przed snem. Rano oceniano subiektywną jakość snu, uwagę i efektywność pracy. Parametry snu mierzono za pomocą maty (sleep scan, SL-504). Wyniki: Ekspozycja na niebieskie światło istotnie zmniejszyła udział snu głębokiego (p < 0,05), czas reakcji w drugiej połowie sesji (p < 0,01) i efektywność pracy (p < 0,05). Wnioski: Ekspozycja na niebieskie światło przed snem prowadzi do obniżenia udziału snu głębokiego oraz pogorszenia uwagi i efektywności pracy.

Kliniczne korzyści z modyfikacji wieczornego środowiska świetlnego w oddziale psychiatrii ostrej: jednoośrodkowe, dwuarmowe, randomizowane badanie z grupami równoległymi

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 0

Rok: 2024

Autorzy: H. Kallestad, K. Langsrud, M. R. Simpson, C. L. Vestergaard, D. Vethe, K. Kjørstad, P. Faaland, S. Lydersen, Gunnar Morken, Ingvild Ulsaker-Janke, S. Saksvik, Jan Scott

Czasopismo: PLOS Medicine (Q1)

Główne wnioski: Modyfikacja wieczornego środowiska świetlnego w szpitalach psychiatrycznych może przynosić istotne klinicznie korzyści bez zwiększania działań niepożądanych, obniżania satysfakcji pacjentów ani konieczności zatrudniania dodatkowego personelu.

Streszczenie: Wstęp: Wpływ ekspozycji na światło na zdrowie psychiczne jest coraz bardziej dostrzegany. Zmiana wieczornego oświetlenia u pacjentów hospitalizowanych może być niskonakładową interwencją w leczeniu zaburzeń psychicznych, ale istnieje niewiele randomizowanych badań klinicznych (RCT) na ten temat. Przedstawiamy szeroko zakrojone, pragmatyczne badanie RCT, które miało na celu sprawdzenie, czy osoby z ostrymi zaburzeniami psychicznymi odnoszą dodatkowe korzyści z pobytu w oddziale, gdzie zmiana wieczornego oświetlenia jest częścią terapii. Metody i wyniki: Wszyscy dorośli przyjmowani do szpitala psychiatrycznego przez osiem miesięcy byli losowo przydzielani do oddziału z wieczornym środowiskiem świetlnym z ograniczonym niebieskim światłem lub do standardowego oświetlenia. Dane dotyczące punktu wyjścia i wyników uzyskano od osób, które wyraziły zgodę post factum, i przeanalizowano główny punkt końcowy (różnice w długości hospitalizacji) oraz punkty drugorzędowe (różnice w głównych wynikach klinicznych). Analiza uwzględniała 476 osób (średni wiek 37 lat; 41% mężczyzn). Nie odnotowano różnic w średniej długości hospitalizacji (6,7 vs. 7,1 dnia). U osób przebywających w oddziale z wieczornym światłem o ograniczonym niebieskim spektrum odnotowano większą poprawę kliniczną (Skala Ogólnej Oceny Klinicznej-Poprawa: 0,28; 95% CI: 0,02 do 0,54; p=0,035, liczba potrzebna do leczenia dla znaczącej poprawy: 12), niższy poziom ciężkości choroby przy wypisie (Skala Ogólnej Oceny Klinicznej-Ciężkość: -0,18; 95% CI: -0,34 do -0,02; p=0,029, NNT: 7) oraz mniej agresywnych zachowań (różnica w przewidywanych poważnych zdarzeniach na 100 dni: -2,98; 95% CI: -4,98 do -0,99; p=0,003, NNT: 9). Częstość samouszkodzeń, działań niepożądanych i satysfakcja pacjentów nie różniły się między grupami. Wnioski: Modyfikacja wieczornego środowiska świetlnego według zasad chronobiologii nie zmienia długości hospitalizacji, ale przynosi istotne klinicznie korzyści bez zwiększania działań niepożądanych, obniżenia satysfakcji pacjentów ani potrzeby dodatkowego personelu.

Pozawzrokowe efekty środowiska świetlnego wewnątrz budynków na człowieka: przegląd

Typ dowodu: Przegląd systematyczny

Liczba cytowań: 76

Rok: 2020

Autorzy: Hui Xiao, Huiling Cai, Xuefeng Li

Czasopismo: Physiology & Behavior (Q2)

Główne wnioski: Wysoki poziom natężenia światła i wysokie temperatury barwowe wieczorem mogą tłumić melatoninę i poprawiać nastrój, natomiast wysokie natężenie światła w dzień zwiększa subiektywną czujność i pozytywnie wpływa na nastrój.

Światło wzbogacone o niebieskie w miejscu pracy poprawia subiektywną czujność, wydajność i jakość snu

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 538

Rok: 2008

Autorzy: A. Viola, L. James, L. Schlangen, D. Dijk

Czasopismo: Scandinavian journal of work, environment & health (Q1)

Główne wnioski: Ekspozycja na światło wzbogacone o niebieskie w trakcie pracy biurowej poprawia subiektywną czujność, wydajność oraz zmniejsza zmęczenie wieczorne u pracowników biurowych.

Streszczenie: CEL: Obecne standardy oświetlenia w miejscu pracy oparte są na klasycznej wrażliwości wzrokowej, ignorując ostatnio odkryty system fotoreceptorów melanopsynowych, wrażliwy na światło niebieskie. Badano wpływ ekspozycji na światło wzbogacone o niebieskie podczas pracy biurowej. METODY: W badaniu wzięło udział 104 pracowników biurowych na dwóch piętrach. Po okresie bazowym uczestnicy byli wystawieni na dwa nowe warunki oświetleniowe przez 4 tygodnie każdy: światło wzbogacone o niebieskie (17 000 K) oraz białe światło (4000 K). Korzystano z kwestionariuszy do oceny czujności, nastroju, jakości snu, wydajności, wysiłku umysłowego, bólu głowy i oczu. WYNIKI: W analizie uwzględniono 94 uczestników (średni wiek 36,4). W porównaniu do światła białego, światło wzbogacone o niebieskie poprawiało subiektywne wskaźniki czujności, pozytywnego nastroju, wydajności, zmęczenia wieczornego, koncentracji i komfortu oczu. Zmniejszało senność w dzień i poprawiało subiektywną jakość snu nocnego. Efekty utrzymywały się po uwzględnieniu oczekiwań uczestników co do skutków światła. WNIOSKI: Ekspozycja na światło wzbogacone o niebieskie w trakcie pracy biurowej poprawia subiektywną czujność, wydajność oraz zmniejsza zmęczenie wieczorne.

Oświetlenie w miejscu pracy w celu poprawy czujności i nastroju pracowników dziennych

Typ dowodu: Metaanaliza

Liczba cytowań: 47

Rok: 2018

Autorzy: D. Pachito, Á. Éckeli, Ahmed Desouky, M. Corbett, T. Partonen, S. Rajaratnam, R. Riera

Czasopismo: The Cochrane database of systematic reviews (Q1)

Główne wnioski: Światło o wysokiej temperaturze barwowej może poprawiać czujność u pracowników dziennych, ale brak badań porównujących wpływ na nastrój względem standardowego oświetlenia.

Streszczenie: TŁO: Ekspozycja na światło odgrywa kluczową rolę w procesach biologicznych, wpływając na nastrój i czujność. Pracownicy dzienni mogą być narażeni na niewystarczające lub niewłaściwe światło, co może prowadzić do zaburzeń nastroju i obniżenia czujności. Celem przeglądu było ocenienie skuteczności i bezpieczeństwa interwencji oświetleniowych w poprawie czujności i nastroju. METODY: Uwzględniono randomizowane badania i badania przed-po z grupą kontrolną, obejmujące różne interwencje świetlne w miejscu pracy. Do metaanalizy włączono 5 badań (282 uczestników). WYNIKI: W analizie porównano światło o wysokiej temperaturze barwowej (CCT) do standardowego, światło pośrednie i bezpośrednie, światło wzbogacone o niebieskie oraz jasne światło poranne i popołudniowe. Światło o wysokiej CCT mogło poprawiać czujność, ale nie nastrój. W jednym z badań nie odnotowano różnic w nastroju ani częstości działań niepożądanych. Oceniono jakość dowodów jako niską lub bardzo niską. WNIOSKI: Bardzo niskiej jakości dowody wskazują, że światło o wysokiej CCT może poprawiać czujność, ale nie nastrój u pracowników dziennych. Potrzebne są dalsze badania.

Dark Matters

Typ dowodu: Przegląd literatury

Liczba cytowań: 0

Rok: 2025

Autorzy: Randy J Nelson

Czasopismo: ()

Główne wnioski: Ograniczenie ekspozycji na światło niebieskie w nocy i jej zwiększenie rano może poprawić zdrowie i samopoczucie poprzez optymalizację rytmów okołodobowych i zmniejszenie ryzyka otyłości, depresji i innych problemów.

Streszczenie: Jedną z cech współczesnego życia mogącą mieć negatywne konsekwencje zdrowotne jest ekspozycja na światło niezgodną z naturalnym cyklem dobowym. W tej książce przegląd literatury naukowej prowadzi do wniosku, że wskazane jest ograniczenie ekspozycji na światło niebieskie nocą i jej zwiększenie rano. Rytmy okołodobowe wymagają światła o krótkiej fali (niebieskiego) wcześnie rano do optymalnej regulacji czasu. Ekspozycja na światło nocą lub niedobór światła w dzień prowadzi do wielu problemów – od zaburzeń snu, przez depresję i zaburzenia nastroju, po choroby serca, nowotwory, nadciśnienie, demencję czy problemy metaboliczne. Książka omawia rolę światła w regulacji masy ciała, nastroju, snu, funkcji poznawczych oraz strategii redukcji zakłóceń rytmu okołodobowego w celu poprawy zdrowia.

Ekspozycja na niebieskie światło wieczorem w okresie dojrzewania indukuje zachowania unikowe i przebudowuje obwody jądra migdałowatego

Typ dowodu: Badanie na zwierzętach

Liczba cytowań: 0

Rok: 2025

Autorzy: Pablo Bonilla, David McBride, Alexandria Shanks, Janhvi Kartik, Ashita Bhan, Alessandra Porcu

Czasopismo: bioRxiv ()

Główne wnioski: Ekspozycja na niebieskie światło wieczorem w okresie dojrzewania zwiększa zachowania unikowe i zmienia funkcje jądra migdałowatego, potencjalnie zwiększając ryzyko zaburzeń afektywnych.

Streszczenie: Współcześnie nastolatki są coraz bardziej narażone na sztuczne niebieskie światło z urządzeń elektronicznych, co budzi obawy o rozwój mózgu i zdrowie psychiczne. Jądro migdałowate, odpowiedzialne za regulację emocji, jest wrażliwe na światło, ale wpływ wieczornej ekspozycji na niebieskie światło w okresie dojrzewania nie był dotąd poznany. W badaniu na myszach ekspozycja na niebieskie światło wieczorem prowadziła do nasilonych zachowań unikowych, zmian w składzie komórkowym i zaburzeń komunikacji synaptycznej w jądrze migdałowatym. Wyniki sugerują, że wieczorna ekspozycja na niebieskie światło w okresie dojrzewania może być czynnikiem ryzyka zaburzeń afektywnych.

Kwas mlekowy przyczynia się do wystąpienia zachowań depresyjnych wywołanych ekspozycją na niebieskie światło podczas snu

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 1

Rok: 2025

Autorzy: Yinhan Li, Xinhui Zou, Ying Ma, Jiaqi Cheng, Xiangmin Yu, Wenya Shao, Fuli Zheng, Zhenkun Guo, Guangxia Yu, Siying Wu, Huangyuan Li, Hong Hu

Czasopismo: Ecotoxicology and environmental safety (Q1)

Główne wnioski: Nadmierna ekspozycja na sztuczne światło o wysokiej zawartości niebieskiego w nocy powiązana jest ze wzrostem objawów depresyjnych, w których rolę odgrywa poziom kwasu mlekowego.

Wstępne wyniki: wpływ użycia smartfona i światła krótkofalowego wieczorem na rytm dobowy, sen i czujność

Typ dowodu: Nierandomizowane badanie kontrolowane (Non-RCT)

Liczba cytowań: 46

Rok: 2021

Autorzy: C. Höhn, S. R. Schmid, C. Plamberger, Kathrin Bothe, M. Angerer, G. Gruber, Belinda Pletzer, K. Hoedlmoser

Czasopismo: Clocks & Sleep (Q3)

Główne wnioski: Używanie smartfona przed snem zwiększa ekspozycję na światło krótkofalowe, negatywnie wpływa na rytm dobowy, senność i czujność rano, ale zastosowanie filtra niebieskiego światła częściowo łagodzi te efekty.

Streszczenie: Użycie smartfonów wieczorem znacząco wzrosło w ostatniej dekadzie, zwłaszcza przed snem. Rośnie liczba dowodów, że światło krótkofalowe wpływa na wydzielanie hormonów, termoregulację, sen i czujność. Przedstawiamy wstępne dane z 14 mężczyzn (21,9 ± 2,2 roku), którzy spędzili trzy noce w laboratorium snu, czytając przez 90 minut wieczorem na smartfonie (1) z filtrem, (2) bez filtra lub (3) na materiale drukowanym. Subiektywna senność była mniejsza podczas czytania na smartfonie, jednak nie odnotowano różnic w obiektywnej czujności wieczorem. Rano po czytaniu na smartfonie bez filtra poziom kortyzolu był podwyższony i odpowiedź kortyzolowa obniżona. Po czytaniu na materiale drukowanym wzrastał poziom melatoniny i rozszerzenie naczyń. Wczesny sen wolnofalowy i poranna czujność były obniżone tylko po ekspozycji bez filtra. Wyniki wskazują, że światło krótkofalowe wpływa nie tylko na rytm dobowy i wieczorną senność, ale także na fizjologię snu i czujność rano. Użycie filtra niebieskiego światła częściowo łagodzi te negatywne skutki.

Randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane placebo badanie ekspozycji na światło niebieskie na sen i regenerację struktury, funkcji i poznania mózgu po łagodnym urazie mózgu

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 71

Rok: 2019

Autorzy: William D S Killgore, J. Vanuk, Bradley R Shane, Mareen Weber, Sahil Bajaj

Czasopismo: Neurobiology of Disease (1)

Główne wnioski: Ekspozycja na niebieskie światło poprawia czas snu, zmniejsza senność w ciągu dnia i poprawia funkcje poznawcze u dorosłych rekonwalescentów po łagodnym urazie mózgu.

Ekspozycja na niebieskie światło zwiększa następczą aktywację funkcjonalną kory przedczołowej podczas wykonywania zadania pamięci roboczej

Typ dowodu: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 83

Rok: 2016

Autorzy: A. Alkozei, Ryan Smith, D. Pisner, J. Vanuk, Sarah M Berryhill, Andrew Fridman, Bradley R Shane, Sara A Knight, W. Killgore

Czasopismo: Sleep (1)

Główne wnioski: Krótka ekspozycja na niebieskie światło poprawia wydajność w zadaniach pamięci roboczej i prowadzi do tymczasowych zmian w mózgu w regionach przedczołowych związanych z funkcjami wykonawczymi.

Streszczenie: CELE BADANIA: Wykazano, że długotrwała ekspozycja na światło niebieskie działa pobudzająco i poprawia wydajność w zadaniach poznawczych. Niewielka liczba badań wykazała również, że stosunkowo krótka ekspozycja na światło niebieskie prowadzi do zmian funkcjonalnych w mózgu w okresie ekspozycji. Nie zostało jednak w pełni zbadane, w jakim stopniu światło niebieskie nadal wpływa na funkcjonowanie mózgu podczas wykonywania wymagających poznawczo zadań po zakończeniu dłuższej ekspozycji (czyli około 30 minut lub dłużej). METODY: 35 zdrowych uczestników (18 kobiet) zostało wystawionych na działanie światła niebieskiego (469 nm) (n = 17) lub bursztynowego (578 nm) (n = 18) przez 30 minut w zaciemnionym pomieszczeniu, po czym natychmiast poddano ich badaniu funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) podczas wykonywania zadania pamięci roboczej (zadanie N-back). WYNIKI: Uczestnicy w grupie światła niebieskiego szybciej reagowali w zadaniu N-back i wykazywali zwiększoną aktywację grzbietowo-bocznej (DLPFC) i brzuszno-bocznej (VLPFC) kory przedczołowej w porównaniu z grupą światła bursztynowego. Ponadto większa aktywacja w VLPFC była skorelowana z szybszym czasem reakcji w zadaniu N-back. WNIOSKI: Jest to pierwsze badanie sugerujące, że stosunkowo krótka, jednorazowa ekspozycja na światło niebieskie ma korzystny wpływ na wydajność pamięci roboczej nawet po zakończeniu ekspozycji i prowadzi do tymczasowych, utrzymujących się zmian funkcjonalnych w mózgu w obrębie regionów przedczołowych związanych z funkcjami wykonawczymi. Wyniki te mogą mieć szersze zastosowanie w wykorzystywaniu światła niebieskiego w różnych miejscach pracy, gdzie czujność i szybkie podejmowanie decyzji są istotne.

Wieczorne środowisko świetlne w szpitalach może być zaprojektowane tak, aby wywierać mniej zakłócający wpływ na układ okołodobowy i poprawiać sen

Typ dowodu:

Liczba cytowań: 49

Rok: 2020

Autorzy: D. Vethe, Jan Scott, M. Engstrøm, Ø. Salvesen, T. Sand, A. Olsen, G. Morken, H. Heglum, K. Kjørstad, P. Faaland, C. L. Vestergaard, K. Langsrud, H. Kallestad

Czasopismo: Sleep (1)

Główne wnioski: Wieczorne oświetlenie z ograniczoną ilością światła niebieskiego w szpitalach może poprawić jakość snu i zmniejszyć zakłócenia okołodobowe bez poważnych skutków ubocznych.

Streszczenie: Cel badania: Oświetlenie z ograniczoną ilością światła niebieskiego zmniejsza zakłócające działanie wieczornego światła sztucznego na układ okołodobowy w eksperymentach laboratoryjnych, ale nie zostało to jeszcze potwierdzone w warunkach naturalnych. Celem obecnego badania było sprawdzenie wpływu przebywania w wieczornym środowisku świetlnym z ograniczonym światłem niebieskim na poziom melatoniny, sen, pobudzenie neurokognitywne, senność i potencjalne skutki uboczne. Metody: Badanie przeprowadzono w nowym oddziale psychiatrycznym, gdzie zainstalowano dynamiczne źródła światła. Wszystkie źródła światła w połowie jednostki były wieczorem pozbawione niebieskiego światła, podczas gdy druga połowa miała standardowe oświetlenie. Dwunastu zdrowych dorosłych przebywało przez 5 dni w każdym środowisku świetlnym w randomizowanym badaniu krzyżowym. Wyniki: Poziom melatoniny był mniej tłumiony w środowisku z ograniczonym niebieskim światłem (15%) w porównaniu do normalnego (45%; p = 0,011). Początek wydzielania melatoniny był bardziej przesunięty (1:20 h) po pobycie w środowisku z ograniczonym niebieskim światłem niż po normalnym (0:46 h; p = 0,008). Całkowity czas snu był dłuższy o 8,1 min (p = 0,032), faza snu REM dłuższa o 13,9 min (p < 0,001), a pobudzenie neurokognitywne niższe (p = 0,042) w środowisku z ograniczonym niebieskim światłem. Nie odnotowano istotnych różnic w subiektywnej senności (p = 0,16) ani skutkach ubocznych (p = 0,09). Wnioski: Możliwe jest stworzenie wieczornego środowiska świetlnego wpływającego na układ okołodobowy i sen bez poważnych skutków ubocznych. Wyniki te pokazują możliwości i potencjalne korzyści z projektowania budynków lub oddziałów szpitalnych zgodnie z zasadami chronobiologii.

Strategie zmniejszania społecznego jetlagu: Ograniczenie wieczornego światła niebieskiego przyspiesza wydzielanie melatoniny i sen

Typ dowodu: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 54

Rok: 2018

Autorzy: G. Zerbini, T. Kantermann, M. Merrow

Czasopismo: European Journal of Neuroscience (2)

Główne wnioski: Ograniczenie ekspozycji na światło niebieskie wieczorem może przyspieszyć wydzielanie melatoniny i zasypianie, pomagając osobom z późnym chronotypem lepiej radzić sobie z wczesnymi obowiązkami społecznymi.

Streszczenie: Czas snu jest regulowany przez zegar biologiczny, który wykorzystuje światło do synchronizacji z cyklem dobowym. Różnice indywidualne w chronotypie powstają na skutek czynników genetycznych, fizjologicznych i środowiskowych. Niezgodność pomiędzy zegarem biologicznym a społecznym prowadzi do tzw. społecznego jetlagu, który wiąże się z licznymi problemami zdrowotnymi. Jedną z metod jego ograniczenia jest przyspieszenie zegara biologicznego poprzez modyfikację środowiska świetlnego. Przeprowadziliśmy dwa badania interwencyjne: jedno polegające na ograniczeniu ekspozycji na światło wieczorem (przez okulary blokujące światło niebieskie), drugie na zwiększeniu światła rano (przez odsłonięcie zasłon). Mierzono zarówno zachowanie, jak i poziom melatoniny. Ograniczenie światła niebieskiego wieczorem prowadziło do wcześniejszego wydzielania melatoniny i wcześniejszego zasypiania w dni robocze. Zwiększenie światła rano nie wywołało takich efektów. Wyniki pokazują, że kontrola ekspozycji na światło w domu może skutecznie przyspieszyć wydzielanie melatoniny i zasypianie, pomagając osobom z późnym chronotypem lepiej funkcjonować w społeczeństwie.

Blue-Enriched Morning Light as a Countermeasure to Light at the Wrong Time: Wpływ na funkcje poznawcze, senność, sen i fazę okołodobową

Typ dowodu: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 90

Rok: 2017

Autorzy: M. Münch, C. Nowozin, J. Regente, F. Bes, J. de Zeeuw, Sven Hädel, A. Wahnschaffe, D. Kunz

Czasopismo: Neuropsychobiology (1)

Główne wnioski: Jasne światło niebiesko-wzbogacone rano może stabilizować fazę okołodobową i przeciwdziałać negatywnym skutkom nieodpowiedniego oświetlenia w ciągu dnia i wieczorem, poprawiając wydolność poznawczą i czas reakcji.

Streszczenie: Światło w ciągu dnia i ciemność w nocy są kluczowe dla właściwego przystosowania układu okołodobowego człowieka do 24-godzinnego cyklu słonecznego. Współczesny tryb życia oznacza częstsze przebywanie w pomieszczeniach, gdzie w ciągu dnia światło jest słabsze, a wieczorem/szczególnie w nocy mocniejsze niż na zewnątrz. Badano, czy jasne światło niebiesko-wzbogacone rano przez kilka dni może przeciwdziałać negatywnym skutkom nieodpowiedniego światła. 18 młodych uczestników było wystawionych na różne warunki oświetleniowe wieczorem po ekspozycji na światło rano. Oceniano subiektywną senność, czas reakcji, stężenie melatoniny i sen nocny. Ekspozycja na niebieskie światło rano miała efekt pobudzający i skracała czas reakcji w stosunku do światła kontrolnego. Część efektów utrzymywała się do wieczora. Jasne światło niebieskie rano stabilizowało fazę okołodobową. Wyniki wskazują, że jasne światło rano może być skuteczną strategią przeciwdziałającą negatywnym skutkom słabego światła dziennego i ekspozycji na światło w nieodpowiedniej porze.

Różnice płciowe w wrażliwości na światło: wpływ na percepcję jasności, czujność i sen u ludzi

Typ dowodu: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 86

Rok: 2017

Autorzy: S. Chellappa, R. Steiner, P. Oelhafen, C. Cajochen

Czasopismo: Scientific Reports (1)

Główne wnioski: Mężczyźni wykazują silniejszą reakcję na światło niebiesko-wzbogacone późnym wieczorem, co prowadzi do zwiększonej czujności i szybszego czasu reakcji w zadaniach wymagających podtrzymanej uwagi.

Jasna i ciemna strona światła niebiesko-wzbogaconego na sen i aktywność u osób starszych

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 0

Rok: 2025

Autorzy: Débora Barroggi Constantino, K. Lederle, B. Middleton, V. Revell, Tracey L Sletten, Peter Williams, Debra J. Skene, D. R. van der Veen

Czasopismo: GeroScience (1)

Główne wnioski: Poranne światło niebiesko-wzbogacone poprawia stabilność rytmu aktywność-odpoczynek i zmniejsza fragmentację snu u osób starszych, podczas gdy ekspozycja wieczorem wydłuża czas zasypiania i obniża efektywność snu.

Streszczenie: Niskie natężenie światła wewnątrz mieszkań miejskich może zakłócać zdrowie, zwłaszcza u osób starszych, które naturalnie wykazują obniżoną wrażliwość na światło i zaburzenia rytmów okołodobowych wraz z wiekiem. Kontrolowane badania sugerują, że poprawa oświetlenia wewnętrznego może złagodzić negatywne efekty, ale dowody na skuteczność tej interwencji w warunkach rzeczywistych są ograniczone. Badanie porównywało dwa rodzaje światła: kontrolne białe światło (4000 K) oraz światło niebiesko-wzbogacone (17000 K) o różnych natężeniach. 36 zdrowych osób starszych ukończyło 11-tygodniowe badanie z ekspozycją na światło rano i wieczorem oraz okresami wash-out. Dłuższa ekspozycja na światło niebiesko-wzbogacone rano istotnie poprawiła stabilność rytmu aktywność-odpoczynek i zmniejszyła fragmentację snu. Ekspozycja wieczorem natomiast wydłużyła czas zasypiania i obniżyła efektywność snu. Wyniki sugerują, że optymalny czas interwencji świetlnych może poprawić sen i rytmy aktywności u osób starszych.

Randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane placebo badanie ekspozycji na światło niebieskie na sen i regenerację struktury, funkcji i poznania mózgu po łagodnym urazie mózgu

Typ dowodu: Randomizowane badanie kontrolowane (RCT)

Liczba cytowań: 71

Rok: 2019

Autorzy: William D S Killgore, J. Vanuk, Bradley R Shane, Mareen Weber, Sahil Bajaj

Czasopismo: Neurobiology of Disease (1)

Główne wnioski: Ekspozycja na niebieskie światło poprawia czas snu, zmniejsza senność w ciągu dnia i poprawia funkcje poznawcze u dorosłych rekonwalescentów po łagodnym urazie mózgu.

Ekspozycja na niebieskie światło zwiększa następczą aktywację funkcjonalną kory przedczołowej podczas wykonywania zadania pamięci roboczej

Typ dowodu: Badanie obserwacyjne

Liczba cytowań: 83

Rok: 2016

Autorzy: A. Alkozei, Ryan Smith, D. Pisner, J. Vanuk, Sarah M Berryhill, Andrew Fridman, Bradley R Shane, Sara A Knight, W. Killgore

Czasopismo: Sleep (1)

Główne wnioski: Krótka ekspozycja na niebieskie światło poprawia wydajność w zadaniach pamięci roboczej i prowadzi do tymczasowych zmian w mózgu w regionach przedczołowych związanych z funkcjami wykonawczymi.

Streszczenie: CELE BADANIA: Wykazano, że długotrwała ekspozycja na światło niebieskie działa pobudzająco i poprawia wydajność w zadaniach poznawczych. Niewielka liczba badań wykazała również, że stosunkowo krótka ekspozycja na światło niebieskie prowadzi do zmian funkcjonalnych w mózgu w okresie ekspozycji. Nie zostało jednak w pełni zbadane, w jakim stopniu światło niebieskie nadal wpływa na funkcjonowanie mózgu podczas wykonywania wymagających poznawczo zadań po zakończeniu dłuższej ekspozycji (czyli około 30 minut lub dłużej). METODY: 35 zdrowych uczestników (18 kobiet) zostało wystawionych na działanie światła niebieskiego (469 nm) (n = 17) lub bursztynowego (578 nm) (n = 18) przez 30 minut w zaciemnionym pomieszczeniu, po czym natychmiast poddano ich badaniu funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) podczas wykonywania zadania pamięci roboczej (zadanie N-back). WYNIKI: Uczestnicy w grupie światła niebieskiego szybciej reagowali w zadaniu N-back i wykazywali zwiększoną aktywację grzbietowo-bocznej (DLPFC) i brzuszno-bocznej (VLPFC) kory przedczołowej w porównaniu z grupą światła bursztynowego. Ponadto większa aktywacja w VLPFC była skorelowana z szybszym czasem reakcji w zadaniu N-back. WNIOSKI: Jest to pierwsze badanie sugerujące, że stosunkowo krótka, jednorazowa ekspozycja na światło niebieskie ma korzystny wpływ na wydajność pamięci roboczej nawet po zakończeniu ekspozycji i prowadzi do tymczasowych, utrzymujących się zmian funkcjonalnych w mózgu w obrębie regionów przedczołowych związanych z funkcjami wykonawczymi. Wyniki te mogą mieć szersze zastosowanie w wykorzystywaniu światła niebieskiego w różnych miejscach pracy, gdzie czujność i szybkie podejmowanie decyzji są istotne.